Тарихта жер бетіндегі әр адамға тікелей әсерін тигізген пандемия төңірегіндегі жайлы зерттеулер мұнымен шектелмейтіні анық. Десе де Science журналында Аризона университетінің эволюциялық биологы Майкл Уоробей Қытайдың Ухан қаласындағы алғашқы науқастарға қатысты зерттеуінің нәтижесін жариялады. Ол вирус жұқтырған алғашқы адамның кім екенін анықтаған. Ғалым пандемия жарияланғанға дейін тіркелген науқастарды егжей-тегжейлі зерттеп, кесте жасаған. Оған сәйкес алғашқы вирус жұқтырған адам Ухан қаласындағы базарлардың бірінде теңіз өнімдерін сататын әйел болған. Бұл базарда теңіз өнімдерінен бөлек жабайы аңдар мен олардан жасалған өнімдер де сатылатыны айтылған. Ол 2019 жылдың 11 желтоқсанында ауырған. Осыдан бастап жергілікті ауруханаларға ұқсас белгілермен базардың өзге де жұмысшылары мен келушілері түсе бастаған.
Бұл тұжырым қала билігінің алғашқы науқасқа қатысты деректерін жоққа шығарып отыр. Індеттің белгілері алғаш рет базардан бірнеше ондаған шақырым жерде тұратын және оған бармаған 41 жастағы ер адамнан табылды делінген. Ол дәрігерге 8 желтоқсанда жүгінген. Қала әкімшілігі ер адамның базарға еш қатысы жоғын айтып, індеттің көбі болжағандай ол жерден тарамағанын алға тартқан.
Алайда америкалық зерттеушінің айтуынша, ер адам 8 желтоқсанда тісін жұлдыру үшін тіс дәрігеріне қаралған. Зерттеуде оның коронавируспен тек 16 желтоқсанда ауырып, бір аптадан кейін ауруханаға түскені айтылады.
«Оның ауру белгілері Ухан базарының бірнеше жұмысшысы ауырғаннан кейін ғана белгілі болды. Бұл жағдай базардағы теңіз өнімдерін сатушы әйелді 11 желтоқсанда вирус жұқтырған алғашқы науқас екенін аңғартады», делінген Уоробейдің ғылыми мақаласында.
Бұл соңғы зерттеу вирустың Ухан вирусологиялық зертханасынан шыққаны туралы болжамды одан сайын жоққа шығарғандай. Керісінше осыған дейін айтылған індеттің базарда сатылған жабайы аңдардың біреуінен тарағаны туралы теорияға салмақ қосқаны анық. Сондай-ақ вирус жұқтырған алғашқы адамды анықтауда қателескен Қытай және ДДҰ ғалымдарының зерттеуіне көлеңке түсіргендей.
Аризона университетінің Экология және эволюциялық биология бөлімінің бастығы Майкл Уоробейдің бұл зерттеуі пандемияның қалай пайда болғанына қатысты пікірталасты қыздыра түсетіні белгілі. Себебі бұл мәселе әлі күнге дейін шешімін таппай келеді, онымен қоса Қытай мен АҚШ-тың онсыз да күрделі қарым-қатынасын шиеленістіре түскендей. АҚШ-тың бұрынғы президенті Д.Трамптың вирус Қытай зертханасынан тарағаны туралы сенімді сөздері жағдайды ушықтырмай қоймады.
Осыған дейін жарияланған зерттеулерге келер болсақ, 2021 жылдың басында ДДҰ-ның сарапшылар тобы төрт апта бойы Уханда Қытай зерттеушілерімен бірге індеттің қалай пайда болғанын анықтауға тырысқан. Наурыз айында жарияланған бірлескен баяндамада Sars-CoV-2 вирусы адамдарға жарқанаттардан жұққан болуы мүмкін деп қорытындылаған. Осылайша, вирустың зертханадан тарағанына қатысты пікірлерді теріске шығарған.
Алайда сарапшылар 8 желтоқсанда індеттің белгілері пайда болған делінген 41 жастағы бухгалтер Чен мырзамен сұхбаттасып, наурыздағы есепте оның ауру белгілерін алғашқы анықталған жағдай ретінде сипаттаған.
Science журналында жарияланған соңғы зерттеу уақыт кестесіне қатысты сәйкессіздіктерді көрсетеді. Вирус анықталған алғашқы адам делінген Чен мырза Қытайдың The paper онлайн басылымына берген сұхбатында індеттің алғашқы белгілері шамамен 16 желтоқсанда анықталғанын, ал 8 желтоқсанда емханаға тісіне байланысты жүгінгенін айтқан.
Осылайша, вирустың ең алғаш Ухан базарынан тарағанын айтқан ғалым пандемияның жабайы аңдардан басталғанына нақты дәлел келтіріп, осыған дейінгі зерттеудің қатесін көрсетіп бергендей.
