Өнер • 26 Желтоқсан, 2021

«Отырар қақпасы»

4633 рет
көрсетілді
2 мин
оқу үшін

Ұлттық бейнелеу өнеріміздің көкжиегін кеңейтіп, биікке көтеріп жүрген жас талантты суретшілер жетерлік, соның бірі − Қазақстан Суретшілер одағының мүшесі, тарихи тақырыптарға жасқанбай қалам тербеп жүрген қылқалам шебері Бейбіт Бертаев.

«Отырар қақпасы»

 

Оның бүгінге дейін 300-ге тарта ел таныған туындылары бар, соның ішінде «Отырар қақпасы» атты еңбегін ерекше айтуға болады. Ұлы ойшыл Әбу Насыр әл-Фараби бабамыз туған көне қала  түрлі тарихи кезеңдерді бастан кешті. Әсіресе, 1218 жылы Хорезмшаһ Мұхаммедтің Отырардағы би­леушісі Қайырханның әмірімен Шың­ғыс хан керуенінің сауда­герлері өлтіріліп,  айбарлы хан­ның Орталық Азияға шапқын­шылық жасауына сылтау болды. 1219 жылы күзде моңғол әскерлері Отырарға жетіп, ша­һар­ды жермен-жексен етіп қира­тып, тұрғындарды қырғынға ұшыратты. Бұл  оқиға тарихта «Отырар қырғыны» деген атпен жазылып қалса да, кейін ше­жірелі шаһар қайта жанданып, 1255 жылы армян саяхатшысы өз жазбасында  Отырарды Сырдария бойындағы ірі қалалар қатарында екендігін атап өткен.

Тарихымыздағы осы бір жан құлазытар оқиғаны суретші бояу тілімен әсерлі бейнелеген. Картинадағы бір қабырғасы құлаған қақпа, шөккен түйе, әр жерде шашылған арбаның сынықтары мен доңғалағы... адамды мұңды ойға батырады.  Суреттегі сары түс те өзгеше көрінеді. Бұл жайында автордың айтқан пікірін келтірген артық болмас.

«Отырар қақпасы» шынайы өмірдегідей емес, сәл аңыз­ға сүйемелденіп салынды.  Қабыр­ға­сының қалыңдығы да бейнеден анық байқалады. Ал еңбек­тің тағы бір ерекшелігі, мен мұн­дағы күннің ыстықтығын, ауа райын сары түстер арқылы көр­сеттім. Ал бұлттарының өзі кә­нігі суреттердегідей әппақ дөң­геленген пішінде емес,  қаламның қылымен ғана бедерленіп, боялды. Бұл туындыны бар-жоғы екі апта ішінде аяқтадым» дейді.

Жалпы,  осы  тарихи тақы­рып­ты қазақ суретшілері әр қы­рынан бейнелеп, тамаша туындыларды өмірге әкелді. Бірақ Бей­біттің картинасы олардың ешбіреуіне ұқсамайды, жаңаша ізденістен туған дүние. Жас сурет­шінің  шеберлігі жан сүйсін­діреді.