Әкімдердің еңбегі мен ақысы

Осы орайда, былтырғы шілдеден бастап мемлекеттік қызметшілердің жалақысын төлеудің жаңа жүйесі енгізілгенін айта кеткен жөн. Жаңа ережеге сәйкес, еңбекақы лауазымның маңызына байланысты төлене бастады. Соған байланысты облыстар әкімдерінің жалақысы екі есеге жуық көбейді. Мәселен, Атырау облысының әкімі Махамбет Досмұхамбетов Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте айлығы 1 миллион 954 мың теңгені құрайтынын жеткізді. Қарағанды облысының әкімі Жеңіс Қасымбектің де жалақысы осы шамалас – 1,9 миллион теңге. Қызылорда облысының әкімі Гүлшара Әбдіқалықова да жалақысын жасырған жоқ, шамамен 1,8 миллион теңге еңбекақы алады. Дегенмен былтырғы 1 шілдеге дейін Г.Әбдіқалықова 986 мың теңге жалақы алып келген.

Әрине, журналистер қойған сұрақтар­ға жауап беріп, жалақысын жасырма­ған әкімдерге ашықтығы үшін алғыс айтамыз. Өкінішке қарай жалақыға қатысты журналистердің қойған сұрағынан жалтарған әкімдер де бар. Олар түрлі себептерге байланысты еңбекақысын айтудан бас тартты. Әлде олар атқарған еңбегі мен ақысы арасында алшақтық бар деп ойлай ма?!

Бір қызығы, қарапайым тұрғындар үшін жерлес әкімдердің жалақысын білгеннен гөрі, мұхиттың арғы бетіндегі шаһар бас­шыларының еңбекақысын есептеген оңайға соғып тұр. Өйткені дамыған елдерде лауазымды қызмет атқаратын адамдардың бәрі жалақысын, қосымша табысын, мемлекет есебінен жұмсалған қаражаттың есеп-қисабын беруге міндетті.

Мәселен, үйде отырып-ақ Вашингтон қаласы мэрінің табысын анықтау қиын емес. Шаһар әкімшілігінің сайтында бүкіл ақпарат көрсетілген. Қазіргі таңда Мюриел Баузер ханымға әкім лауазымын атқарғаны үшін жылына 220 000 доллар төленеді. Нью-Йорктің басшысы Билл Де Блазионың жылдық жалақысы 258 750 долларға тең. Айта кетерлігі, биыл Билл мырза ла­уазы­мын босатады. Ал оған дейін, яғни 2002-2013 жылдары Нью-Йоркті 12 жыл басқарған, әлемдегі ең бай адамның бірі Майкл Блумберг әкімге берілетін жалақыдан мүлдем бас тартқан екен. Сөйтіп, оған символдық түрде 1 доллар ғана төленген.

Ашық ақпараттың озық үлгісін Ұлы­бри­таниядан байқай аламыз. Мысалы, ел орталығы Лондонның басшысы Садық Хан жыл сайын 152 734 фунт-стерлинг еңбекақы алады. Шаһар әкімшілігінің сайтында Садық Ханның әр жылда жұмсаған шығындары бүге-шігесіне дейін көрсетілген. Мәселен, Лондон мэрі 19 мамырда Лондоннан Йорк қаласына бару үшін 196 фунтқа пойызға билет сатып алған. Ливерпульге бару үшін 104 фунтқа, Бристолға бару үшін 85 фунтқа пойызға билет алған. Мұның бәрі бюджет есебінен төленгендіктен, шығынның бәрі әкімдіктің сайтында тұр. Бұл аз десеңіз, Лондон мэріне берілген сыйлықтардың тізімі жарияланған. Мысалы, осы тізімге көз жүгіртіп отырып Садық Ханға құны 100 фунт-стерлинг тұра­тын көзәйнек, бағасы 50 фунт-стерлингті құрай­тын кітап, түрлі спорттық шараларға билет сыйланғанын байқаймыз. Былтыр Ан­глияда Еуро-2020 додасының бірнеше тур­нирі өткені белгілі. Қарт құрлықтың төрт жылда бір келетін доп додасының ойын­дарына құрметті қонақ болу үшін Садық Хан­ға бірнеше билет берілген екен. Мұндай ақпа­ратты да Лондон әкімшілігінің сайтынан біліп отырмыз.

Махаббаттың символы саналатын Париж қаласының мэрі Анн Идальго да жалақысын жасырған емес. Оған ай сайын 8 651 еуро еңбекақы төленеді. Шаһар әкімшілігінің сайтында Анн ханымның бүкіл шығыны, тапқан табысының бәрі көрсетілген.

Қысқасы, дамыған мемлекеттерде лауазымды қызмет атқаратын тұлғалардың жалақысы туралы мәлімет баршаға қол жетімді. Қалаған адам кез келген сәтте көруге мүмкіндігі бар. Мақаламызда үлкен қала­лар­дың әкімдерінің ғана еңбекақысын шолып шықтық. Әйтпесе, президент, премьер-министр, депутат, министр секілді бүкіл лауа­зым­ды қызметтегілердің жалақысы жөнін­дегі деректер көпшілікке жарияланған. Батыс елдерінің демократиялық даңғыл жолға түсуі де осындай мәліметті ашық көрсетуінде жатқан шығар, бәлкім...