Құжат жөнінде Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Серік Шәпкенов баяндама жасады. Ведомство басшысы Толық емес жұмыс уақыты жағдайындағы жұмыс туралы конвенция 1994 жылғы 24 маусымда Халықаралық Еңбек Ұйымының Бас конференциясында қабылданғанын атап өтті.
2019 жылғы 18 қазанда Қазақстан Республикасының халықаралық шарттар мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның 40-шы отырысында қолдау тапқанын еске салды. «Конвенция толық жұмыс уақытында жұмыс істейтін қызметкерлердің құқықтары мен мүдделерін қорғау мәселелерін реттейді. Атап айтқанда, ұжымдық келіссөздер жүргізу құқығы, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау, ананың құқығын қорғау, жыл сайынғы ақылы демалыс беру, еңбек және жұмыспен қамту саласында кемсітушілікке жол бермеуді көздейді», деді министр.
Ведомство басшысының айтуынша, Конвенция қызметкерлер мен кәсіпорындардың жекелеген санаттарын қоспағанда, экономикалық қызметтің барлық саласына қолданылады.
«Ұлттық статистика бюросының мәліметтері бойынша 2021 жылдың 4-тоқсанының қорытындысы бойынша әртүрлі саладағы 470 мыңға жуық қызметкер толық емес жұмыс уақыты режімінде жұмыс істеді. Олардың жартысына жуығы аптасына 20 сағаттан аз уақыт жұмыс істеген. Олардың көпшілігі ауыл шаруашылығы, білім және өнеркәсіп салаларында еңбек еткен», деді Серік Шәпкенов.
Конвенцияға сәйкес «толық емес жұмыс уақытында жұмыс істейтін адам» термині толық жұмыс уақытында жұмыс істейтін және салыстырмалы жағдайда жұмыс істейтін қызметкердің жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығынан аз жұмыс істейтін жұмысшыны білдіреді.
Конвенцияға сәйкес толық емес жұмыс уақытында жұмыс істейтін қызметкерлердің негізгі жалақысы сол әдістермен есептелетін толық жұмыс уақытында жұмыс істейтін және салыстырмалы жағдайдағы қызметкерлердің негізгі жалақысынан кем болмауға тиіс. «Өз кезегінде Конвенцияда көзделгендей ұлттық еңбек заңнамамызда қызметкерлерге еңбекақы төлеу саласындағы мемлекеттік кепілдіктер қарастырылған. Сондай-ақ толық емес жұмыс уақытында жұмыс істейтін қызметкерлерге арналған әлеуметтік қамсыздандыру жүйелері толық жұмыс уақытында жұмыс істейтін қызметкерлерге ұқсас болуы керек деп қарастырылған. Бұл шарттар жұмыс уақытының ұзақтығына, жарналарға немесе кірістерге пропорционалды түрде анықталуы мүмкін», деді министр.
Ведомство басшысының сөзіне қарағанда, Ұлттық еңбек және әлеуметтік заңнама толық жұмыс уақытында жұмыс істейтін қызметкерлермен салыстырғанда толық емес жұмыс уақытында жұмыс істейтін қызметкерлердің құқықтарын шектемейді. «Атап айтқанда, міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінен табысты жоғалту бойынша төлем қызметкердің орташа айлық сақтандырылған кірісінің мөлшеріне және оның жүйеге қатысу өтіліне тікелей байланысты және оның жұмыспен қамтылу нысанына немесе түріне байланысты емес», деп түйіндеді Серік Шәпкенов.
Сонымен қатар жиын барысында «Дербес деректер алмасу саласындағы әкімшілік мәселелер бойынша өзара құқықтық көмек туралы келісімді ратификациялау туралы» заң жобасы мақұлданды.
Аталған құжат жөнінде Ішкі істер министрінің бірінші орынбасары Марат Қожаев баяндама жасады. Оның айтуынша, заң жобасын қабылдау бірқатар артықшылық береді. «Келісімді ратификациялау Достастық елдерінен азаматтықтың болуы және болмауы, берілген жеке басты куәландыратын құжаттар, көші-қон есебінде тұрған адамдар, шетелдіктерге осы елдерге келу және онда болуға берілген визалар, жылжымайтын мүлік не мүліктік сипаттағы міндеттемелер, қылмыстық немесе әкімшілік жауапкершілікке тарту туралы мәліметтерді алуға мүмкіндік береді. Ақпаратты өкілеттік органдар сұрау салу арқылы ала алады. Жауап беру мерзімі өтініш түскен мерзімнен бастап екі айдан аспауға тиіс. Бұл әсіресе, қос азаматтықты болдырмау мақсатында өзекті», деді Марат Қожаев.
Келісім жобасының мақсаты – Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы шеңберінде азаматтығының болуы, көші-қон есебіне қою, визалар беру, жеке басты куәландыратын құжаттар туралы дербес деректермен алмасу саласындағы әкімшілік мәселелер бойынша өзара құқықтық көмек көрсету жөніндегі ынтымақтастықтың құқықтық негіздерін жасау.
Сондай-ақ Мәжіліс «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне мүгедектігі бар адамдардың өмір сүру сапасын жақсарту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасын жұмысқа алды.
«Заң жобасына бір топ Парламент депутаттары бастамашылық жасады. Құжатта «мүгедек» терминін «мүгедектігі бар адам» деп өзгерту, мүгедектігі бар баланы санаторлық-курорттық емдеуге алып жүретін адамға жолдама құнының 70 пайызын өтеу, денсаулық сақтау ұйымдарында мүгедектігі бар адамдарға бірінші кезекте қызмет көрсету көзделеді. Сондай-ақ үшінші топтағы мүгедектігі бар адамдарды жекеше нотариаттық іс-әрекеттер жасаған кезде құқықтық және техникалық сипаттағы қызметтерде ақы төлеуден босатылған адамдар санатына енгізу және мүгедектігі бар адамдар құқықтарының сақталуын қамтамасыз ететін басқа да нормалар көзделеді», деді депутат Жәмила Нұрманбетова.
Бұдан бөлек, құжатта Қазақстан аумағында анықталған, адам саудасының құрбаны болған шетелдіктерге тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін және арнаулы әлеуметтік қызметтерді ұсыну жөніндегі нормалар ескерілген.
Айта кетерлігі, жалпы отырыста депутат Дариға Назарбаеваның өкілеттігі мерзімінен бұрын тоқтатылды. Орталық сайлау комиссиясының мүшесі Асылбек Смағұловтың айтуынша, Мәжіліс депутаты Д.Назарбаева міндеттерін атқарудан өз еркімен босату туралы өтініш берген. Осыған байланысты бос тұрған мандат Саясат Нұрбекке берілген еді. Жалпы отырыста ол ант беріп, Палатаның Әлеуметтік-мәдени даму комитетінің құрамына сайланды.
Отырыс соңында депутаттар бірқатар мемлекеттік орган басшыларына сауал жолдады. Премьер-Министрінің бірінші орынбасары Роман Склярға жолдаған сауалында Фахриддин Қаратаев жолаушылар тасымалындағы өзекті мәселелерге тоқталды. Депутаттың айтуынша, бұл солтүстікке көші-қонға да кедергі келтіріп отыр. «Қазақстандықтардың басым бөлігі теміржол қызметін пайдаланады. Себебі пойыз қауіпсіз көлік, маршруты мен жүріп-тұру кестесі ыңғайлы, билет құны қолжетімді. Дегенмен шешімін таппай отырған мәселе – солтүстіктегі Қостанай, Павлодар өңіріне қоныс аударып жатқан халықтың қатынауы өте қиын. Әсіресе көшкен жастардың ата-аналарына, қарттарға, балаларымен, жүктерімен жүру қиынға соғады. Мысалы, халық Түркістан облысынан Қостанайға қатынау үшін Алматы, Қарағанды немесе Нұр-Сұлтан қалалары арқылы өтуге мәжбүр. Оның үстіне пойыздардың уақыттары бір-біріне сәйкес келмей жарты күн, кейде бір күн күтуге тура келеді», деді Ф.Қаратаев.
Сондай-ақ Аманжан Жамалов, Дания Еспаева, Айжан Сқақова, Ирина Смирнова, Жамбыл Ахметбеков, Екатерина Смышляева, Ғазиз Құлахметов, Юрий Жулин, Ғалым Әміреев, Андрей Линник, Азат Перуашев тиісті мемлекеттік органдар басшыларына сауалдарын жолдады.
