Мұндай жағымсыз жағдайдың бір күні туарын білген еді ұн өндірумен айналысатын кәсіпорын басшылары. Тығырыққа тірелмеудің амалын ойластырып, құзырлы органдарға диқандардың астығын сыртқа шығармаудың жолын қарастыруды қақсап жүргелі біраз болды. Ал шаруалар жыл сайын қамба толы астықты Ауғанстан мен Өзбекстанға өткізіп, қалтасын қампайтып келеді. Нарықтың заңдылығы сол. Диқандар астықты қайда, қандай бағамен сату керек екенін ешкімнен сұрамайды да. Десе де, белгілі бір шектеулер енгізіліп, ішкі нарықты реттеудің тетіктері қолға алынғаны қажет-ақ. Ұн өндірушілердің пікірі осыған саяды.
Павлодар облысында 20-дан астам диірмен тіркелген. Шикізаттың жетіспеушілігі салдарынан 10-ға жуығы жұмысын тоқтатты. Ірі деген кәсіпкерліктердің де жағдайы мәз емес. Қордағы астық шамамен 2 аптаға ғана жетеді деп күрсініп отыр. Бидай таусылса, жұмыссыздық мәселесінің алдан шығатынын жасырмайды.
– Павлодарлық диқандар жыл сайын шамамен 750 мың тоннадан аса астық жинайды. Ал жергілікті ұн өндірушілердің шикізатқа деген сұранысы 600 мың тоннаны құрайды. Былай қарасаң, ішкі сұранысты артығымен қамтамасыз етуге мүмкіндік бар. Деректерге сүйенсек, былтыр 550 мың тонна, биыл жыл басынан бері 160 мың тонна астық Ауғанстан мен Өзбекстан нарығына жөнелтілген. «Қолда барда алтынның қадірі жоқ» демекші, өзгенің өніміне жалтақтауымыз өкінішті. Бұл жағдай туралы ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевқа, Ауыл шаруашылығы министрлігіне хат жаздық. Азық-түлік қауіпсіздігі мәселесін шешудің оң тетіктері қолға алынады деген сенім мол, – дейді «Жандос КZ» ЖШС директоры әрі «Қазақстанның астық өңдеушілері» одағының облыстағы өкілі Жанар Серімова.
Белгілі болғандай, павлодарлық ұн өндірушілер осы уақытқа дейін шикізат импорты салығын төлеп, Ресейден астықтың бір тоннасын қосымша құн салығынсыз 114 мың теңгеге алып келген. Ал отандық өнімнің бағасы 132 мың теңгеге тең. Жергілікті ұн өндірушілер бағасы қымбаттау болса да астықты сырттан тасымай, жергілікті диқандармен байланыс орнатуға кетәрі емес. Шаруалар болса тиімді жолды таңдауға асық. Шетелден келетін сатып алушылар өнімді өздері алып кететінін ескерсек, диқандар баж салығын төлеу сияқты машақаттарға бас қатырмайтыны түсінікті.
Астықтың тапшылығы құс пен мал шаруашылығына да кері әсерін тигізбек. Бір салаға салқыны тисе, өзге де салаларды айналып өтпейтіні түсінікті ғой. Жалпы, Павлодардағы жағдай еліміздің өзге де өңірлерінде де көрініс табуда. Бұл іске жауапты құзырлы органдар нақты шешім әзірлеп жатқан да болар.
Павлодар облысы
