ЕЛ ЕРТЕҢІНЕ СЕНІМДІЛІК

Қазақ елі тәуелсіздік алған тұста Бей­неу ауданы Қазақ КСР Ми­нистрлер Кеңе­сі­­нің 1989 жыл­ғы 10 сәуірдегі №124 қаулы­сына сай рес­публикадағы әлеу­меттік дамуы артта қалған 30 ауданның санатына енгізілген, негізінен мал шаруа­шы­лығы­мен айналысатын, 24,4 мың тұрғыны бар, облыс орталығынан 500 км. шалғайда жатқан шағын аудан болатын. Ол кезде ауданның өз табысы қажеті­нің үштен бірі­не ғана жететін. Халқының 87%-ы “Астра­хан-Маңғыш­лақ” су құбы­ры­ның бо­йын­дағы ауыз су түгілі мал суара­тын су да шықпайтын шөлейт аймақта орна­ласқан. Тәуелсіздік жылдарында аудан халқы екі есе өсіп, 48,3 мыңға жет­ті. Өткен жылы туған бала саны еліміз егемендік алған 1991 жылмен салыстырғанда 1,8 есеге көбейді, шетінегені 2,5 есе азайды. Жаңадан 5 ауылдық округ құ­рыл­ды. Ауылдардағы мектеп, бала­бақша, дәрі­герлік қызмет көрсету орындары қалпы­на келтіріліп, теледидар мен теле­фон байла­нысы орнатылды, су резервуар­лары са­лы­­­нып, су тазартатын қондыр­ғы­лар қойыл­ды. “Бейнеу-Сыңғыр­лау”, “Сың­ғыр­лау-Ақ­жігіт”, “Қа­ра­ғайлы-Сам”, “Сам-Тұрыш”, “Қа­ра­ғайлы-Ноғайты” су құбыр­лары тартылды. “Бейнеу бөгеті” тұрғы­­зылып, орта­лыққа дейін 8,4 км. құбыр жүргізі­ліп, мал суара­тын арнайы суат салынды. Ел был­тырдан бері құты­ға құйылған “Қарағайлы” шипалы суын тұтына бастады. 1991 жылы аудан орталығы газ­дан­дырыла бастаса, 2001 жыл­дың күзінде орталықтан 72 км. қа­шық­тықтағы Тұрыш елді мекеніне та­биғи газ келді. Сөйтіп, кезең қиын­­дығы мен қаржы тапшылы­ғына қарамастан, негізінен халық пен демеушілердің қаражатына жаңа ғасыр басында аудан, облыста ал­ғаш­қы болып толықтай газдан­ды­рылды. Бұл басқасын айтпаған­­да, отын проблемасын түбегейлі шеш­ті, бұрынғы жылуы жоқ, шығыны көп орталық қазандықтар мен өзі қымбат, тасымалы қиын көмірден құтқарды. Жаңадан 6 орта, 1 бастауыш мек­­теп ашыл­ды, 4 орталау мектеп орта мектеп бо­лып қайта құрылды, 11 мектепке спорт залы, 12 мек­тепке 138 сыныптық қосым­ша құры­­лыс салынды. Қазір аудан­дағы 22 білім беру мекемесінде 12005 бала оқиды. Лицей мен гимназия­ның үздік оқитын 22 оқушысына аудан әкімінің арнайы стипендиясы тағайындалды. 2007 жылы Бейнеуде мүмкін­дігі шек­теулі балалар үшін “Пси­холо­гия­лық-педа­го­гикалық оңалту ка­би­неті” ашылып, оған лицейдің жаңа­дан салынған ғылы­ми-әдіс­те­мелік орталағының ғимараты уа­қыт­ша берілді. Бұл мекемеге кә­сіп­тік мек­­теп­тің қазіргі ғимара­тын беру жос­пар­ланған. Өкінішке қа­рай, былтыр бас­талуға тиісті құны 744,5 млн. теңге бола­тын кәсіптік лицей­дің 200 орындық жа­тақ­хана­сы бар жаңа оқу кор­пусын салу қаржы дағ­дарысына байланысты Үкі­меттің шешімімен кейінге қалды­рылды. Аудан тұрғындарына 84 дәрігер мен 283 арнаулы орта білімді ма­ман 32 ма­ман­дық бойынша қыз­­мет көрсетеді, мем­лекеттік 3 ауру­хана, 5 емхана, 4 дәрі­гер­лік амбу­латория, 5 медпункт, жеке­меншік 4 дәріхана мен 11 дәріхана­лық пункт, 10 тіс ем­дейтін кабинет, үш дез­инфек­ция­лық мекеме, 10 төсек­тік емдеу орны бар невроло­гиялық кабинет жұмыс істейді. Тұрыш, Сам, Төлеп ауыл­да­рын­да тип­тік жобадағы емдеу орын­дары тұрғы­зылып, Ноғайты­дағы мед­пункт жаңа ғи­маратқа көшіріл­ді. Аудан орталығында 40 орындық перзент­хананың құры­лысы басталды. Облыс орталығынан 600 км. қашық­тықта орналасқан Боран­құл­дағы ауыл­дық аурухана 2005 жылы жедел жәрдем бөлімшесі бар аудан­дық аурухана болып қайта құрыл­ды. Өткен жылы облыс бойынша “Жылдың үздік ауруханасы” атағын жеңіп алған бұл емдеу орнына былтыр демеу­ші­лер қаржысына 20 төсек­тік жаңа ғимарат салынып, пайда­лануға берілді. Аурухананың бұрынғы ғима­ратын емхана етіп қайта жарақтан­дыру үстіміз­дегі жылдың жоспарына енгізілді. Бейнеуде 100 орындық “Сауық­­тыру балабақшасы” жұмыс істейді, Боранқұл балабақшасында 25 балалық “Сауықтыру тобы” бар. Ауданда 3 мәдениет үйі, 8 ауыл­­дық клуб, 12 кітапхана, 5 мұра­жай, 2 стадион, 20 спортзал, 19 спорт алаңы жұмыс істейді. “Алтыбақан” этнографиялық ән-би ансамблі, “Арай” вокалды-аспапты ансамблі мен “Жау­қа­зын” би ансамблі, Ақ­жігіт драма ұжымы тұрғындарға мәдени қыз­мет көрсетеді, 6 спорт ше­бері мен 23 спорт шеберлігіне үміткер бар. Инвесторлар қаржысына Бо­ран­құлда 200 орындық клуб, Бей­неуде 60 орындық “Телетеатр” салынды. Бейнеудегі орта­лық кі­тап­хана жаңа ғимаратқа көшірілді. Қазір бұл кітапхананың электрон­дық байланыс жүйесі арқылы рес­пуб­л­ика аумағындағы кітап­хана­лардан қажетті материалдар алып, пайдалануға мүмкін­дігі бар. Қазіргі таңда қолда 3861 бас сиыр, 152564 бас қой мен ешкі, 6954 бас жыл­қы, 12991 бас түйе бар. Бұл жекешелен­діру бас­талған 1994 жылғы есепке алын­ған мал­дан көп. Шаруашылықтарға қыз­мет көр­сететін екі “Ауылдық тұтыну коо­­пе­ративі” мен “Сервис­тік да­йын­дау орта­лығы”, 220 фермер қожалығы жұмыс істейді. Қазір аудандағы 1835 кәсіпкер­лік нысанында 7 мыңға жуық адам еңбек етеді. Бұл – еңбекке жарам­ды халықтың төрттен бірі. Кәсіп­керлік нысандары өндірген өнім 2,8 млрд. теңгеге жетіп, бар­лық өн­дірілген өнім мен қызмет­тің 56%-ын, төленген салық көле­мі 1 млрд. теңгеге жетіп, аудан бюд­жетінің 54%-ын құрады. Сыйымдылығы 100 мың тонна бидай сақтайтын элеваторы және қуаттылығы 90 мың тонна ұн мен 30 мың тонна жем шығаратын цехы бар жобалық құны 6,9 млрд. теңге болатын “Бейнеу астық тер­миналының” құрылысы басталды. Бұл терминал үстіміздегі жылы іске қосылып, онда 300-ге жуық жұ­мыс орны ашылады деп жос­пар­ланған. Бейнеуде күніне 1,5 тонна 6 түрлі нан өнімдерін шығаратын наубайхана іске қосылды. Жақын күндері “Раушан” шаруа қожалы­ғының Бейнеудегі 20 тон­налық мұздатқышы бар мал сою пункті пайда­лануға беріледі. “Бейнеу сүт зауы­тына” қажетті құрал-жабдық­тар саты­лып алынып, коммунал­дық меншік­тен ғи­марат берілді. Үстіміз­дегі жылы зауыт өнім шығара бастауға тиіс. Аудандық сот пен Ұлттық қауіп­сіздік комитетінің аудандық бөлім­шесі, салық комитеті мен ішкі істер бөлімі, халыққа қызмет көр­­сету орталығы мен Әділет бөлі­­мі уақыт талабына сай келетін қо­лай­­лы ғи­мараттарға көшірілді. Мал­дәрігерлік инспекциясы мен әлеуметтік қорғау бөліміне, Бейнеу ауылдық әкімдігі мен бизнес орта­лы­ғына жаңадан ғимараттар салынды. Өткен жылы 39984 шаршы метр бола­тын 319 жекеменшік тұр­ғын үй пайдала­нуға берілді. Бұл бар­лық күш “Тұрғын үй-91” бағ­дар­ламасын орындауға жұмыл­ды­рылған 1989 жылғыдан 6,6 есе көп. Биыл “Бейнеу-Бозай-Ақбұлақ” ма­гистрал­ды газ құбырын салу жұ­мыс­тарына республикалық бюд­жет­­тен 7,6 млрд. теңге бөлінді. Жы­лы­­на 5 мил­лиард текше метр газ тасы­малданатын бірінші кезегінің құры­лысы 2011 жылы аяқта­ла­тын бұл газ құбырының 122,5 кило­метрі біздің аудан аймағы арқылы өтеді. Құны 7,6 млрд. теңге болатын 122 км. “Боранқұл-Бейнеу” ас­фальт жолы салы­нып, пайдалануға бе­рілді. “Бейнеу-Ақтау” автожо­лын қай­­­та жаңғырту жұмыс­тарын рес­пуб­лика­лық бюджет пен Азия Даму банкі­нің қаржысы есебінен 2013 жылға дейін бітіру жоспар­ланып отыр. “Бұл аудан кезінде ертелі-кеш тапы­­рақтап, өкпесі өшкенше жүгі­ріп социа­листік деген жарыстың қызыл тулы жеңімпазы атанса да қиын­дық­тан, қып-қызыл құрмет грамо­та­сы­ның иегері болса да қы­сы­лып-қым­ты­рылудан арыла алма­ды. Өйткені, қызыл ту қанша­ма желпініп желбіре­генімен, бетіне сор­таңы шығып, ақ тозаң болып жат­қан әлеу­меттік мәселе­лерді, шаңы­рағы шайқалып тұрған шаруа­шылық проблемаларын кө­ле­гейлеп, көр­сет­пей қала алмады”, – деп жазған еді 1992 жылы “Егемен Қазақстан” газетінде белгілі ақын Темірхан Медетбеков. Тәуелсіздігіміздің арқасында респуб­ликадағы әлеуметтік-эко­номи­калық дамуы кенже қалған 30 аудан­ның сана­тынан шы­ғып, өз табысы өз қажетін өтеуге жететін, экономи­касы сауыққан, әлеумет­тік саласы оңалған аудандар қа­тарына қосыл­дық. Барлық жерде меншік иесі қалыптасып, елді мекендер кө­рік­теніп, көз алды­мызда қайта жаңғы­рып, өркениет­тің үрдісімен бой түзеп келеді. Ең бастысы, ке­ше­гі екі өкпе­мізді қолы­мызға ұстап жүгіргенде же­т­кіз­беген “ком­­мунизм елесінен” күдері­мізді бір­жол­ата үзіп, “әркім­нің қажетіне қарай ...” деп бас­та­латын ортақ көсемдер­дің өсиеті­­нен безініп, “еңбек етсең ерін­­бей...” деп айты­ла­тын өз ақса­қал­­дары­мыздың ақылына біржола­та құлақ қойдық. Дегенмен, қалай айтсақ та, аудан­­да әзір қой үстіне бозторғай жұмыр­­тқалай­тындай заман орна­ған жоқ. Бірақ сонау отызын­шы жыл­­дар­дың аштығы мен жала­ңашты­­ғын, қуғыны мен сүргінін басқа аймақтарға қарағанда көбі­рек көр­ген Бей­неу өңірінің бүгінгі ұрпағы сары уайымға салынып, еңсесін түсірмейді, қиын­дықты қалайда жеңіп шығуды мақ­сат тұтып, маң­дай терлетіп еңбек етуде. Елбасы­мыз ұсынған “2020 Стра­тегиялық жоспары” олардың қажырына қай­рат қо­сып, намы­сын қайрап, ертең­гі күніне де­ген үмітін ұлғайта түсті. Ел ертеңіне се­німді, бәрін де түсі­не­ді, тек біз­дер, би­лік басындағы­лар, алдар­қатып жүріп уақыт озды­рамыз деп ойламауымыз керек. Елбасы пәрменімен жасақта­лып, батыс аймақтарды аралаған, құра­мында Бибігүл Төлегенова бас­таған өнер саңлақ­тары бар “Менің Қазақстаным” арнайы пойы­зының мүшелері аудан хал­қы­на таңдай қағып таңғалып, “иілмейтін емен­дер” деп атап, онысын (2001 жылғы 9 мау­сымдағы №116) “Егемен Қа­зақ­стан” газеті арқылы республи­каға паш етті. Шын­дығында да, кешегі ата-баба сан ғасырлар бойына сын­бай иіліп, ұрпағын сақтап қалды. Бүгін біз егемендігімізді алып, ел мен жердің иесін қалып­тастырдық. Тәуелсіздіктің төл перзенті, ертеңгі ұрпақ ешкімнің алдында енді иілмесе болғаны. Басшы ӘЗІРХАНОВ, Бейнеу ауданының әкімі, саяси ғылымдар кандидаты. Маңғыстау облысы.