Қос халық арасын шайыр шығармалары жақындастыра түсті

Ел мен елді шекаралас көршілік, әртүрлі қарым-қатынас, діл мен тек туыстығы ғана емес, аузы дуалы, еңселі тұлғалар мен рухани құндылықтар да жақындастыра түседі. Руханиятта шекара болмайтынын осыдан аңғаруға болады. Замана биігінен асыра айтылған асыл сөз, ғасырлар қойнауынан жаңғыра жеткен жасын жыр мен күмбір күй, тағылымды тұжырымдар өзін адамзатқа мойындатып, қанатты құстай кең көлемге шарлай жөнеледі. Ал оның иесі ортақ тұлғаға айналады. Қоңыр даланың құтты құндағы қатар тербеген қазақ пен түрікмен халықтарының да ортақ тұлғалары аз емес. Солардың бірі – ХVІІІ ғасырда өмір сүрген түрікменнің ұлы ақыны Мақтымқұлы Пырағы. Түркі жұр­тының айтулы ұлдарының бірі ретінде танылған, дүниеге фи­лософиялық көзқарасы мен шы­ғармашылығы әр кезеңде ғалымдар тарапынан талданып-талқыланып бағаланған ақынның шығармаларын Ғ.Орманов, Ғ.Қайырбеков, Д.Қа­натбаев қазақшаға аударып, оқыр­­манға ұсынды. Бұған дейін әзер­байжан, түрік, парсы, башқұрт, татар тілдеріне аударылған оның шығармалары қазіргі таңда тұңғыш рет қытай, корей тілдеріне аударылуда. 1733 жылы дүниеге келген ақынның 290 жылдығы бұған дейін Қытай, Жапония, Өзбекстан, Әзербайжан мемлекеттерінде аталып өтілді. Бұл мерейтой жуырда, Қазақстан халқы Ассамблеясының XXI сессиясы қарсаңында Ақ­тау қаласында «Мақтымқұлы Пы­рағы мұраларының рухани-танымдық негіздері» тақырыбында халықаралық ғылыми конференция түрінде өтті. Ал алдағы уақытта мәдени-танымдық, рухани кештер Алматы, Астана қалаларында, сонан соң Ресейдің Санкт-Петербург қаласында жалғаспақ. Ұлттар достығын басты ба­ғыт ретінде ұсынған Мем­ле­кет басшысы Н.Назарбаев «Қа­зақ­стан-2050» Стратегиясы – қа­лыптасқан мемлекеттің жаңа сая­си бағыты» Жолдауында «тек басқа ұлттармен жарастықта ғана біздің еліміз болашақта табыс пен ықпалға қол жеткізе алады. XXI ғасырда Қазақстан өзінің өңірлік көшбасшылық ұстанымын нығайтып, Шығыс пен Батыстың үндестігі мен өзара іс-қимылы үшін көпір болуға тиіс» десе, би­ылғы Жолдауында отыздыққа ену идея­сын ұсынды. Елбасының этносаралық қатынас, ұлтаралық бейбітшілік пен келісімді нығайту бағытындағы тапсырмаларына сәйкес Ақтау қаласының әкімдігі, Маңғыстау облысының Қазақстан халқы Ассамблеясы, сондай-ақ «Нұр Отан» ХДП Ақтау қалалық филиалы «Бір шаңырақ астында» әлеуметтік жобасын жүргізіп келеді. Өткен жылы достыққа ұйыса түсетін бірнеше шараларға негіз болған ол бүгінде жұрт тарапынан қолдау тапқан ірі жо­баға айналды. Түрікмен шайыры шығармаларына арналған тағылымды конференцияның бас­тамасы да аталмыш жобаның іс-шаралар жоспарында жатыр. Түрікменстан Республикасының Қазақ­стандағы Төтенше және өкі­­летті елшісі М.Ак­мурадов, Қа­зақстан Республикасының Тү­рік­­менстандағы Төтенше жә­не өкілетті елшісі О.Нұрбаев, Ақтаудағы Түркия, Түрік­менстан, Әзербайжан және Иран Ислам Республикаларының бас консулдары, Түрік­менстан Республикасы Ғылым академиясының өкілдері, Маңғыстау облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясының өкілдері, зиялы қауым, ардагерлер, ға­лымдар, ақын-жазушылар, мем­лекеттік орган басшылары, саяси партиялар, үкіметтік емес ұйымдар, студенттер мен БАҚ өкіл­дері қатысқан конференцияны ашқан Ақтау қаласының әкімі Е.Жаңбыршин «XXI ғасырдың көкжиегінде тұрып, бүгінгі жа­һандасу үрдісі, өркениеттер мен мәдениеттер арасындағы қарым-қатынас, әлемдік нарық ұсынған саяси-экономикалық жаңа парадигмаларға сүйене отырып, біз жан-жақты ықпалдасу, сан-салалық үйлесім мен жарасымнан басқа жол жоқ екендігін тағы бір мәрте терең ұғынамыз. Қазақстан Республикасы өз тәуелсіздігін алған жылдардан бастап, оның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назар­баевтың мемлекеттің сыртқы және ішкі саясатын ұлтаралық келісім, татулық, бірлік секілді құн­дылықтарға негіздей отырып жүргізуінің куәсі болып келеміз», деп достық пен келісімді ту еткен елдік ұстаным мен бағыт-бағдар туралы тебірене жеткізді. Конференцияда Мақтымқұлы Пырағының рухани мұраларына және түрікмен халқының ұлттық құндылықтарына арналған көр­ме жасақталып, деректі фильм­дер көрсетілді. Ақынның шығар­машылығы мен қазақ-түрікмен әдебиетіндегі өзара үндестіктер жайында баяндаған Түрікменстан Рес­публикасының Ғылым академиясы Мақтымқұлы атындағы Тіл және әдебиет институтының директоры Қ.Қиясованың, осы академияның халық шығармашылығы бөлімінің жетек­шісі Г.Кумманова мен аспирантура бөлімінің жетекшісі А.Сапаргелдиевтің, қол­жазбалар бөлімінің ғылыми қызметкері О.Оразовтың, Сырдария уни­вер­ситетінің доценті Б.Қор­ғанбековтің, Ш.Есенов атын­дағы КМТжИУ оқытушысы, филология ғы­лым­дарының докторы, профессор Б.Нұр­дәулетованың баяндамалары тыңдалды. Шайыр шығармаларының рухани-танымдық астарының түркі руханияты әлемінен алатын орны туралы салмақты баян­дамалар мен салиқалы пікірлер айтылған конференцияда оны жастар ортасында насихаттау үшін Ақтау қаласындағы жоғары және орта білім беру орындарында ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізіп, тақырыптық конференциялар мен дөңгелек үстелдерді тұрақты ұйымдастыру, студенттер мен оқушылар арасында дәстүрлі Мақтымқұлы Пы­рағы оқуларын ұйымдастырып, шығармашылық конкурстар, әдеби-сазды кештер өткізу айтылды. Бауырлас елдің классик ақынының шығармаларымен қазақ оқырмандарын кеңірек таныстыру мақсатында ақын мұраларының қазақ тіліндегі толық аудармасын басу, зерттеушілердің Мақтымқұлы Пырағына қатысты ғылыми мақа­лаларын БАҚ, интернет-ресурс­тарында кеңінен насихаттау жұ­мыстарын жүргізу қажеттігі назарға ұсынылды, сондай-ақ Мақтымқұлы мұралары мен қа­зақтың көрнекті шығармашылық өкілдерінің шығармаларындағы үндестікті көрсететін әдеби зерттеулер жүргізу, қос халықтың ұлы тұлғаларына арналған ғылыми конференцияны Ақтау қаласында және Түрікменстан Республикасында кезектесіп өткізіп тұру туралы ұсыныстар болды. Мұның бәрі өзара достықты те­реңдете түсу, қазақ-түрікмен халықтарының мә­дени-рухани тұ­тастығын насихаттау, келер ұрпақ санасына ізгі сабақтастықты сіңіруге қызмет ететін болады. Ұлт пен ұлтты жарастыратын әрбір ша­ра – мемлекеттердің ірге­сінің берік­тігіне, бол­а­­­­­­­­­­­шағының баяндылығына, да­муының қа­уіп­сіздігіне жасалған қадам. Маң­ғыстаудағы бар­­лық ұлттар өкілдері атсалысып, үн қосқан ғы­­лыми конференция да осы үдеден көріне білді. Гүлайым ШЫНТЕМІРҚЫЗЫ, «Егемен Қазақстан». АҚТАУ.