Қуатты саптың білікті сардарлары

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев үстіміздегі жылдың наурыз айында Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің мәжілісінде сөйлеген сөзінде, көп тармақты міндеттер қатарында Қазақстан Қарулы Күштерінің кадрлық құрамын нығайтуға назар аударды. Осыған байланысты, біз Ұлттық қорғаныс университетінің бастығы, әскери ғылымдар кандидаты, генерал-майор Асхат Рыспаевпен кездесіп, Қарулы Күштеріміздің абыройын асырудағы бірегей ЖОО-ның тыныс-тіршілігімен таныстыруды өтінген едік. – Асхат Наурызбайұлы, әуелі Ұлттық қорғаныс уни­вер­сите­тінің тарихынан хабар­дар етіп, Тәуелсіздігімізді тұғыр­лан­дырудағы негізгі бағыт­тардан әңгіме өрбітсеңіз. – Қазақстан Республикасының Пре­­зиденті – Қазақстан Респуб­ли­касы Қарулы Күштерінің Жо­ғар­ғы Бас қолбасшысы Н.Ә.Назарбаев әскери реформаны та­быс­ты жүзеге асырудың негізгі факторының бірі ретінде «әскери ғылымның дамуы мен іргелі әскери-ғылыми база құруды» атап көрсетті. Осыған орай, 1997 жылдың ақпан айында Алматы қаласындағы Жоғары әскери училищенің базасында Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Әскери академиясы құрылды. Оның құрылуымен әскери білім жүйесі өз дамуында тағы бір сатыға көтерілді және бұл қадам Елбасы – Қазақстан Рес­пуб­ликасы Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас қол­басшысы айқын­даған басым­дықтарды нақты іске асыру болып табылады. Академияда офицерлік ғылыми кадрларды даярлау орталығы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 1997 жыл­ғы 27 тамыздағы шешімімен ашылған адъюнктура болды. Осы шешім негізінде «Қорғаныс ми­нистрлігінде ғылыми-педа­гогикалық және ғылыми кадрларды даярлау туралы» Қорғаныс ми­нистрінің 1997 жылғы 24 қара­шадағы бұйрығы шығарылды, бұл бұйрық әскери ғылыми кадр­ларды даярлаудың негізгі буыны ретінде, адъюнктураның тіршілік әрекетін ұзақ уақытқа қамтамасыз етті. Ал Қазақстан Президентінің «Әскери білім беру жүйесін жетілдіру шаралары туралы» 2003 жылғы 21 тамыздағы Жарлығына сәйкес Қазақстан Қарулы Күш­терінің Әскери академиясы «Ұлт­тық қорғаныс университеті» мем­лекеттік мекемесіне ауыстырылды. Бұл дегеніңіз жоғары кәсіби офицерлік кадрларды даяр­лайтын, арнайы жоғары әскери оқу орнын құру туралы Президент – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас қолбасшысы Н.Ә.На­зарбаевтың идея­сының іске ас­қанын көрсе­теді. Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымы (ҰҚШҰ) Қорғаныс министрлері кеңесінің шешімімен 2005 жылғы 30 қарашадан бас­тап Ұлттық қорғаныс уни­вер­ситеті ҰҚШҰ-ға мүше мем­ле­кет­тердің Қарулы Күштері үшін әскери кадрларды бірлесіп даяр­лауды қамтамасыз ететін оқу орындарының тізбесіне қосылды. 2011 жылы Ұлттық қорғаныс университетінде әскери өнер, қару жарақ пен әскери техника, әскери тарих мамандықтары бойынша докторантура, сонымен қатар, оперативтік-стратегиялық буынды басқару мамандарын даярлау үшін Бас штаб академиясына барабар әскери және мемлекеттік басқару факультеті ашылды. Бүгінгі таңда магистратура мамандықтары бойынша жо­ғары әскери білімді мамандар­ды даярлау, докторантура маман­дықтары бойынша ғылыми-педа­гогикалық кадрларды қа­лып­тастыру университетіміздің негізгі міндеттері болып табылады. Бізде әрбір жоғары әскери білім беру сатысы шегінде жо­ғары академиялық курстар бағ­дар­ламасында, сондай-ақ, жалпы әскери ғылым саласында ғылыми зерттеулер жүргізу жүзеге асырылады. Қазіргі уақытта Мемлекет бас­шысының қамқорлығы арқасында Ұлттық қорғаныс университеті еліміздің әскери қауіпсіздігін қам­тамасыз ету бойынша заманауи талаптарға жауап беретін әскери кадрларды даярлау жөнінде оған жүктелген міндеттерді табысты орындауда деп айта аламыз. – Ұлттық қорғаныс уни­вер­ситеті – өз саласы бойын­ша не­сиелік технологиялар негі­зінде білім беретін еліміз­дегі біре­гей оқу орны. Оқыр­ман­дары­мызды аталған жүйе бой­ын­ша оқу үрдісін ұйым­дас­тыру ерекшеліктері қызықтырады. – 2006 жылғы 1 қыркүйектен бас­тап Ұлттық қорғаныс универ­ситеті оқытудың халықаралық стан­дарттарына сәйкес, Қазақ­станның әскери білім жүйесінде алғашқылардың бірі болып оқу бағдарламасын және зерттеу жұмыстарын ойдағыдай мең­гер­ген түлектерге «магистр» дәре­жесін беретін кредиттік оқыту жүйесін енгізді. Бұған қоса, білім беру сапасы мен тиімділігін арттыру, оның барлық деңгейдегі са­бақ­тастығын қамтамасыз ету мақ­сатында білім ордамыз ха­лық­аралық интеграцияға негізделген оқытудың бірыңғай кредиттік желісін жалғастыру үстінде. Кредиттік оқыту технологиясы арқылы білім алушының таңдау және өзіндік жоспарлау мүмкіндігі қамтамасыз етіледі, оқытушы мен тыңдаушының оқу жұмысы мөлшерінің өлшемі жүйеленіп, пәндерді сабақтас зерделеу әдісі жүзеге асырылады. Кредиттік оқыту технологиясы кезінде оқу жұмысының еңбек сыйымдылығы кредитпен өлшенетін оқытылатын материалдың көлемі бойынша жүзеге асырылады. Кредиттік оқыту технологиясы білім берудің барлық деңгейлері бойынша бұрын игерілген кредиттердің өсу есебінен жинақтаушы болып табылады. – Ұлттық қорғаныс уни­вер­ситеті әскери білімнің және ғы­лымның флагманы болып саналады. Ендеше, оқу орнының ғылыми және білім беру әлеуеті туралы сұрақ қойғанымыз орынды сияқты. – Ұлттық қорғаныс уни­вер­ситеті – қазақстандық армияның әс­кери ғылыми әлеуетін шоғыр­ландыру орталығы. Мұнда үздік педагог-мамандар қызмет етуде. Олардың міндеттеріне әскери экономиканың, әскери өндірістің, әскери ғылымның және жаңа технологияларды әзірлеуді жетілдіру мәселелерін шешуге қабілетті жаңа тұрпатты офицерлер даярлау кіреді. Университеттің профессорлық-оқытушылар құрамы қызметінде 10 ғылым докторы, 29 ғылым кандидаты, академиялық магистр дәрежесі бар 30 оқытушы, соның ішінде 10 профессор және 6 доцент бар. Қорғаныс министрлігінің бас­шылығы профессорлық-оқы­тушылар құрамының жинақ­талуына үлкен назар аударады. Мұндай лауазымдарға кәсі­би тәжірибесі мен біліктілігі жоға­ры түлектеріміз, сондай-ақ, Ре­сей Федерациясы Бас штабы ака­демиясын және Беларусь Респуб­ликасы Қарулы күштері Бас шта­бының факультетін тәмам­­даған офицерлер тағайын­далады. Профессорлық- оқыту­шылар құрамының біліктілігін арт­тыру Қазақстан Республикасы Пре­зи­денті жанындағы Мем­лекеттік басқару академиясында, елімізде және шетелдердің жоғары оқу орындарында жүзеге асырылуда. Профессорлық-оқытушылар құрамының қызметін жетілдіру, жаңадан келген оқытушылардың кәсіби шеберлігін арттыру, білім беру үрдісінің сапасын арттыру мақсатында университетте ашық сабақтар мен сынақтар өткізіледі. – Сіздер қандай халық­аралық жоғары оқу орын­да­рымен қа­рым-қатынас жасай­сыздар? – Университеттің халық­ара­лық ын­тымақтастығы Ұжым­дық қауіпсіздік туралы шарт ұйы­­мына мүше мемлекеттермен өзара қарым-қатынас негі­зінде, Тәуелсіз Мемлекеттер Дос­тас­тығы елдерімен екіжақты «Бей­біт­шілік үшін серіктестік», соның ішінде «Жол картасы» бойынша «Серіктестік қызметінің жеке жоспары», «Серіктестікті іске асыру талдауының жоспары» бағ­дарламасы, Қазақстан Респуб­ликасы мен Америка Құрама Штат­тарының Қарулы Күштері ара­сындағы әскери байланыс жос­парына сәйкес жан-жақты ұйым­дас­тырылады және жүзеге асырылады. Мәселен, 2012 жылдың жел­тоқ­сан айында әскери және мем­лекеттік басқару факультетінің 7 магистрантын Қытай Халық Рес­публикасы Азаттық ар­миясының Ұлттық қауіпсіздік академиясын­да ғылыми сынақтан өткі­зу жүзеге асырылды. 2013 жылдың қараша айында 10 докторант пен 2 оқытушы Польша Республикасында осындай сынақтан өтті. Ал биыл интеграциялық қарым-қаты­нас­тарды дамыту үшін Ресей Федера­циясымен, Беларусь Респуб­ли­касымен, Украина Респуб­ли­ка­сымен, Америка Құрама Штат­тарымен, Германия Федеративтік Республикасымен және Түрік Рес­публикасымен екіжақты се­рік­тестік жоспарына ұсыныстар енгізілді. Ұлттық қорғаныс уни­вер­ситетімен серіктестікті дамыту, ақпаратпен алмасу, ғылыми кадр­ларды даярлау және білім жүйесін жетілдіру мақсатында Украина Ұлттық қорғаныс университетімен, Беларусь Әскери академиясымен, Қазақстан Президенті жанындағы Мемлекеттік басқару академиясымен және Қазақ ұлттық техникалық университетімен серіктестік туралы меморандумға қол қойылды. Осы орайда, Ұлттық қорғаныс университетінің делегациясы 2013 жылы Украина Ұлттық қорғаныс университетінде, АҚШ-тың Алабама штатындағы Бонтгомерн қаласында жұмыс бабындағы іссапарда болғанын айта кеткім келеді. –Сіздерде шетелдік деле­гациялардың жиі болатын­дығынан хабардармыз, оған куә де болып жүрміз. Бұл – үлкен абырой. Оқу орнының алдағы даму жоспарлары да биік деп білеміз. –Ұлттық қорғаныс уни­вер­ситетінің беделі ТМД елдерімен қатарлас, алыс шетелдерде де танымал десем, артық айтқандық емес. Біздің тіршілік-тынысымызбен танысқан ТМД жоғары әскери басшылары мен Қытайдың, АҚШ-тың, Германияның, Түр­кияның, Үндістанның, Пәкіс­танның, Иорданияның және Румы­нияның әскери делегация­лары профессорлық-оқыту­шы­лар құрамының және тыңдау­шылардың кәсіби дайындық деңгейін лайықты бағалады. Жоғары деңгейдегі мұндай кездесулер серіктестіктің дамуына ықпал етеді, әскери кадр­ларды даярлау үрдісін байыту үшін үлкен мүмкіндіктер ашады. Университет 2014-2015 жыл­дарға арналған басқарушылық және ғылыми-педагогикалық кадр­ларды даярлау жоспары аясында, сонымен қатар, Қазақстан Рес­публикасының Әскери білім және ғылым жүйесін дамыту стратегиясын іске асыру мақсатында бір­қатар маңызды істер белгілеп отыр. Жинақталған тәжірибеміз бен әлеуеттік қарымымызға сүйеніп, зымыран әскерлері мен артиллериясы, авиация, әуе қорғанысы, мо­ральдық-психологиялық қам­тамасыз ету, әскери тарих жә­не құқық, тілдер кафедрасын ашпақ­пыз. Бұған Астана қала­сында құ­ры­лысы жүргізіліп жатқан жаңа ғимаратымыз қосымша мүмкін­діктер тудыратыны анық. Мем­лекет тарапынан жасалып жатқан қамқорлық нәтижесінде Имитациялық үлгі­леу орталығы ашылып, қазіргі ғылыми орталық ғылыми-зерттеу институты болып құрылмақ. Ал ғылыми-экспери­менттік база «Ұжымдық қолдану зертханасы» мәртебесіне ие болып, кең өріспен қызмет атқарады. Бүгінгі таңда Қазақстанның әскери ғылымының алдына Қа­рулы Күштеріміздің құ­ры­лым­дық теориялық әзірлемесін қа­лып­тастыру, олардың техникалық жабдықталуымен, әскер тектері мен түрлерінің тиімді құрамымен байланысты күрделі міндеттер қойылуда. Бұл – біз үшін де өте маңызды. Әс­кери білім беру деңгейін көтерудегі ең маңызды міндет жалпы әлемдік интеграцияға бағытталған Қа­зақстан Республикасының білім беру жүйесінің жаңа мазмұнды Әс­кери жоғары оқу орындары офи­церлерінің білім туралы конверсияланатын дипломдары тек қана әскери салада ғана емес, сонымен қатар, басқа да қызмет салаларында жарамды, тіпті, әскери қызметтерін атқарғаннан кейін де әскери қызметкер әлеуетіне ие болады және олардың әлеуметтік қорғалуы кепілдендіріледі. Осынау заманалық реформа қарулы күштеріміздің ғана емес, бүкіл еліміздің беделін көтеретіні айқын. –Мазмұнды әңгімеңіз үшін рахмет. Әңгімелескен Бақберген АМАЛБЕК, «Егемен Қазақстан». Ақмола облысы.