Осындай қырсыз, жауапкершілік деген қасиеттен жұрдай, өз пайдасын ғана ойлайтын жекелеген кәсіпкер мердігерлердің кесірінен мектептер мен ауруханалар, балабақшалар, жолдар уақтылы салынбай, жөнделмей, халықтың ашу-ызасын тудырып, соңы әлеуметтік шиеленіске әкеліп жатқанын күнделікті жаңалықтардан көріп отырмыз.
Әрине, мұндай жағдайда халық бірінші кезекте билікті, сол жердегі жауапты басшыларды кінәлап жатады. Сол жұмысқа жауапты кәсіпкер екінші мәселе болып қалады. Олардан халық сұрамайды да. Ал екі оттың ортасында қалған басшы-қосшылар, «әйтеуір бітсінші» деп бітпеген, шала орындалған жұмыстарды қабылдап алып, соңы ауыр зардаптарға әкеліп жататыны да белгілі.
Бір өкініштісі, сондай топтағы «жалған кәсіпкерлерге» қазіргі кездегі мемлекеттік сатып алудағы ашық электронды портал конкурсы ыңғайлы болып тұр. Өзінің қаржысы, техникамен жабдықтау жағдайы мәз болмаса да, конкурсқа қойылған қаржыны төмен бағамен ұтып алып, көпшілікті әуре-сарсаңға салатындар саны күннен-күнге артып барады. Бұл жерде тендерді ойнататындар мен жауапты тұлғалардың да қателігі жетіп артылады. Ал содан кейін соттасудан соттасу басталып, халық игілігіне бөлінген бюджет қаржысы дұрыс игерілмей, болмаса игерілмей қалып, соңында бүкіл жауапкершілік қабылдап алушыға артылып жатады. Нақтылай кетсек. Өткен жылы біздің ауданымыздағы бір ауылда ағымдағы жол жөндеу бойынша екі сот шешімімен «жосықсыз мердігер» атанған, айыппұл төлеп, бөлінген қаржыны игермеген тараздық бір мердігер серіктестік биыл да қыруар қаржы қаралған аудандағы екі мектептің күрделі жөндеу жұмыстарын ұтып алды. Сол кезде сот жүріп жатқанын электронды порталдар, сайттар көрсетіп тұрса да, бұлар осындай екі ірі жобаны қалай ұтып алды? Болмаса кім ұтып берді...? Бұнымен құзырлы органдар айналысып жатыр деп естідік. Ұтса ұтсын, қарсы емеспіз. Бірақ жаңа оқу жылының басталуына 20 күн қалғанда екі мектепті күрделі жөндеу жұмыстарының 50 пайызы да атқарылған жоқ. Жөндеу жұмыстарының қыркүйекке дейін аяқтала қоятынына мұғалімдер мен тиісті басшылар үміттенбейді. Ауданда жұмыс сапарымен болған сенаторлар да мердігерге нақтылап тапсырғанымен, олардың да күмәнмен кеткені анық. Дәл осы күні бұл жағдай облыс, аудан басшыларының басты мәселесі болып тұр. Теледидардан арнайы хабар да көрсетілді. Мердігер өкілі 20 тамызда аяқталады деп уәде берген.
Бұл бір ғана мысал. Сонда не істейміз? Бір жауапсыз кәсіпкер жүреді елдің бәрін шулатып. Бұндайларға жаза жоқ па? Неліктен жекелеген кәсіпкерлер бетімен кетті? Бұған кім кінәлі? Әлде заң әлсіз бе? Ол үшін өз міндеттемесін уақтылы, сапалы орындамайтын кәсіпкерлерді мемлекеттік сатып алу заңында болмашы айыппұл төлейтін «жосықсыз мердігер» деп емес, «жауапсыз мердігер» деп атап көрсетіп, басшысын, жауапты тұлғасын осындай халыққа зиянды әрекеті үшін заң шеңберінде жауапкершілікке тартып, өте үлкен мөлшерде әкімшілік айыппұл салған жөн екенін халық та, басшылар да көп айта бастады. Сонда ғана тәртіп орнайтын шығар. Бұл туралы таяуда ғана Түркістан қаласында Ұлттық экономика министрлігі өткізген сала басшыларының жиынында көтердім. Бұл ұсыныс қатысушылар тарапынан үлкен қолдау тауып, қаржы, экономика, кәсіпкерлік палатаның басшылары мәселенің заң тармағы ретінде Парламентте қаралатынын жеткізді.
Әрине, жеке кәсіпшілік ашып, тендерлерге қатысу оңай болғанымен, міндетті жұмысын абыройлы, сапалы аяқтау – ең негізгі қағида болуын өз кәсіпкерлігін жаңадан бастаған тұлғалар, әсіресе жастар ұғынса дейміз.
Мұратбек ДӘКЕНҰЛЫ
Жамбыл облысы,
Т.Рысқұлов ауданы,
Абай ауылы
