Шалғай ауылдардың шырайы кіреді

Тіпті шалғайдағы ауылдардың тұр­ғындары аудан орталығы – Құрман­ғазыға Ресей арқылы қатынайды. Өйт­кені Құрманғазы мен Сүйіндік ауыл­дарының арасын жалғайтын 350 шақы­рымдық жолмен жүрудің азабы көп. Топырақпен көтерілген жолдың асфальты жоқ. Бұл, әсіресе, аяғы ауыр аналар мен мүгедектігі бар жандарға тіптен қиын.

Толғауы тоқсан тіршілікте осындай қиындықты бастан кешіп отырған алыстағы ауылдардың тұрғындарымен кездесуге облыс әкімі Серік Шәпкенов арнайы барды. Кездесуде тұрғындар ел тәуелсіздігін алғаннан бері шешімін таппаған қадау-қадау мәселелерді кө­терді. Мәселен, Сүйіндік ауылында тұ­­ратын жеке кәсіпкерлер шаруа­ла­рын дамыту үшін жер ала алмай жүр. Ауыл тұр­ғындары Рамазан Қожа­нов, Ж.Ноғай­беков пен қоғамдық кеңес­тің мүшесі Маннап Қажыбаевты ауыз су­дың тапшылығы, азық-түлік бағасы­ның қымбаттауы, өрт сөндіру депосын, дәріхана ашу секілді көпке ортақ мәселелер толғандырады. Екінші топ мүгедегі Нәсіп Елубаеваны емханада дәрі-дәрмектің жоқтығы, медициналық көмек алу алаңдатады. Оның айтуынша, ауылдағы емдеу орны жанынан анализ тапсыратын арнайы орын қажет. Ауыл тұрғындарының денсаулығын тексеру үшін аудан, не облыс орталығын дәрі­герлердің айына бір рет келіп тұр­ғанын қалайды.

Ал Думан Меңдешовтің дерегіне қарағанда, «Сүйіндік асыл тұқымды қой зауыты» ЖШС иелігіне 134 мың гектар жер 49 жылға жалға берілген. Бірақ бұл жер әлі игерусіз бос жатыр. Қазір серіктестіктегі қой саны 12 мыңға жетпейді. Округте 20 жылдан бері жаңа­дан шаруа қожалығын құрамын, ауыл шаруашылығын дамытамын деушілерге жайылымдық жер берілмей отыр.

– Біз арнайы мамандарға есептет­ке­німізде, 10 мың қойға 30 мың гектар жайылым жеткілікті екен. Бұл серік­тестік 134 мың гектар жайылымды бір өзі иемденіп отыр. Екі жыл бұрын ауылымызға газ тартылды. Оны пайда­ланып келеміз. Бірақ әлі күнге дейін қолымызға құжаты тиген жоқ. Қазір 100-ге жуық отбасы көгілдір отын­ды еш­қандай құжатсыз тұтынып отыр. Осы уақытқа дейін бірде-бір тұр­ғын газға төлем төлеген жоқ, – дейді Д.Меңдешов.

«Сүйіндік асыл тұқымды қой зауы­ты» ЖШС басшыларының мәлі­метін­ше, жайылымдық жерге қатыс­ты ахуал тұрғындар айтқандай емес. Шаруа­шылық 2005 жылы бірнеше гек­тар жерді, былтыр сотпен 20 мың гектар­ды мемлекет иелігіне қайтарған. Қазір 100-ден аса адамды жұмыспен қам­тып отыр. Бірақ ауыл тұрғында­ры бұл уәжбен келіспейтінін білдірді. Осы­ған байланысты облыс әкімі дауға айнал­ған жер мәселесін зерделеу үшін өзінің орынбасары жетекшілік ететін арнайы комиссия құрудың қажеттігіне тоқталды.

Сүйіндік ауылындағы дәрігерлік емханада да проблемалық мәселелер бар. Іргетасы 1977 жылы қаланған ескі емхана орталық су жүйесіне әлі қосыл­мап­ты. Электр желісі тозып тұр. Хирург, бала дәрігері, зертханашы, дәріхана жұмы­сын үйлестіретін фармацевт жоқ. Дәріхана ашуға талпынған кәсіпкердің осы салада еңбек өтілі болуы керек екен. Талап осындай.

Асан ауылдық округінің құрамын­дағы Үштаған елді мекенінің тұрғын­дарын құм көшкіні мазалайды. Рас, құм тоқтату жұмысы жүріп жатыр. Қазір бірінші кезеңге сәйкес 4,5 гектар жер учаскесінде құм тоқтату қолға алынған. Жоспарланған жұмыстың 40 пайызы орындалыпты. Оған 19 млн 900 мың қаржы қаралған. Ал екінші кезеңде 5,5 гектар жер учаскесінде үй іргесін көмкерген құмды тежеу жоспарланып отыр. Бұл үшін 2022-2023 жылдардың бюджетінен қаржы бөлу көзделіп отыр.

Тұрғындардың айтуына қарағанда, ауыл іргесіндегі құм көшкінін тоқтату үшін сексеуіл егудің тиімділігі зор. Сол себептен құмға қарсы төтеп беретін өсімдіктің 12 мың данасы қазан-қара­ша айында Қызылорда облысынан әкелінбек екен. Үштаған ауылын құмнан қорғар осындай нәтижелі жұмыс 2023 жылдың мамыр айында аяқталады.

– Шалғайдағы Асан, Сүйіндік ауылдық округтеріндегі кезек күттірмей шешілуге тиіс мәселелермен таныс­тым. Мұндағы бірінші мәселе – ауыз су проблемасы. Қазір бұл өзекті мәселені шешу үшін тиісті жұмыстар атқарылып жатыр. Екінші мәселе – медицина­ның қолжетімділігі. Өйткені адам өмірінен қымбат байлық жоқ. Денсаулық – бас­ты құндылық. Сондықтан жаңа амбула­ториялық емхана салып, оны жедел жәрдем көлігімен қамту мәселесін қа­рас­тырып отырмыз. Бұл мәселе де келесі жылға дейін шешімін табады. Тағы бір өзекті мәселе – болашақ ұрпақ­тың саулығы. Балалар жылы аясында балалардың уақытын тиімді өткізу үшін үйірмелер ашып, спорт нысандарын салу қажет. Бұл бастаманы қолдаймын. Десек те, нақты жобаны ұсынарда санға емес, сапаға мән беруді қалаймын, – деді Серік Шәпкенов.

Алыс ауылдардағы тұрғындарды ауыз су мәселесі алаңдатқалы қашан? Тұр­ғындарға ауыз суды су құбырмен беру әлі толық шешілмеген. Облыс әкімінің пікірінше, Қоянды топтық су құбырымен 9 елді мекенді түгел қамту мақсатында үшін 6 ұңғыманы қазуға жобалық-сметалық құжаттама жасақталыпты. Енді жобаны іске асыратын мердігер анықталады. Қазір мұнда 1 ұңғыма толық, екіншісі жартылай жұмыс істеп тұр.

– Жолдың жайы – көптен бері кө­теріліп келе жатқан мәселе. Әсіресе құм көшкінін тоқтатуды басты мақсат етіп отырмыз. Индустрия және инфра­құрылымдық даму министрі Қайырбек Өскенбаев Батыс Қазақстан облы­сындағы Бөкей ордасы ауданы арқы­лы Құрманғазыға келгенде осы жолмен жүрді. Бұл жолға асфальт төсеу қиын. Осыған байланысты министрдің тапсырмасымен облыстық әкімдікте арнайы мамандар тобы жол салудың жаңа технологиясын зерделеуді қолға алды. Шалғайдағы ауылдардың әлеуметтік проблемасы біртіндеп шешіледі, – деп түсіндірді С.Шәпкенов.

Құрманғазы ауданының әкімі Марат Мурзиевтің дерегіне қарағанда, Жал­ғызапан елді мекенінде типтік үлгі­дегі ойын және футбол алаңдарын, Сүйін­дік, Балқұдық, Асан ауылдарында ауыл­ішілік тас жол салу үшін жобалық-сметалық құжаттама жасақталып жатыр. Ал былтыр Асан ауылының ішінде 5,9 шақырымдық су құбырын жүргізу жұмысы аяқталған. Бұл су құбыры «Құр­манғазы су арнасы» мекемесіне сенімгерлік басқаруға берілген.

Үштаған, Асан ауылдарының тұр­­ғындары пошта бөлімшесін қайта ашуды, мо­бильді байланыстың жақсарғанын сұ­райды. Өйткені ауылдарда интернет же­лісі нашар. Балқұдық ауылының тұр­ғыны Мансұр Қуанышәлиевтің айтуынша, елді мекендер электр жарығын Ресей Федерациясынан алып отыр.

– Шекара шебіндегі ауылдарды мекен еткен тұрғындардың шешілмеген мәселесі көп. Бізге электр жарығы Ре­сей Федерациясындағы Басқұншақ қала­­сынан келіп тұр. Еліміз тәуелсіздік алғалы 30 жылдан асты. Осы кезеңде бұл елді мекендерді отандық электр энер­гиясымен қамтуға болатын еді ғой, – дейді М.Қуанышәлиев.

Оның айтуынша, тұрғындар хирур­гиялық ауруларды емдету үшін Астра­хань облысының Қарабайлы қала­сындағы ауруханаға қаралуға мәжбүр. Көрші елдегі ауруханаға барып-келу, дәрі­герлерге қаралу үшін қомақты қар­жы қажет. Міне, осындай мәселелер әлі шешімін таппай, көрші елдің энергиясына, дәрігерлеріне тәуелді болып отыр. Өзге елге тәуелділіктен құтылу үшін шалғайдағы елді мекендерге электр желісі аудан орталығынан тарты­луға тиіс. Сырқат жандар үшін Асан, Азғыр, Сүйіндік ауылдық округтеріне ортақ перзентханасы бар аурухана ашу қажет. Тағы бір мәселе – Азғыр ауылдық округінің орталығы Балқұдық ауылынан өрт сөндіру депосын ашу.

Биылғы тамызда Балқұдық ауылын­да зоналдық ветеринария зертханасы қайтадан іске қосылыпты. Мұнда 10 ветеринар жұқпалы ауруларды анық­тау үшін серологиялық әдіспен диаг­ностикалық зерттеу жұмыстары жүр­гізеді. Бірақ ветеринарларға қызметтік көлік қажет.

Атырау облысы