Биылғы күз баскөлдік ағайынға қиын тиіп тұр. Өткенде өрт шығып, Ертіс өзенінің жайылмасында шауып қойған мая-мая шөптері жанып кетті. Ақсу ауылдық аумағынан тұтанған тілсіз жау жолындағының барлығын жайпап, Ақсудың Мәмәйіт Омаров ауылдық округі мен Май ауданындағы Баскөл ауылдық округінің шаруаларын шығынға батырды. Шабындық жерге өрт сөндіру машиналары өте алмай, тұрғындар шөп шауып жүрген тракторларымен жер жыртып, су сеуіп мал азығының аз ғана бөлігін әрең аман алып қалды. Алдағы қыс суық болса, мал иелері қиналып қалатындарын жеткізді.
– Түтін шығып жатқанын көріп, барлығымыз солай қарай жүгірдік. Жайылмаға өткізетін паромымыз шағын ғана, бір трактордың өзі әрең сыяды. Өртті сөндіруге санаулы ғана адам барып, тілсіз жаумен арпалыстық. Аудан орталығынан өрт сөндіру машиналары келген. Өкінішке қарай, ескі паром оны көтермейтіні белгілі болып, өзеннен өте алмады, – дейді ауыл тұрғыны Алтай Балкенов.
Түсініктірек болуы үшін айтып өтейік, Баскөл елді мекенін Ертіс өзенінен Белая деп аталатын шағын өзен бөліп тұр. Ертістің сол жақ жағалауындағы шабындық жерлер өнімді болғандықтан Баскөл, Бозша ауылдарының халқы жазда сол жерден шөп шабады. Белая өзенінен өтетін ескі паром бүгінде жайылмадан шөп шабатын ағайын үшін жалғыз ғана су көлігі саналады. Алайда оған мінудің өзі қауіпті. Себебі құрылғының жалғыз ғана тракторды көтеретін шамасы бар. Жаз бойы бұл жерде өзеннен өту үшін қырғын кезек қалыптасып қалатын көрінеді.
– Біздің жанымызға бататын, шаруамызға кедергі келтіретін мәселенің ең зоры – Белаядан өтетін пантонды көпірдің жоқтығы. Кезінде ескі пантон болған, ол суға батып кетті. Жыл сайын аудан, облыс әкімдерінің есептік кездесулерінде проблеманы көтеріп келеміз. Әне салынады, міне салынады деген құр уәдемен тойдырады. Өткелдің жоқтығынан ауыл азаматтары шабындыққа барып-келудің өзіне қаншама уақыт жұмсайды. Ал одан шабылған шөптің өзіндік құны да қымбат. Оның үстіне бір апта бұрын өрттен қаншама мая өртеніп кетті. Бір ауылдасым біраз малын сатып, шөпті тәуір-ақ шапқан еді. Тілсіз жау 50 маясын тып-типыл етті. Шығынға батқандардың барлығы төрт түлікпен күнелтіп отырған, тұрақты жұмысы жоқ адамдар. Оларға мемлекет тарапынан көмек көрсетілсе дейміз. Қазір Баскөлде шөп қымбаттап жатыр. 300 килолық буманы былтыр 3 500 теңгеден алып келсек, биыл 5 мың теңгеден сатуда. Менің өзім 70 шөп бумасын сатып алуға қаражат жинап жатырмын. Бақандай 350 мың теңге жұмсайды екенмін. Өзім мектепте мұғаліммін, еңбекақы алып отырмын. Ал күні тек малға қараған жандар енді не істейді? – деп қынжылады ауыл мектебінің ұстазы Берік Ескендіров.
Ауыл адамдарының айтуынша, шабындықтар биыл күзде бірнеше мәрте өртке оранған. Жергілікті билік өрт әлі жанып жатқан уақытта «жалын ауыздықталды» деп облысқа жалған мәлімет береді. Осындай немқұрайдылық пен бақылаусыздық салдарынан алыс жатқан ауылымыздың мәселесі шешілмей отыр деп санайды.
Негізі Баскөл аудан үшін тірек ауылдың бірі саналады. Соған қарамастан, елді мекен көптеген өркениет игіліктерінен ада қалған. Топтық су құбырынан ағып келетін кермек судың мәселесі айтыла-айтыла жауыр болды. Амалы құрыған жұртшылық үйлеріне бағасы бақандай 250-300 мың теңге тұратын сүзгілер сатып алып, орталық құбырдың суын тазартып ішуге мәжбүр.
«Кеңес өкіметі тұсында Май топтық су құбырының ауызсуы сапалы болды. Тіршілік нәрі тереңдігі 70 метрлік скважинадан алынатындықтан казіргідей кермек татымайтын. Кейін тәуелсіздік жылдары жүйе қалпына келтірілгенімен, мердігер жобаны сапасыз атқарып шыққаны белгілі болды. Білуімізше, скважинаның тереңдігі 18 метрден сәл ғана асады. Бір-екі мәрте құбыр бойымен лай су ағып келгеніне де куә болдық. Облыс билігінен осы мәселені де реттеп беруін сұраймыз», дейді Б.Ескендіров.
Бір қызығы, кезінде ауданға Ардақ Қаңтарбаев әкім болып тұрғанда Баскөлге дене шынықтыру-сауықтыру кешенін, одан соң бұл міндетті атқарған Марат Ақтаев жасанды жабыны бар шағын футбол алаңын салып беремін деп уәде еткен. Қос әкімнің де уәделері орындалмай, сөз жүзінде қалды. Ендігі үміт – қазіргі әкім Ағыбай Әміринде.
– Тірек ауыл болғанымызды қайтейік, жақын жердегі шағын ауылдардың көшелері асфальтталып, жарық тартылып, кіреберіс жолдары түзеліп жатқанын көріп қызғанамыз. Мыңға тарта халық тұратын елді мекенде балалар мен жастарымыз рахаттанып ойнайтын дені дұрыс спорт алаңы да жоқ. Біздің ауыл атынан аудандық мәслихатқа сайланған депутат та өзге өңірдің азаматы. Оларға тағар кінәм жоқ. Дегенмен осы жердің тумалары ауыл билігіне тоқайласып, шын жанашыр азамат ретінде қарайласып, туған мекенін гүлдендіруге күш салса екен дейміз. Ауыл тұрғындары мұндай қиындыққа төзе бермесі анық, – дейді Б.Ескендіров.
Ауыл тұрғындарының шағымы бойынша аудан әкімі Ағыбай Әміринге хабарластық. Білгеніміздей, өткен қыркүйек айында облыс басшысы Әбілқайыр Сқақов аудан жұртшылығымен кездесуге келгенде өзенге көпір салу мәселесін назарына алған екен. Облыс басшысының тапсырмасымен 2023-2025 жылдарға арналған үшжылдық бюджетте жобаны жүзеге асыруға қаржы бөлінетіні белгілі болып отыр.
– Белая өзенінің үстінен пантонды, яғни жиналмалы көпір салатын болып шешім қабылданды. Біздің тапсырысымыз бойынша жобаның сметасы жасалып, мемлекеттік сараптамадан ойдағыдай өтті. Жобаның құны шамамен 215 млн теңгені құрайды. Тек 176 млн теңгесі құрылысқа жұмсалады. Ұзындығы 50 метр болатын өткел қыста мұз қатқанда жиналады. Бұл көпір негізінен Баскөл мен оған қарасты Бозша, Жаңатілек ауылдары үшін маңызы зор болатынын байқаймыз. Қаражат бөлінсе, құрылыс келесі жылы басталады, – дейді Ағыбай Қойшыбайұлы.
Жоғарыда Баскөлдің тірек ауыл саналатынын айттық. «Ауыл – ел бесігі» бағдарламасының игілігі бұл ауылға 2024 жылы ғана жетеді екен. Жоғарыда көтерілген инфрақұрылым мәселелері мемлекеттік жоба аясында өміршең етіледі деген үміт зор.
Ақсу қаласының ауылдық аймағында өрт шығып, қызыл жалын тағы Баскөлге төніп келе жатыр деген жедел ақпарат түсті. Ауыл әкімі Ерболат Арғынтаев телефон арқылы сөйлескенімізде облыс орталығынан көмек сұралғанын, әзірше ауылдың барлық техникасы өрттің алдын алу шараларына жұмылдырылып жатқанын жеткізді. Қазір мұндағы жұрттың уайымы қайта-қайта тұтана беретін өрттен жаз бойы шапқан шөптерін аман алып қалу.
Павлодар облысы,
Май ауданы,
Баскөл ауылы
