Тарихқа үңілетін болсақ, Көкшетау педагогикалық институты сонау 1962 жылы 25 шілдеде, Қазақ КСР Министрлер кеңесінің №563 қаулысы бойынша ашылған. Облыста жаңа кеңшарлар ұйымдастырылып жатқан кез болатын. Білім ошақтары көбейе түсті, соған орай мұғалімдерге деген сұраныс та өсті. Көкшетауда мұғалімдер даярлайтын жоғары оқу орнының ашылуы өңірдің мәдени және қоғамдық өңіріндегі маңызды оқиға болды. Алғашқы оқу жылы 1962 жылдың 10 қыркүйегінен басталып, үш мамандық бойынша студенттер қабылдады. Аймақта педагог кадрлармен қатар, өнеркәсіп пен құрылысқа да мамандар даярлау басталды. Жоғары білім жүйесіндегі жаңғырудың нәтижесінде 1996 жылдың 23 мамырында Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің №143 бұйрығымен Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау педагогикалық институты, С.Сәдуақасов атындағы ауыл шаруашылығы институты, Қарағанды политехникалық институтының филиалы бірігіп, Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті болып қайта құрылды.
Бүгінде бакалавриаттың 58 мамандығы, магистратураның 40 және PhD-докторантураның 10 мамандығы, сондай-ақ 10 салада 28 бағыт бойынша оқыту жүзеге асырылуда. Университеттің 20 кафедрасында білікті де жоғары санатты 400-ге жуық оқытушы-профессор еңбек етеді. Олардың ішінде 20 ғылым докторы, 20 профессор, 90 ғылым кандидаты, 214 магистр, 23 PhD докторы өскелең ұрпаққа терең білім береді. 37 оқытушы Қазақстан Республикасы «Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы» мемлекеттік грантының иегері және 18 оқытушы әлемнің жетекші университеттерінде ғылыми-педагогикалық тағылымдамадан өтіп, «Болашақ» бағдарламасының стипендиаттары атанып отыр. Бұл – өңірлік оқу орындары үшін өте жақсы көрсеткіш.
Өзіндік сара жолы қалыптасқан аталған университеттің болашаққа бағытталған мақсаттары айқын, әлеуеті жоғары. Заман талабына сай барлық тиісті құрал-жабдықтармен қамтылған университет заманауи құндылықтарын ескере отырып, білім берудің озық үлгісін қалыптастырып та үлгерді. 2000 жылдан бастап жоғары оқу орны оқу-әдістемелік жұмыс тиімділігін бағалаудың рейтингілік жүйесіне көшіп, 2003 жылы кредиттік оқыту түрін, 2004 жылдан бері сапа менеджменті жүйесін енгізген. Сондай-ақ республикадағы оқу орындары арасында алғашқылардың бірі болып үш деңгейлі оқыту жүйесін енгізіп, 1998 жылы университетте алғаш магистратура ашылды.
Жоғары білім беретін зиялы орданың бір басым бағыты – алыс-жақын елдермен қарым-қатынас орнату. Халықаралық ынтымақтастық саласында жүзден аса серіктестік, ғылыми орталық бар. Университет жыл сайын халықаралық ынтымақтастық байланыстарын барынша арттырып, жаңа мазмұнмен толықтырып отырады.
Ендігі кезекті алған белестеріміз бен бірқатар тиімді көрсеткішімізге арнасақ. 2013 жылы мемлекеттік аккредиттеуден, ұлттық институционалдық және мамандандырылған аккредиттеуден өтсе, бүгінде 60 бакалавриат пен магистратураның білім беру бағдарламасы бес жыл мерзімге сәйкестігін алып, дәлелдеп отыр. 2010 жылы қыркүйек айында аталған оқу орны Ұлы Хартия келісіміне (Болон декларациясы) қол қойды. Ал Еуропалық және Еуразиялық университеттер қауымдастығына мүше болып енуі – университеттің халықаралық тұрғыдан танылуының куәсі. Осыдан алты жыл бұрын, республикалық «Президент және халық» қоғамдық-саяси газетінің «Уақыт таңдауы – Выбор времени» агенттігімен бірлескен жобасы бойынша өткізілген жыл таңдауларын анықтайтын дәстүрлі байқауда «Жылдың үздік жоғары оқу орны» атағына ие болдық. Қазіргі таңда Көкшетау мемлекеттік университеті 12 патенттің иегері болса, университет оқытушылары 300-ден аса патенттің авторлары. Іске асырылып жатқан еуропалық жобалар саны бойынша университетіміз Қазақстан жоғары оқу орындарының арасында 4-орынды иеленіп отыр. 2009-2016 жылдар аралығында Темпус IV 6 жобасы және жоғары білім әлеуетін арттыруға бағытталған «Эразмус плюс КА 2» 4-жобасын ұтып алды. Темпус 2012 I-WEB жобасы аясында «Су сапасы» ғылыми-зерттеу зертханасы да ашылды. Он жылдан асты, еуропалық білім беру жобаларын үйлестіру үшін «Еуразия» еуропалық бағдарламалар бөлімі құрылды. 2018 жылы іске асырылып жатқан жобалар санының артуына байланысты халықаралық жобаларды басқару орталығы құрылды.
Ғылым және жоғары білім министрлігі қойып отырған талапқа сәйкес қазір мақсат-мүддеміз бен миссиямыз да өзгеріп, жаңа арнаға бұрылды. Аймақта оқу орнының мәртебесін көтеру, осы елге маман даярлайтын болғандықтан, соған бейімделіп, үлес қосу басты міндет екені анық. Өңір мен еліміздің сұранысына сәйкес кадрларды сапалы даярлауды қамтамасыз ету үшін пәнаралық және құзыреттілікке негізделген білім беру бағдарламаларын жетілдіру бойынша тұрақты жұмыстар да жүргізіліп жатыр. Өткен жылдың қорытындысы бойынша «Атамекен» рейтингісіне университетіміздің 33 білім беру бағдарламасы қатысты, оның ішінде 19-ы еңбек нарығының сұранысына сай алғашқы ондыққа кірді. Сондай-ақ университетте дәріс, практикалық сабақтар, өндірістік практиканы өткізу үшін оқу үдерісіне өндірістік қызметкерлерді тарту бойынша белсенді жұмыс жүргізіліп, 81 жұмыс беруші тартылды.
Университет түлектері Ұлттық біліктілік тестілеуінің қорытындысы бойынша жоғары көрсеткіштер көрсетіп, Қазақстанның жоғары оқу орындары арасында 4-орынға ие болып отыр. Бұл – біздің педагогикалық ұжымның шеберлігін көрсетіп отырғанының айқын көрінісі. Бүгінде Ualikhanov University QS EECA рейтингісінің топ 300 қатарына енгені ұстаздар қауымын қатты қуантады.
Жылдың тағы бір жетістігі – Қазақстанның жоғары оқу орындары арасындағы «Ualikhanov University – парасатты университет» атты жоба бойынша республикалық байқаудың жеңімпазы атануы. Биылғы жоғары оқу орнына түсуге арналған мемлекеттік гранттар конкурсының қорытындысы бойынша 2 180 талапкер біздің оқу орнын таңдады.
Қазір министрлік студенттерді жатақханамен қамтамасыз ету бағытында жекеменшік инвесторларға да, оқу орындары үшін де тиімді қайтарымы бар шарттарды дайындап жатқан көрінеді. Бұған дейінгі жатақхана салу ережелерінде бизнес-инвесторлар үшін, экономикалық ахуалға байланысты белгілі кедергілер, қиындықтар болғаны рас. Қазіргі кезеңде өзімізде де 1 500 адамдық 5 жатақхананың болуына қарамастан, бұл біздің сұранысымызды толық қанағаттандырмай отыр. Осыған байланысты барлық қажетті құжаттар, сараптамаларды дайындадық. Мүдделі құрылыс компаниялары инвесторлармен келіссөз жүргізіп жатырмыз, келер жылы қос кезеңмен 250 орындық екі жатақхана салу жоспарымызда бар.
Кез келген мемлекеттің, жалпы қоғам үрдісінің байлығы, оның негізгі капиталы адам екені белгілі. Адам мен қоғамды ажырата алмайсың, екеуі де бір бұлақтың көзінен арна алады. Мемлекет адамдардың кәсіби біліктілігіне, құндылықтарына сүйенеді. Ал осы рухани, ізгілікті құндылықтарды жас ұрпақ бойына қалай сіңіреміз, қаншалықты бүгінгі талап – әділетті де жаңа қоғам келбетіне лайықтай аламыз? Осы орайда мемлекет тарапынан жастарға деген қолдаудың маңызы зор. Мемлекеттік грант сандарының көбеюі, барлық білім-ғылым белдеуі бойынша шәкіртақылардың өсуі, әсіресе педагогикалық мамандықтарға деген көзқарастың бағыты, ақылы жүйеде оқитын студенттерге деген несиелік жеңілдіктер, «Жас ғалым» жобасы, жергілікті атқару орындарының жәрдемі – бәрі де жас адамның тәрбие көзі. Осы жерде Ақмола облысының әкімі Ермек Маржықпаевтың айтарлықтай көмегін айтып өткім келеді. Жыл сайын педагогикалық және медициналық мамандықтарға арнайы гранттар мен шәкіртақы бөлінеді, қазірдің өзінде олардың саны 558 студентті құрап отыр.
Айтулы шаралардың бірі, 30 жылға жақын университетте қазақтың тұңғыш ғалымы және ұлы ағартушысы Шоқан Уәлихановтың құрметіне дәстүрге айналған «Шоқан оқулары» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы өтеді. Халықаралық ғылыми-тәжірибелік жиынға әлемнің көптеген мемлекетінен және де еліміздің барлық өңірінен білікті ғалымдар мен профессорлар, докторанттар мен магистранттар қатысады. Ғылымның сан-саласы қамтылған бұл конференцияда заманауи басым бағыттарға сәйкес теориялық және әдістемелік мәселелер жан-жақты талқыланып, баяндамалар сарапқа салынады. Сонымен қатар университет магистранттары мен докторанттары Ресей, Польша, Латвия, Германия сынды және тағы басқа көптеген елде шетелдік тағылымдамадан өтеді.
Қазіргі кезеңде тәрбие, тағылым, рухани сана, мемлекетшілдік, отансүйгіштік, елге қызмет сияқты қасиеттер Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев айтқандай, Әділетті Қазақстанға арналуы керек. Осы орайда бұрынғы даңғазалық, көрсеткіштік, жалаң ұраншылдықтан арылып, бүгінгі талапқа, жастар менталитетіне, заман ағымына бейімделуіміз қажет. Бұл, әрине, ізденісті, шығармашылықты, бейімділікті қажет етеді. Біздің университет студенттермен жұмыс істеудің жаңа түрлерін іздеуде. Бұл бағыттағы өткен жылдың мақтанышы – Қазақстанның басқа да жоғары оқу орындары қолдаған Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл республикалық агенттігінің қолдауымен Қазақстанда алғаш рет өткен «AntiParaCraft» квест-ойынының жаңа жобасы. Биыл «AntiParaCraft» квест-ойынының 2 маусымы өтті. Сондай-ақ Парасаттылық мектебі ашылып, комплаенс-офицер лауазымы енгізілді. Бұл тәсіл өз нәтижелерін берді. Оқу ордасының студенттері Алтынбек Арапов пен Шыңғыс Балтабаев «Жастар сыбайлас жемқорлыққа қарсы» атты халықаралық бейнероликтер байқауының жеңімпаздары да атанып үлгерді. Университетте дарынды және әлеуметтік жағдайлары төмен жастарға да қолдау көрсетіледі. Айтар болсақ, 49 түлекке 5 631 350 теңге көлемінде әлеуметтік көмек көрсетілді. Білім ордасында 5 Алтын белгі иесі және Президенттік олимпиаданың 2 жеңімпазы тегін білім алады, сондай-ақ халықаралық және республикалық олимпиадалардың жеңімпаздарына 10 білім гранты бөлініп отыр. Көкше жері сұлу табиғатымен ғана емес, белгілі тұлғаларымен де танымал екені белгілі. Солардың бірегейлері – белгілі мемлекет және қоғам қайраткерлері Кәкімбек Салықов пен Еркін Әуелбеков. Осы орайда биылғы оқу жылынан бастап, оқуы үздік, әлеуметтік мұқтаждығы бар екі студентке ғылыми кеңестің шешімімен арнайы ай сайын 100 мың теңге көлемінде шәкіртақы тағайындадық. Қоғамдық көпшілік те, ардагерлер де, ұстаздар қауымы да бірауыздан құптады.
«Терең білім – тәуелсіздігіміздің тірегі, ақыл-ой азаматтығымыздың алдаспаны» демекші, Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау университетінде студенттердің сапалы білім алып, еңбек нарығында бәсекеге қабілетті маман ретінде қалыптасуы ғалымдарымыздың, ұжымның еселі де еңселі еңбегінің жемісі екені даусыз. Келешекте де отандық жоғары оқу орындарының үздік көшінде болып, қоғам өмірінің барлық саласында университеттің озық дәстүрін, ғылыми әлеуетін одан әрі жалғастыра беретініне сенімім мол. Білім мен ғылымның күн сайын алға жылжып, инновацияның дамыған заманында жас ұрпаққа лайықты білім беріп, білікті маман тәрбиелеу оқу ордасының еншісінде.
Мақсатымыз нақты, межеміз анық. Енді күш-жігерімізді білім саласындағы ауқымды міндеттерді шешуге жұмылдырсақ, көздеген биіктерге жететініміз айқын.
Марат СЫРЛЫБАЕВ,
Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау университетінің ректоры
КӨКШЕТАУ
