Инфографиканы жасаған Амангелді Қияс, «ЕQ»
ЕХӘҚМ басшысы Тамара Дүйсенова мемлекеттің әлеуметтік міндеттемелерді орындауы, жаңа жұмыс орындарын құру және азаматтарды жұмысқа орналастыру жөніндегі бағдарламаларды іске асыру, кәсіпорындардағы еңбек дауларын шешу, «Отбасының цифрлық картасын» енгізу және т. б. туралы баяндама жасады.
Премьер-министр өз сөзінде Үкімет әлеуметтік саланы нығайту бойынша жүйелі түрде жұмыс жүргізіп жатқанына тоқталды. Атап айтқанда, зейнетақылар мен жәрдемақылар уақтылы төленіп, әлеуметтік міндеттемелер орындалуда. Еңбекке қабілетті халықтың табысын арттыру, аз қамтылған азаматтарды атаулы көмекпен қамту, жұмысқа тұрғызу бағытында жүйелі шаралар қабылдануда. Сонымен қатар жаңа цифрлық құралдар мен қызметтер жоспарлы түрде енгізіліп жатыр.
Әлеуметтік қорғау саласындағы заңнаманы кешенді жетілдіру үшін Әлеуметтік кодекстің жобасы әзірленіп, Мәжіліске енгізілді.
«Бұл – қазақстандықтардың базалық әлеуметтік құқықтарын белгілейтін және олардың өмір сүру сапасын арттыруға ықпал ететін өте маңызды құжат», деді Ә.Смайылов.
Үкімет басшысы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі тиісті ведомстволармен бірлесіп, мемлекеттік қолдауды «Отбасының цифрлық картасы» арқылы проактивті форматқа кезең-кезеңімен ауыстыруды жалғастыруы қажеттігін атап өтті. Осыған байланысты Премьер-министр барлық мемлекеттік органның ақпараттық жүйелерін жаңа платформамен интеграциялап, мәліметтер базасындағы деректерді өзектендіру жұмыстарын тұрақты бақылауда ұстауды тапсырды.
«Отбасының цифрлық картасының» талдау нәтижелерін жергілікті жерлерде жедел әрекет ету және азаматтардың әлеуметтік әл-ауқатының деңгейін арттыру үшін пайдалануымыз керек», деді Әлихан Смайылов.
Үкімет басшысының айтуынша, Мемлекет басшысы халықты, әсіресе жастарды жұмыспен қамтып, олардың табысын арттыру бойынша нақты міндеттерді белгіледі. Мәселен, 2023 жылы жастар арасынан кемінде 100 мың адамды жұмысқа орналастырып, жас кәсіпкерлерге жылдық 2,5% жеңілдікпен кредит беру қажет.
«Қаражат бөлініп, ережелер қабылданды, осы тапсырмалардың сапалы орындалуын қамтамасыз етуіміз керек. Нақты индикаторлар мемлекеттік органдардың даму жоспарларында және өңірлік жұмыспен қамту карталарында көрсетілуге тиіс. Бұл ретте тұрақты жұмыс орындарын құруға баса назар аудару қажет», деді Әлихан Смайылов.
Сонымен қатар Премьер-министр жұмыспен қамту орталықтарын трансформациялау бойынша пилоттық жобаны қолдады. Алайда Үкімет басшысының айтуынша, құрылымды жаңартумен қатар, мотивация беретін «нәтиже үшін» еңбекақы төлеу форматына көшу қажет: жұмысқа орналасқан азаматтар неғұрлым көп болса, жұмыспен қамту орталықтары қызметкерлерінің жалақысы соғұрлым жоғары болмақ.
Оған қоса, Ә.Смайылов шетелде жұмыс істейтін қазақстандықтардың құқықтарын қорғауға, «бір терезе» қағидаты бойынша қандастарды қабылдау үдерісін жетілдіруге, қызметкерлерді кәсіби сертификаттау жүйесін енгізуге, сондай-ақ мүгедектігі бар адамдар мен зиянды еңбек жағдайларында жұмыс істейтін азаматтарды әлеуметтік қорғауға ерекше назар аудару қажеттігін атап өтті.
«Әлемдік тәжірибеде жазатайым оқиғалардан сақтандыру өтемақы беруден басқа, профилактикалық және оңалту функцияларын да қарастырады. Жұмыспен қамтылғандарды әлеуметтік сақтандыру және зейнетақымен қамсыздандыру жүйесіне тарту бойынша қаржы институттарының жұмысы мардымсыз. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі уәкілетті мемлекеттік органдармен және қаржы институттарымен бірлесіп, нақты ұсыныстар әзірлеуі қажет», деді Премьер-министр.
Министрліктердің, әкімдіктердің басшылары, Парламент Мәжілісі мен Сенатының депутаттары, салалық федерациялар мен ұйымдардың өкілдері қатысқан алқа мәжілісінде әлеуметтік кәсіпкерлікті дамыту, арнайы әлеуметтік қызметтер көрсету, өнеркәсіп қауіпсіздігін қамтамасыз ету, өңірлік бағдарламаларды іске асыру және басқа да мәселелер талқыланды.
«Еңбек министрлігі 2022 жылы 4 млн-нан астам азаматқа 4,4 трлн теңге зейнетақы мен жәрдемақы тағайындап, оны уақтылы төледі. Осылайша, еліміздің әрбір бесінші тұрғынына мемлекеттік қолдау көрсетілді», деді Т.Дүйсенова.
Бұдан басқа, 10 ұлттық жобаны, Мемлекет басшысының 10 мың адамға шаққанда 100 жұмыс орнын құру туралы тапсырмасын және жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің басқа да жобаларын іске асыру шеңберінде азаматтарды жұмыспен қамтуды кеңейту жөніндегі жұмыс жандандырылды.
«Біріншіден, бұл 981 мыңнан астам азаматты жұмысқа орналастыруға мүмкіндік берді, олардың 80%-ы жұмысқа орналасқанын міндетті зейнетақы жарналары аударымдарымен растады. Екіншіден, экономикада 427,4 мың жаңа жұмыс орнын құру, олардың 70%-дан астамын жаңадан тіркелген жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар құрайды, олардың тіркелуі мен жұмыс істеуін Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті растайды», деді ол.
Сондай-ақ Отбасының цифрлық картасын пилоттық іске асыру қорытындылары туралы: «Цифрландыру министрлігімен және өңірлердің әкімдерімен бірлесіп, өткен жылдың 1 қыркүйегінен бастап қанатқақты режімде іске қосылған Отбасының цифрлық картасын қалыптастыру бойынша жұмыс жүргізілді. Осы кезеңде азаматтардың әлеуметтік төлемдердің қандай да бір түрін алуға құқылы екендігі туралы 58 мың SMS-хабарлама жіберілді. Нәтижесінде, ақпараттандырылған отбасылардың 22,8%-ы проактивті форматта қызмет алды, ал 36,8%-ы тұрғылықты жері бойынша ХҚО-ға жүгінді», деп атап өтті.
Т.Дүйсенова қызметкерлердің еңбек құқықтарын қорғау бойынша қабылданған шаралар туралы баяндады.
«Жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп тәуекел тобына енгізілген 256 кәсіпорынның мониторингі ұйымдастырылды. Әлеуметтік әріптестермен бірлесіп қабылданған шаралар 148 кәсіпорындағы жағдайды шешуге,
5 млрд теңгеден астам сомаға жалақы бойынша қарыздарды өтеуге және 2 млн-нан астам жалдамалы жұмыскерлер үшін жалақыны 5-тен 50%-ға дейін арттыруға мүмкіндік берді. Жалпы, Үкімет мақұлдаған еңбек жанжалдарының алдын алудың бірыңғай алгоритмін іске асыру екінші жартыжылдықта оның санын 5 есеге қысқартуға мүмкіндік берді», деп атап өтті министр.
Мемлекет басшысының тапсырмаларын іске асыру шеңберінде ведомство Көші-қон саясатының жаңа Тұжырымдамасы қабылданды және оны Үкімет бекітті, «Кәсіптік біліктілік туралы» заң әзірленіп, Парламент Мәжілісінің қарауына берілді. Бұдан басқа, Әлеуметтік кодекстің жобасы дайындалып, Мәжіліс қарауына енгізілді.
Т.Дүйсенова ведомствоның әлеуметтік-еңбек саласындағы қабылданатын шаралардың тиімділігін арттыруға бағытталған 2023-2027 жылдарға арналған даму жоспарының 5 стратегиялық бағыты туралы баяндады.
«Екінші стратегиялық бағыт – атаулы әлеуметтік қолдауды күшейту. Бұл алдын алу сипатындағы атаулы шараларды және туындаған әлеуметтік тәуекелдердің салдарын жою үшін атаулы көмекті қамтитын болады. Әлеуметтік қолдауға мұқтаж адамдардың нысаналы контингенті Отбасының цифрлық картасы негізінде айқындалады», деді ЕХӘҚМ басшысы.
Министр балалы отбасыларды әлеуметтік қолдауға ерекше назар аударылатынына тоқталды. Мәселен, 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап бала күтімі бойынша төлемдер кезеңі ұлғайтылды, 2024 жылдан бастап Ұлттық қордың жыл сайынғы инвестициялық табысының 50%-ын балалардың 18 жасқа толғанға дейінгі арнайы жинақтаушы шоттарына аудару көзделген. Сондай-ақ «Алтын алқа» және «Күміс алқа» алқаларымен марапатталған көпбалалы аналарға берілетін жәрдемақылардың мөлшерін саралау жоспарлануда.
Аз қамтылған отбасыларға әлеуметтік қолдауды күшейту мақсатында 2025 жылдан бастап атаулы әлеуметтік көмек көрсету үшін кедейлік шегі медианалық табысқа сүйене отырып айқындалады.
Құрамында мүгедектігі бар адамдар бар отбасылар үшін арнаулы әлеуметтік қызметтердің қолжетімділігін қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылданады.
