ЖИРЕН ҚАСҚА ҚҰЛЫН

Қазіргі Еңбекшілдер деп жүр­ген аудан ең алғаш құрылғанда оның орталығы Жанғұстың қара­­­­ғайы аталатын орманның арасына орналасты. Мектеп, мекеме ғима­раттарын сондағы қарағайдан қи­ып салды. Жан-жақтағы ауыл­дар­ды көшіріп алып келіп бір жерге ұйыстырды да үлкен кент жасап, оны Казго­родок деп атады. Осы жерде қазақ мектебін де интернатымен қоса ашты. Сол мек­тепті 1940 жылы бірінші бо­лып 12 ер бала және 2 қыз бітір­ген еді. Ер балалардың барлығы әс­­керге кетті. Менің туған ағам Қа­­сымбек те Латвияға аттанған-тын. Үйде бір сиыр мен бір қара ала бие болды. Сол бие жирен қас­­қа құлын туғаны бар. Қасым­бек ағам оны жақсы көріп, өске­сін маршал Ворошиловтың жирен қасқа атындай баптап мінемін дейтін. 1941 жылғы маусым айында жазған хатында әскери қызметін жақсы атқарып жатқанын, Бал­тық теңізінің жағасында жазғы жат­тығу ойындарын өткізіп, зе­нит расчетінің техникалық жөн­деу, баптау жұмыстарын жүр­гіз­гендерін айтқаны есімде. Маған тапсырғаны – жирен құлынды жақ­сылап өсір, мен үйге орал­ған­сын ат қылып мінемін депті. Со­ғыс басталғаннан кейінгі бірінші жазған хатында да үйдің, елдің аман­дығын сұрай келе, тағы да жи­рен құлынды еске алғаны бар. Жау­дың тұтқиылдан шабуыл жа­са­ғанын, қиян-кескі ұрысқа кі­рісіп кеткендерін, дивизия коман­ди­рі генерал Кузнецовтің тапқыр­лығының арқасында Псков қала­сына дейін аман келіп, әскери құрамаға гвардия атағы беріл­ге­нін сол хаттарында айтқаны есімде. Қасымбек ағам соғыстың ба­сы­нан бастап Калинин майда­нын­да зенит расчетінде қызмет етті. Үш рет жарақат алды. І-дә­режелі Отан соғысы мен І-дә­ре­желі Данқ орденінің және “Ерлігі үшін”, “Ке­нигсбергті алғаны үшін” ме­даль­дарының иегері бол­ды. Же­ңістен соң 1946 жылы маусымда елге оралды. Туған жерінде совет, пар­тия, шаруашылық қызметте­рінде еңбек етіп, зейнеткерлікке шық­ты. 80 жас жасап бұл дү­ние­ден оз­ды. Сөйтіп Әбжан балала­рынан 5 ұлдың төртеуі өз ерлік­терімен Жеңіс күнін жеделдетті. Атап айтқанда, жоғарыдағы Қа­сым­бек­тен басқа ең үлкен ағам Дәу­рен­бек елде тракторшы бола­тын. 1941 жылдың күзінде ол да әс­кер­ге алынды. Майданға жі­берілмей, Челябі зауытында жұ­мысшы бо­лып, танк шығарды. Осы кәсіп­орындағы атақты Т-34 танкілері жаудың зәресін алатын. Үшінші ағам Досымбек 1942 жылы әскер­ге алынып, Қарағанды көмір бас­сейнінде шахтер болды. Ол кез­де Дон­басс жаудың қолында. Сон­дық­тан Қарағандының кокс­тел­ген кө­мірін көптеп шығару ке­рек бол­ды. Сол жерде ол кісі ер­лік ең­бектің үлгісін көрсетіп, 1950 жылы елге оралды. Ал менен екі жас үлкен Әмина деген апамыз екеуміз соғыстың басынан аяғына дейін колхоздың малын бағып, егі­нін салып, таңның атысы, күн­нің ба­тысы аш құрсақ жүріп, еш­қандай еңбекақысыз жұмыс істедік. Еңбегіміз еш кеткен жоқ, жау­ды жеңдік. Кеудемізге “1941-1945 жылдардағы қажырлы еңбегі үш­ін” деген медаль тақтық. Ше­шем де жұмыс істеді. Қара ала бие­мен жүк таситын. Кіші қарын­дасым Қуаныш пен інім Руслан ғана еңбекке жарамады. Сәбилер еді. Сөз орайында жирен құлын­ның тағдыры не болғанын айтай­ын. 1942 жылдың қысы еді. Ау­дан­дық партия комитетінің бі­рінші хатшысы Қошанбаев елді жи­нап жиылыс өткізіп, танк шы­ғару қорына әркім шама-шарқын­ша ақшалай қаражат беруін өтінді. Менің әкем Әбжан 2-топтағы мү­гедек болатын. Жиылыста сөз сөй­­­леп, елдің шамасы келетін қа­рия­ларының атын атап көмек бе­руге шақырды. Өзі жирен қасқа құнанын колхоз бастығының семіз сиырына айырбастап сойып, етін базарға сатты да он мың сомдай ақша жасап, соны танк жасау қорына берді. Ал Қосма­ған­бетұлы Кенжеболат, Шайқыұлы Мәжи, Жәнібекұлы Жұманәлі, Мұсаұлы Ысқақ 10 мыңнан ақша өткізді. Сөйтіп, ағам Қасымбек жи­рен қасқа құлынды ат қылып мін­бесе де, ол темір тұлпарға ай­на­лып Челябі зауытындағы ағам Дәу­ренбек шығарған Т-34 танкі­мен жау­ды таптап Берлиннен бір-ақ шық­қан жоқ еді... Есқан ӘБЖАНҰЛЫ, еңбек ардагері. Ақмола облысы, Еңбекшілдер ауданы, Бірсуат ауылы.