Шынтуайтында, шырайлы Шығыстағы жолдардың құрылысы ырың-жырың. Сөйте тұра туризм деп көпіреміз. Батыс Алтайға, Риддерге барып көріңіз, жабыны жамау-жамау, ойдым-ойдым. Семей екі ортадағы жолдың да асфальты әбден тозды. Облыстағы басшылар «жаңартылады» деседі, кім білсін?! Құрылысы аяқталмай жатқан жолдарға қарап, жаңа жоба ойдағыдай жүзеге аса қояды дегенге сену қиын. Ел күмәнмен, күдікпен, сенімсіздікпен қарайды қазір.
– Жыл сайын көліктің салығын төлейміз. Ал жүретін жолымыз шұрық-тесік. Жолшылар шәугіммен жүріп, ала жаздай жамаған болады. Онысы көктемде қайта ойылады. Алтай – Өскемен арасындағы терең сай асуынан төте жол салынып жатыр деп жүр едік, құрылысы тоқтады да қалды. Зайсан, Тарбағатай жаққа тіптен жүргіміз келмейді. Жол жоқ. Тура мағынада жол жоқ. Соны үкіметтегілер біле ме екен? дейді такси жүргізушісі Азамат Төлемісов.
«Өскемен – Алтай – Үлкен Нарын – Катонқарағай – Рахман қайнары» автомобиль жолының 56-88 шақырымын қайта жаңарту кезінде мәселе туындағанын «ҚазАвтоЖол» ҰК» АҚ ШҚО филиалының басшысы Олжас Ахметов те айтып отыр. Яғни салынып жатқан төте жол мемлекеттік орман қоры учаскесіне кіріп кететін болған. Сонда қыруар қаржы жұмсап, жобалық-сметалық құжат жасап жатқан кезде орман қорын басып өтерін білмеген бе? Білсе неге құрылыс басталмас бұрын іс-қағаздарын реттестіріп алмаған?
– Қайта жаңарту жұмыстары 2017 жылы басталды. Жалпы ұзындығы 27,7 шақырым. Алайда мемлекеттік орман қоры жерлерін көлік жерлеріне рәсімдеу мерзімі ұзаққа созылып, мемлекеттік орман қоры учаскелерінде жұмыс жүргізу мүмкін болмады. Сонымен қатар жол-құрылыс материалдары қымбаттады. Осы себептерге байланысты 2019 жылы мердігер ұйымымен шарт екі жақты бұзылды, – дейді «ҚазАвтоЖол» ҰК» АҚ ШҚО филиалының басшысы Олжас Ахметов.
Айтуынша, мемлекеттік орман қоры жерлерін ауыстыру рәсімдері 2020 жылы аяқталып, мемлекеттік жер актілері алынған. 2020 жылы қайта жаңарту жұмыстарын қолға алып, мердігерді анықтау бойынша екі рет конкурс өткізілді. Мердігерлер жобаның ескіргеніне және құрылыс-жөндеу жұмыстары құнының 2015-2016 жылмен салыстырғанда қымбаттауына байланысты қатыспады. Бұдан кейін Республикалық бюджет комиссиясы жобалық-сметалық құжаттаманы түзетуді мақұлдады. Жоба ведомстводан тыс сараптамадан да өтті. Қазіргі уақытта «Өскемен – Алтай» бағытындағы 56-72 шақырымының бірінші учаскесі бойынша мердігерлік ұйым анықталды. Бірақ нысанды қаржыландыру мәселесі әлі шешілген жоқ. Аталған жолдың екінші 72-88 шақырымын қайта жаңарту учаскесі бойынша жобалық-сметалық құжаттарын түзету жұмысы жүріп жатыр. Биыл қаржыландыру мәселесі шешімін тапса, құрылыс жұмыстары 2025 жылы толық аяқталады.
Филиал басшысының сөзіне қарасақ, бұл жолдың әлі ауы мен бауы көп секілді. Оған дейін ескі сүрлеумен жүре тұруымызға тура келеді.
Ал «Омбы – Майқапшағай» жолының құрылысы келер жылдары аяқталып, халық игілігіне толығымен берілмек. Шығыс Қазақстан облысы бойынша «Қалбатау – Майқапшағай» автомобиль жолын қайта жаңарту 231 шақырымын қамтиды екен. Оның 163 шақырымында асфальт бетонды жол жамылғысы төселіпті. Яғни жалпы жобадағы жолдың 70 пайызы аяқталды деген сөз.
– Барлығы жоба бойынша 23 көпірдің 10-ы (45%) салынды, 9-ында құрылыс жұмыстары жүріп жатыр. Жобада қарастырылған барлығы 227 су өткізгіш құбырдың 221 данасында құрылыс аяқталды. Барлық бес учаскеде құрылыс жұмыстары жүріп жатыр. Жол-құрылыс материалдары жоспарға сай дайын. Иә, 2020-2021 жылдары көптеген қиындық болды. Атап айтсақ, әлемдік эпидемиялық жағдайға байланысты басқа мемлекеттерден, облыс аймақтарынан жұмысшы күшін, техникаларды құрылыс орындарына жеткізіле алмадық. Нарықтағы құрылыс материалдары бағасының шамадан тыс көтерілуі мердігер ұйымдардың қаражат тапшылығына алып келді. Сондықтан жобаның сметалық бөлігіне қазіргі уақытта түзетулер жүргізіліп жатыр. Құрылыс учаскелері кезең-кезеңімен 2023-2024 жылдары аяқталады, – деп сендірді Олжас Ахметов.
Айтқандай, «Зайсан ауданы тұрғындары Қалбатау – Майқапшағай» тас жолында салынып жатқан көпірлердің сапасыздығын тілге тиек еткен. Дәлірек айтсақ, көпір құрылысына пеноплекс пайдаланған, бұрандалары босап кеткен, тағысын тағы.
«Аптадан аса жабылған «Омбы – Майқапшағай» тас жолының Зайсан ауданынан шыға беріс екі көпірдің үстіндегі ақауды жөндеп жатқан екі жұмысшыға бардым. Сұмдық, көпірдің қоспасының арасына пеноплекс салған. Кендірлік өзенінің үстіне салған жаңа көпірдің жағдайы да осы. Пеноплекс салған қоспаның барлығы жарылған, жақтаулары өте әлсіз. Үш миллиметр темірге бекіте салған. Көпірдегі қауіпсіздікті сақтамақ түгілі, жыл өтпей стратегиялық маңызы бар жол қопарылып, қирап жатыр. Жағасына орнатқан темірлердің бәрінде бір бұранданы салмай үнем жасаған сыңайлы. Жалпы, көпір құрылысында пеноплекс қолданыла ма екен? Көз бар жерде осылай жасалса, ұзын жолдың бойындағы көпірлердің жағдайы не болды? Қысқасы, бақылау жоқ. Тапсырыс беруші «ҚазАвтоЖол» ҰК» АҚ бақылауы қайда? Қытайдың «Синьсин» компаниясы салған барлық көпірін шұғыл тексеру қажет», деп жазған Зайсан аудандық мәслихатының төрағасы Еркебұлан Зағыпаров.
Мәселе көтеріле сала, «ҚазАвтоЖол» ҰК» АҚ ШҚО филиалының басшысы арнайы Зайсанға шыққан. Бара сала мәселемен танысып, жүргізіліп жатқан шалағайлықты қалпына келтіру керектігін айтып, нұсқау берген.
– Жобалық шешімдерге сәйкес деформациялық тігістерге компенсатор орнатылады, цементті бетон қоспасымен құйылады, содан кейін диаметрі 60 мм гернит сымы салынып, резеңке-битумды мастикамен толтырылады. Үстіне қалыңдығы 100 мм болат бет салынып, қиыршық тас-мастикалық қоспасы салынады. 2022-2023 жылдары қысқы кезеңде негізгі жол мен көпірдің үстінен көліктің жүруін қамтамасыз ету мақсатында, тігістерге бөгде заттар мен шөгінділер түспеуі үшін, пеноплекс төсеу туралы уақытша шешім қабылданған, – деп түсіндірді филиал басшысы Олжас Ахметов.
Жалпы, «Қалбатау – Майқапшағай» автомобиль жолының 1235-1289 шақырымдарын қайта жаңарту учаскесінде 6 көпір бар. Қазіргі уақытта пеноплекстер алынып, деформациялық тігістерді жобаға сәйкес орындау бойынша жұмыстар жүргізіліп жатыр. Сондай-ақ жол жамылғысын төсегеннен кейін жобаға сәйкес қоршаулар да қайта орнатылады. Бұл мәселелерді қалыпқа келтіру үшін «ҚазАвтоЖол» ҰК» АҚ ШҚО филиалы басшылары, мамандары назарда ұстаймыз десті.
Шығыс Қазақстан облысы
