«Мемлекеттік кредиттік бюро» АҚ деректеріне сүйенсек, биыл 1 сәуірдегі жағдай бойынша екінші деңгейдегі банктердегі, микроқаржы ұйымдарындағы және коллекторлық агенттіктердегі баланстағы және баланстан тыс кепілсіз тұтынушылық кредиттер мен микрокредиттерінің көлемі 2023 жылғы I тоқсанда 8 трлн теңгеден 8,3 трлн теңгеге дейін (+0,3 трлн теңге), 3,2%-ға ұлғайған. Қарыз алушы саны – 9,3 млн адам (+0,2 млн адам, 2,4 пайызға ұлғайған).
Агенттіктің хабарлауынша, ведомство кейінгі жылдары борыш жүктемесін азайту және тұтынушылық кредит беру тәуекелдерін барынша азайту үшін іс-шаралар кешенін іске асырды. Оның ішінде:
- 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап төлем мерзімі 90 күн өткеннен кейін жеке тұлғалардың барлық кепілсіз тұтынушылық кредиттері мен микрокредиттері бойынша айыпақыны және комиссияларды есептеуге заңнамалық тыйым салынды;
- Проблемалық тұтынушылық кредиттердің шамадан тыс өсуіне жол бермеу үшін пруденциялық реттеу шаралары күшейтілді;
- Қарыз алушылардың борыш жүктемесінің өсуін шектеу мақсатында тұтынушылық кредиттер бойынша сыйақы мөлшерлемелерін реттеу жөнінде іс-шаралар қабылданды;
- Қиын жағдайға тап болған проблемалық қарыз алушыларға қолдау көрсету үшін олардың төлем қабілеттілігін қалпына келтіру және кредиторлар алдында қабылданған міндеттемелерді уақтылы орындауды жалғастыру мақсатында 2021 жылғы қазан айынан бастап екінші деңгейдегі банктердің және микроқаржы ұйымдарының мерзімі өткен қарызды қайта құрылымдауға қарыз алушылардың өтініштерін қарауының міндетті рәсімін көздейтін проблемалық берешекті сотқа дейінгі реттеудің бірыңғай тәртібі енгізілді;
- Екінші деңгейдегі банктер мен микроқаржы ұйымдарынан проблемалық кредиттер мен жеке тұлғалардың микрокредиттерін азайту жөніндегі жеке жоспарлар талап етілді.
Агенттік сонымен қатар тұтынушылық кепілсіз микрокредиттердің шамадан тыс өсуіне жол бермеу, сондай-ақ қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау үшін мыналарды көздейтін түзетулерді қабылдауды ұсынады:
1) Екінші деңгейдегі банктердің және микроқаржы ұйымдарының 90 күннен аса төлем мерзімін кешіктірген жеке тұлғаларға кредиттер мен микрокредиттер беруіне тыйым салу;
2) Екінші деңгейдегі банктер мен микроқаржы ұйымдары мерзімі өткен берешек туындаған кезден бастап 18 ай ішінде проблемалық берешекті реттеуді жүргізбеген жеке тұлғалардың кредиттерін коллекторларға сатуға тыйым салуды енгізу;
3) Коллекторлық агенттіктердің өздері сатып алған жеке тұлғалардың кредиттері бойынша проблемалық берешекті реттеу рәсімдерін жүзеге асыру міндетін белгілеу;
4) Қарыз алушылармен және олардың өкілдерімен өзара іс-қимыл жасау кезінде олар қолдана алмайтын жосықсыз әрекеттерді бекіту арқылы коллекторлық агенттіктер қызметкерлерінің жауапкершілігін арттыру. Бұл ретте қарыз алушының уақыт шығындарын және коллекторлық агенттіктердің қаржылық шығындарын қысқарту мақсатында қарыз алушымен немесе оның өкілімен байланыс кезінде коллекторлық қызметкерлер ұсынатын ақпарат тізбесі оңтайландырылды.
«2021 жылғы 1 қаңтардан бастап микроқаржыландыру нарығының барлық субъектісі қаржы ұйымдарына жатқызылды. Қазіргі уақытта микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымдардың қызметін реттеу және бақылау «Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеу, бақылау және қадағалау туралы» заңға сәйкес жоспарлы, жоспардан тыс және құжаттамалық тексерулер нысанында жүргізіледі. «Микроқаржылық қызмет туралы» заңның ережелерінде ұйымдардың қаржылық орнықтылығын қамтамасыз ету және қаржылық қызметтерді тұтынушылардың мүдделерін қорғау үшін белгіленетін пруденциялық нормативтердің толық тізбесі айқындалған. Ұйымдардың қызметін бақылауды күшейту және жедел ықпал ету мақсатында микроқаржы ұйымдарының қызметін қашықтан қадағалау нысанын жүргізу және микроқаржы нарығының субъектілеріне қатысты қосымша пруденциялық нормативтерді белгілеу жөніндегі уәкілетті органның құзыретін басқа қаржы ұйымдарын реттеуге ұқсас толықтыру ұсынылады», делінген агенттік ұсынысында.
