Әртүрлі салаларда қазақ тілінің үлесі артып келе жатқаны байқалады. Соның бірі – технология саласы. Мәселен, жақында ғана жастар арасындағы ең танымал TikTok платформасына қазақ тілі енгізілген болатын. Әрі әлеуметтік желі қазақтілді контентті қалыптастырушыларға өте үлкен мүмкіндік беріп отыр. Қазіргі кезде қазақ тілін дамытуға арналаған бірнеше ауқымды жоба бар. Сондай-ақ әлем назарын аудартқан ChatGPT-дің алғашқы қазақша баламасы да пайда болғанын айта кетейік.
TikTok ел азаматтары көп қолданатын әлеуметтік желінің бірі болғандықтан, бұған қазақ тілінің енгізілуі елеулі жаңалық. Сонымен қатар бұрыңғы Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінің бастамасымен TikTok трендтерін қазақшаландыру мақсатында #Наурыз #Кітапток, «Мың бала» жобалары жүзеге асырылғанынан хабардармыз. Сонымен қатар Instagram әлеуметтік желісі арқылы қазақ тілінің шұбарланбауына, насихатталуына үлес қосып жүрген Qazaqgrammar жобасы бар. Қазіргі кезде бұл парақшаны 66 мың адам оқиды.
Кейінгі кездері жасанды интеллектіні игеруге де баса мән беріліп келеді. Мемлекет басшысы Жолдауында: «Жасанды интеллектінің мүмкіндіктерін толық пайдалансақ, білім экономикасына тың серпін береміз. Кемінде үш белгілі жоғары оқу орны жасанды интеллект саласына қажетті кадр даярлаумен және зерттеулер жүргізумен айналысуы керек», деп тапсырма берді. Бұл бағытта жетістіктеріміз де баршылық. Соның бірі – Askify.kz. Бұл – әлемге танымал ChatGPT жасанды интеллектісінің қазақша баламасы. Жоба авторларының айтуынша, ChatGPT қазақша сұраққа дұрыс жауап бере алмаған әрі жауабы тым түсініксіз болған. Орысшаның өзіне қатемен жауап береді. Сол олқылықтың орнын толтыру үшін қазақша баламасы әзірленген.
ChatGPT шыққан кезде оған қарапайым жұртшылық былай тұрсын, IT-салада жүрген мамандардың өзі мән бермеген еді. Бірақ аз уақыттың ішінде чат-бот қандай мүмкіндіктерге ие екенін көрсетіп үлгерді.
– Осындай игілікті қазақтар неге қолданбайды деген ой келді. Қазіргі нұсқаны жасауға осы жыл басынан бері екі жарым айдай уақыт жұмсадық. ChatGPT-дің «ана тілі» – ағылшын тілі. Ол ағылшын тілінде өте керемет жауап береді. Себебі білім мен ақпарат дәл осы тілде кең таралған. Қытай, жапон, хинди секілді тілдерде де толымды жауап беруге тырысады. Ал қазақ тілі секілді ақпараты аз, қолданысы тар тілдерде қатемен немесе түсініксіз «тіл қатады». Askify.kz-ке ана тілімізде де, сондай-ақ ағылшын және орыс тілдерінде де барынша сауатты жауап ұсынады. СhatGPT-тен айырмашылығы – мұнда толыққанды чат сипатында сөйлесе аласыз, – дейді жоба авторлары.
Әзірге технология жетістіктері қазақ тіліне аударылып қана келеді. Болашақта технологияның ана тілі – қазақ тілі болады деп сенеміз. Қазіргі жастардың ІТ-саладағы аяқалысына қарап осындай ой түюге болады.
