Фото: inbusiness.kz
Мақала авторы Ескендір Зұлқарнай көрші өзбек елінде де ертеректе ата-аналардың арасында баласы мектепке жалаң бас баруына наразылық танытқандардың аптығын басып, айылын тартқызу үшін өзбек билігі қыз балаларға ақ немесе ашық түсті орамал тағуына болмаса ұлттық нақыштағы тақия киюіне рұқсат бергенін жазған. Қыздарына орамал тартқызып, хиджаб кигізуді көксегендердің көкейіндегісін білім саласына жауапты министрлік осылай ауыздықтады. «Біздің міндетіміз – мектепте сапалы білім беру» деп шегелеп айтты.
Бұл мәселе Өзбекстанда қалай оң шешімін тапқаны мақалада тереңдей байыпталған. Өзбекстанның діни басқармасы бұл мәселеде нақты байлам айтып, мәселенің үдей түсуіне тоқтам салып отыр.
Өзбекстанның бас имамы Нұриддин Холикназаров бүй деді: «Діни киім кию мәдениетінде асыра сілтеп, шектен шығу байқалады. Асыл дінімізді таяз түсінетіндер Ислам белгілі бір киім киюді, белгілі бір сыртқы келбетті білдіреді деген пікір қалыптастырды қоғамда. Пайғамбарымыздың мүмін мұсылмандарына аманат еткен өзіндік қағидасы бар. Соған сай байыптар болсақ, Исламда белгілі бір форма қабылданды деу – адасушылық, олай болуы мүмкін де емес. Себебі Ислам бір ғана ұлттың, не болмаса белгілі бір климаттың діні деген түсінік жоқ. Арабтардың өз киімі бар, түріктердің өздерінің ұлттық нақыштағы киімі жарасымды, Индонезия мен Малайзиядағы мұсылмандар өз ұлтының киімін киеді, өзбектердің де ұлттық нақыштағы киімі бар, соны дәріптейді. Ислам діні киімге қатысты да ұстамдылықты әрі пенделікке салынып, шектен шықпауға үндейді. Ата-ананы құрметтеу олардың аяғын жуып, сол суды ішу емес. Ислам дінінде ата-анаңды Мекккеге апару парыз саналады, бірақ сол қасиетті орында әлем халқына жария жасап көптің көзінше аяғын сүю мұсылмандықтың міндетіне кірмейді».
Қазір орамал мен хиджаб мәселесі бізде де өзекті мәселеге айналып отыр. Қоғамның «қан қысымын» көтерген түйткілге Мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаева, Парламент Мәжілісінің төрағасы Ерлан Қошанов, Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы да пікір білдірді.
«Шариғат бойынша балиғат жасына толған мұсылман қызға орамал тағу парыз екенін жоққа шығарған емес. Сондай-ақ орамал тағу – ұлттық дәстүріміз. Мұны мұсылман қауымы терең түсінуге тиіс. Алайда шариғатымыз балиғат жасына толмаған қызға орамал тағуды міндеттемейді. Мұны да мұсылман жамағаты дұрыс түсінуі керек. Сан ғасырдан бері Ислам дінін ұстанып келе жатқан қазақ халқы ұлттық аспабымыз – домбыра арқылы ән, терме-толғау шырқап, тыңдаушыны имандылыққа, ізгілікке, адамгершілікке, Отанды қорғауға, ата-анамызды қадірлеуге шақырған. Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы әлеуметтік желі қолданушыларын «домбыра шерту, беташар жасау, сәлем салу – харам» деген мағынада біржақты, негізсіз пікір айтып, халық арасында түсінбеушілік тудырмауға үндейді. Ұлттық құндылықтарға қарсы келу дұрыс емес екенін мәлімдейміз», деді мүфтият.
«Домбыра – харам» деген сөздің елге танымал тұлғаның емес, ешкімге белгісіз қарапайым тұрғынның аузынан шыққанына қарамастан, осынша қоғамдық дүмпу туғызуына TikTok секілді таралымы жылдам желілердің де әсері болғаны көрініп тұр. Бұл әдейі жасалған арандату әрекеті болуы да ғажап емес. Діни сауаты төмен желі қолданушысының бір теріс сөзі үшін бүкіл қоғамның дүрлігіп, жаппай шулауы қаншалықты орынды? Мұны көрген жат ағым өкілдері мен қоғам тыныштығын шайқалтқысы келетін арам пиғылдылар дәмеленіп алып, ертеңгі күні осындай арандату мақсатындағы видеолар жариялауды әдетке айналдырмасына кім кепіл? Мұндай кезде дін саласындағы уәкілетті орган – Дін істері комитеті мен мүфтият тарапынан дер кезінде пікір білдіріліп, желіні шулатқан теріс пікірлерге уақтылы тойтарыс берілуі керек. Ал өзге жұрт мәселені сан-саққа жүгіртпей, мамандардың түсініктемесіне құлақ асса құба-құп. Жыл басында Қасым-Жомарт Тоқаев мемлекеттік органдардың басшыларымен өткізген жиында: «Әкімдерге құзырлы органдармен бірлесіп, дін саласындағы жұмысты жандандыруды тапсырамын», деген болатын. Бұл тапсырма қаншалықты талапқа сай орындалып жатқанын айту қиын» деген Ескендір Зұлқарнайдың пайымы да орынды.
Басты құндылық ұлттық дәстүріміз екенін естен шығармағанымыз дұрыс қашанда.
