Банк • 12 Қазан, 2023

Халықаралық агенттіктер бағасы

226 рет
көрсетілді
4 мин
оқу үшін

Қазақстанның банк секторы соңғы бірнеше жылда айтарлықтай даму мен өсім көрсетті. 2020 жылдан бері бүкіл әлемде жалғасып келе жатқан дағдарыс толқындары да салаға кері әсерін тигізген жоқ: отандық қаржы институттары реформалар, бірігу және шоғыр­ландыру бойынша қажетті рәсімдерді жүргізе отырып, барлық сын-қатерге дер кезінде тұрақты түрде тойтарыс берді деп есептейді сала сарапшылары.

Халықаралық агенттіктер бағасы

Отандық банктердің бәсе­ке­ге қабілеттілігін шетелдік сарап­шылар растап отыр. Ресейлік Forbes.ru басылымының «Көрші ел­дер­дің 50 сенімді банкі – 2023» рей­тингі бойынша алғашқы төрт орынды біздің банктер иеленді. Бірін­ші орында – шетелдік қатысуы бар, негізінен мұнай-газ секторына қатысты корпоративтік бизнес­ке бағытталған «Ситибанк Қа­зақстан».

Көшбасшылар тізімінде Қазақ­стандағы тұрғын үй-құрылыс жи­нақ­тары жүйесін жүзеге асыратын «Отбасы банкі» де бар. Банк екінші деңгейлі банктердегі жеке тұлғалардың депозиттік базасының 12,7%-ын, сондай-ақ ипотекалық несие нарығындағы елеулі үлесті алады. Қаржы институты ең сенімді және тұрақты ұйымдардың бірі ре­тінде Қазақстанда ғана аталмай­ды, халықаралық рейтингтік агент­тіктерінің де жоғары рейтинг­теріне ие. Нақтырақ айтсақ, Moody’s агент­тігі «Отбасы банкінің» рей­тингін Baa2 (болжамы – «Тұрақ­ты»), Fitch Ratings рейтингі BBB (бол­жамы – «Тұрақты») деп ба­ғалады.

Forbes.ru рейтингіндегі 3 сенім­ді банкті Қазақстандағы ең ірі ком­мерциялық банк Halyk Bank түйін­дейді. Қаржы институты қазір отандық банк секторы актив­тердің 28,9%-на ие. Үздік бестікке сондай-ақ отандық Kaspi Bank және Грузияның ProCredit банкі кірді. Алғашқы ондықта Қазақстанның бес банкі бар.

Жалпы, 2023 жылғы 1 та­мыз­­да­ғы жағдай бойынша, біздің банк секторымызда 21 екінші дең­гейлі банк болса, олардың 11-де шетелдік қатысу бар.

Отандық банктердің жиынтық активі 46,6 трлн теңгеге жетті, бұл – ішкі жалпы өнімнің 42,1%-ы. Өз кезегінде өтімділігі жоғары ак­тив­тер 14,0 трлн теңгені немесе активтердің 30%-ын құрады, бұл банктерге клиенттер алдындағы өз міндеттемесін толық атқаруға мүмкіндік береді.

Биыл шілде айында банктердің меншік капиталы бір айда 3,7%-ға өсіп, 5,9 трлн теңгеге жетті (2023 жыл­дың басынан бері 13,6%-ға өсті). 2023 жылғы 1 тамызын­­д­ағы жағдай бойынша, негізгі капи­талдың жеткіліктілік коэффициенті (k1) – 18,8%, меншікті капитал (k2) – 21,5% болды, бұл заңнамада белгіленген нормативтерден айтар­лықтай асып түседі және банк секторындағы ықтимал тәуекел­дерді жабуға мүмкіндік береді.

Халықаралық рейтинг агент­тіктерінің тамыздағы бағалауында оң да, теріс те тұстар бар. Агент­тік біздің банктердің бірінің рейтингін жоғарылатса, біріне қатысты төмендету шешімдерін қабылдаған. Рейтингтің жоға­рылауы тәуекелі жоғары актив­тердің қысқарғанын, портфелдегі нашар несиелердің азайып, сәй­кесінше олардың бизнес-про­филге жағымсыз әсер етпейтінін білдіреді. Соңғы төрт жылдағы табыс көрсеткіштері мен қаржы институтының өтімділік нәтиже­лері де оң бағалауға себеп.

Соңғы жылдары халықаралық агенттіктер біздің банктердің жағдайын негізінен тәуір деп жүр. 4 қыркүйекте S&P Global Ratings елдің тәуелсіз несие рейтингін талдау аясында Қазақстан бойынша жаңартылған шолуды жария етті. Ол бойынша ВВВ деңгейіндегі несие рейтингі және «Тұрақты» болжамы өзгерген жоқ. Онда аналитиктер Қазақстанның қаржы секторындағы активтер сапасының әжептәуір жақсарып қалғанын атап өтеді. Геосаяси фактордың экономикалық өсім мен банк секторына әсері қалыпты деп бағаланған, ал қаржы тұрақтылығының тәуе­келі бақылауда тұр.