ҚАРШЫҒА АХМЕДИЯРОВ

Қазақ мәдениеті мен өнері ауыр қа­заға ұшырады. Қазақстанның халық әртісі, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, дәулескер күйші-домбырашы, талантты композитор Қаршыға (Қаршымбай) Ахмедияров 65 жасқа қараған шағында дүние салды. Қаршыға Ахмедиярұлы 1946 жылғы 25 наурызда қазіргі Атырау облысы, Ма­хамбет ауданы, Таңдай ауылында дүниеге келді. 1972 жылы Алматы мемлекеттік кон­серваториясының халық аспаптар факультетін бітірген. 1986-1988 жылдарда Мәскеу қаласында Жоғары дирижерлік курста оқыған. 1967-1994 жылдарда Қазақтың халық аспаптар оркестрінде домбырашы, кейін­нен концертмейстр, жеке домбырашы және дирижер қызметін атқарды әрі көркемдік кеңестің мүшесі болды. 1974 жылдан Құрманғазы атындағы Алматы мем­лекеттік консерваториясында педа­го­гикалық қызметпен айналысып келді. 1994 жылдан профессор, 1996 жылдан домбыра кафедрасының меңгерушісі болып қызмет істеген. Қаршыға Ах­ме­дияров ұстаздық қызметінде жас өнер­паздарды күй өнеріне баулып, домбыра тар­тудың қыр-сырын үйретті. Ол шә­кірттерінің арасынан бірнеше шебер күйші-орындаушыларды тәрбиелеп, өзінің дәстүрлі мектебін қалыптастырды. Құрманғазы мен Дина туып-өскен топырақтан нәр алған Қаршыға Ахме­дияров аса дарынды күйші ретінде елге танылып, халықтың шексіз ықы­ла­сына бөленді. Оның орын­даушылық шебер­лігіне шетелдік көрермендер талай рет тәнті болды. Әйгілі күйшінің өнеріне АҚШ, Жапония, Франция, Куба, Шве­ция, Италия, Финляндия, Үндістан, Швейцария, Норвегия, Польша, Пор­ту­га­лия, Чехия, Венгрия, Йемен, Ан­гола және басқа да көптеген елдердің көрер­мен­дері ықыластана қол соқты. Белгілі музыка мамандары оның өнерін өте жоғары бағалады. Қ.Ахмедияровтың репер­туарында халық композитор­ла­ры­ның және кәсіби композиторлардың күйлері, сондай-ақ шетел компо­зи­тор­ларының шығармалары бар. Ол өңдеген халық композиторларының және қазіргі композиторлардың шығармалары түрлі концерттерде тұрақты түрде орындалып жүр. Құрманғазы атындағы халық аспап­тар оркестрінің мәртебелі сахналарда өнер көрсетіп, беделінің биіктей түсуіне Қаршыға Ахмедияров үлкен үлес қосты. Қ.Ахмедияров дарынды домбырашы, дәулескер күйші ғана емес, композитор ретінде де жұртшылыққа кең танымал болды. Оның “Шашақты найза, шалқар күн”, “Шынар”, “Табыну” атты күйлер жинағы елден лайықты бағасын алды. Қар­шыға Ахмедиярұлы — “Нарын”, “Қуа­ныш”, “Сағыныш”, “Атамекен”, “Аты­рау”, “Ақ қайың”, “Желдірме”, “Қайран әке”, “Жырау”, “Ғазиза”, “Қазанғап Ақ­желең”, “Шамғон Ақжелең”, “Раушан гүлім”, “Би”, “Алтын ұя”, “Шабыт”, “Елбасы”, “Нұрғиса”, “Құрдастар”, тағы бас­қа бірнеше белгілі күйлердің авторы. Бұл күйлер қазақ халқының рухани қазынасына қосылған құнды дүниелер болып саналады. Қаршыға Ахмедияров өзінің дара талантымен, айрықша қабілетімен “Қазақтың дәстүрлі 1000 күйі” музыкалық антологиясын әзірлеуге өлшеусіз үлес қосты. Қаршыға Ахмедияров мәдениет пен өнердегі еңбегі үшін Мемлекеттік сый­лық­қа ие болған, “Парасат” орденімен марапатталған. Көрнекті күйші-композитор, дарынды домбырашы Қаршыға Ахмедияровтың жарқын бейнесі оның өнерін қадір­лей­тіндердің есінде әрдайым сақталады. Қазақстан Республикасының Үкіметі. ҚАЛЫҢ ЕЛІН КҮЙГЕ БӨЛЕГЕН Өмір деген осы емес пе, қалың елін күйге бөлеп, халқының ортасында жадырап, жайнап жүрген Қаршыға да өтті дүниеден. Өлім түгілі, өкпеге қимайтын асыл інімізден айырылдық. Көптің мұңын арқалап, көкейіндегісін тауып келе жатқан көненің бір шегі үзілді. Күйдің бір бұлағы сарқылды. Қазақтың күй өнері кешегі Нұрғиса Тілендиев пен Рысбай Ғабдиевтен кейін ауыр қайғыға душар болды. Қаршығаны бала кезде Қаршымбай деуші едік. Қаршыға жеті атасынан бері өнер қонған әулеттің ұрпағы еді. Әкесі Ахмедияр да аңшы, сері, күйші әрі әнші еді. Ол кісіні де көзіміз көрді. Дәмдес те болып едік. Қаршығаның ағасы Алғи біздің досымыз. Бұл да әнші. Ахмедияр қарияның ұрпағының бүгінде бәрі де өнерпаз. Шетінен күйші, шетінен музыкант. Қаршығаның күйлерін біз оның студент кезінен ұйып тыңдаушы едік. Ағасы Алғи бәріміз Қаршығаны үйлендіріп, тойын да бірге өткізіп едік. Екі көзі оттай жанған әдемі жігіт өзінің сол тойында да жиналған жұртты тамсандырып күй тартып еді. Бертінде Қаршығаның өзі де күй құдіреттерінің орнын басты. Өнердің өз алдына жеке бір мектебіне айналды. Қазіргі қазақ күйінің көшін бастады. Өнердің өзгеге ұқсамайтын салтанатын құрды. Осылайша оның күйшілік өнері халқының сыр сандығына, алтын қазынасына айналды. Артында өлмейтін өнеге, өшпейтін асыл мұра қалдырды. Дәм-тұзы таусылмайтын пенде жоқ. Қош, жампозым. Алдыңдағы ағаң Алғиға, соңыңнан ілескен інің Ғалымға, өнер ұстаған ұрпағыңа Алла ғұмыр берсін. Алдыңнан жарылқасын. Алдың пейіш, артың кеніш болсын. Ел-жұртың аман болсын, шырағым. Бақұл бол, Қаршыға! Мырзатай ЖОЛДАСБЕКОВ. ҚОШ, ҚАРШЫҒА... Күй-қанатын қомдадың, Қыран құстай самғадың. Мәңгі өлмеске тірілттің – Иісі Қазақ арманын! Абылайдай еренім, Абайдайын кемелім. Абыз-Абыл дегенім – Ахмедияров дегенім... Жарық күннің көзіндей, Құран-кәрім сөзіндей: Халқың Қайта туа алмас, Хас-талантын Өзіңдей! Қош, Қаршыға!.. ИРАН-ҒАЙЫП. МӘҢГІЛІКПЕН СЫРЛАСҚАН САҢЛАҚ ҒҰМЫР Ата бәйтеректің аялы бұтағына қо­нақ­тап, тамылжыта сайраған сан­ду­ғаш­тың сазы аяқ астынан оқыс тыйылды. Қазақ сахнасының қақ төріндегі қара домбыраның бас пернесі ойда жоқта үзілді. Дүние жым-жырт. Кенет көңіл­дерді кіршік шалып, жанар біт­кендер жасаурады. Туған жердің саф ауасын құныға жұтқан ғашық жүрек алқына тыпыршып барып, мүлде тоқтады. Дүниеден Қаршыға өтті. Сенерсің бе, сенбессің бе?.. Бұл күндері осынау сергелдең халді бастан кешкен жалғыз мен ғана емес шығармын. Баршамыз маңдайымызға тұт­қан Қаршыға дүниеден озды. Бір кезде өткен бабалардың көне көзіндей көрінетін дом­бы­раны да өгейсінетіндер табылды. Әлдеқашан заманы өткен ана­хронизм деп ойлайтын басқа түгілі өзіміздің қаракөздер оза шауып бара жатқан озғын дүниемен қа­тар­ласа жүгіруге қадам бөгейтін көне тұ­саудай көретін. Тұмсық­тарын шүйіретін. Сондай жылдары сахнаға көт­е­рілген көрерге көз керек киік­тің құ­ра­лайындай сұлу жігіт бұл көз­қарасты өзгертті. Атырау-Жа­йық­ты арын­датып, Сарыарқада сағымдай ойнақ­тап, Қаратаудың қатпарынан шық­қан бұлақтай сылдырап, Ала­таудың көкірегінен төгіліп, Аралда өз-өзінен мұңайып, Маңғыстауда ақжармалатып айдын­дана түсетін қазақ күйлері бұрынғыдай әр бөлек тартылмай, бір көкіректен қайнап шығып, бір сау­сақтардан ойнақ­та­ғанда құла­ғыңды жұлып алса да білмей қала­тынсың. Еміне, еліге тебіренетінсің. Ол аз болғандай, Моцарт пен Брамс қосыла құйқылжитын. Домбыра қазақтың көлеңкеде жа­тып, қай-қайдағыны еске түсі­ре­тін ескі шерменде сырласынан бү­кіл адам­зат баласы бірге қуанып, бірге мұ­ңаятын ортақ сырласына айналған-ды. Қаршығаша күй шалу жаппай салтанатқа айналды. Бірінен-бірі өткен әдемі күйшілер көптеп шыға бастады. Қара домбыраның басы озып, бағы жанды. Сөйтіп, Қыр мен Сырдың, Ба­тыс пен Шығыстың көкірегіндегі көп әуен ортақтасып, баршамызға тән қуаныш пен мұңға айналды. Сөйтіп, жан табыстыру мен сән са­лыстырудың озық үлгісін көр­сеткен қаршадай Қаршығаның ше­берлігіне әлем жұртшылығы ең ал­ғаш сонау Монреаль сахнасында қай­ран қалды. Сосын бес құр­лық­тың бесеуі де қол соқты. Қашаннан өз көкірегіне өзі тұн­шығып қалған қара домбыра да аян­ған жоқ. Ақтарылып бақты. Қаршыға да аянған жоқ. Қашанғы қатталып жат­қан халық қазынасын ақтарып бақты. Қара домбыра тұрғанда Қаршыға да тірі. Қазақ тұрғанда қара домбыра да дүлдүл. Мәңгілікпен сырласқан саңлақ ғұмыр жалғаса бермекші. Әбіш КЕКІЛБАЙҰЛЫ. ДӘУЛЕСКЕР Қаршыға Ахмедияров – қолына домбыра алғанда ерекше құбылып, құлпырып, тереңнен толғанып, күй сиқырының аңызын, философиясын ашып, шежіресін төгілтетін, атына сай – қаршығадай қанатын бойына жиып, құзар биіктен құйылатын хас шебер, тамыры берік өнерпаз еді. Қаршыға Құрманғазыдан кеше ғана жарқырап, жарқылдап ортамызда жүрген Нұрғиса Тілендиевке дейінгі қазақ домбырасының құдіреттерінің асыл мұрагері болатын. Қаршыға – домбыраның үнімен өз елін ғана сусындатып қойған жоқ, сол аспаптың таңғажайып қасиетін әлем елдеріне теңдесі жоқ шеберлікпен сөйлетіп, таңдандыра алған санаулы дүлдүлдердің бірі. Сонау жылдары Қытайда емделіп жатса да бөтен елге домбыраның мүмкіндігін көрсетейін деп, үлкен госпитальдың дәрігер қызметкерлеріне көсіліп, тіпті музыкадан хабары жоқ адамдарды таң қалдырып домбыра тартқаны да көз алдымда. Ел арасында “Қаршығаның домбырасы”, “Қаршығаның мәнері”, “Қаршығаның мектебі” деген ұғымдар қалыптасты. Бұл – халықтың өнер шеберіне деген сүйіспеншілігі, ықыласы. Күй шебері Қаршығаның келбеті мен өнері халықтың жадында қимастықпен қалары сөзсіз. Қуаныш СҰЛТАНОВ,  сенатор. ҚАЗАҚТЫҢ АСЫЛ ПЕРЗЕНТІ Ой, опасыз жалған-ай! Қа­зақ­тың асыл перзенттерінен айырылу қан­дай ауыр қайғы. Жүрекке бат­қан қандай зіл бұл. Қаршыға Ах­ме­дияров дәл осы сәтте, кемеліне келіп, толысқан шағында өмірден озады деп кім ойлаған? Енді оның қаршығадай қалықтаған күйлерінің күмбірі құлақтан, сірә, кетер ме? Қаршығадай дәу­лес­кер күй­ші­нің қазасы қабыр­ға­мызды қа­йыс­тыр­ды. Қазақтың күй өнерін наси­ха­ттауда, кейінгі тол­қынға жал­ғас­тыруда өзіндік өрнегі бар Қар­шы­ғаның домбырашылық шалқыған кезі ­– үлкен құбылыс. Бұл – бір эпо­ха! Кешегі ұлы домбырашылар –Құрманғазыдан кейінгі Дина, Дәу­лет­­керей, Түркеш, Еспай, Естай, Қа­ли Жантілеуов, Рүстембек Ом­аров, Ғылман Әлжанов, та­ғы бас­қалары батыс өлкесіндегі ке­ремет дала симфониясы атанған күй­лерді қалай тірілтсе, солардың көзіндей болған Қаршыға Ахме­дияров сол даналардан қалған жау­һар өнерді әлем көгіне шы­ғар­ған, өрісін кеңейткен бірегей күйші еді. Қаршыға күй өнерін терең зерттеп, биікке көтерді. Қазақтың қоңыр домбырасының шанағынан төгілген күмбір күйді классикалық деңгейде әлем сахнасына шал­қыт­қан бірегейлердің бірі еді. Оның домбыра тартысы бөлек болатын. Он саусағы домбыраның қос ше­гіне тисе болғаны, күй сауғалап тұ­ратындай әсер беретін. Күйді тө­гілтіп, шалқытып тартатын. Әр күйдің тарихын жетік білетін. Қаршыға мына өмірге жәй ғана келіп-кеткен жан емес. Қазақтың ұлан-асыр музыкасының бір саласы – күй өнерін дүбірлетіп, шалқытып өтті. Қазақтың күйіне құдірет, үлкен рух бітірген күйші – Қар­шыға Ахмедияров еді. Бір шү­кірлік етеріміз, артында оның күй әлемін жалғас­тыратын көптеген шәкірті бар. Сол шәкірттері енді Қар­шы­ға­дай ұлағатты ұстаздан алған дә­рісін, күйді биік деңгейге кө­терген үлгі-өнегесін жалғастыра береді деп ойлаймын. Қош, қазақтың асыл перзенті! Ілия ЖАҚАНОВ, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері. ДҮЛДҮЛ ДАРЫН Қарекеңді осыдан бес күн бұ­рын композитор Тілес Қа­жы­ға­лиевті еске алу кешінде көріп едік. Жүр­гізуші Қаршыға Ах­ме­дияров осы концертке қатысуға өзі сұ­ран­ды деді. Қарекең өзіне тән шебер­лік­пен Тілестің өмірінде домбыраға жаз­ған жалғыз шығармасын ор­ындап берді. Сим­фониялық кон­церт­тің ішінде домбыраның үні ер­екше естілді. Қазақ өнерінің қара ша­ңырағы – Абай атындағы опера және балет театрының сахнасында отырған әйгілі Қаршыға Ахме­дия­ровты біз соңғы рет көріп, соңғы рет өнерін тамашалап отырмыз деп кім ойлаған. Қаршыға Ахмедияров бүгінгі кәсіби домбырашылардың бастауы болды. Ежелден келген домбы­ра­шы­лар сияқты, тек қана бір дәс­түрді ұстанған жоқ. Оның орын­да­уын­да алға ұмтылған батыс күйлері, лирикаға толған шертпе, метро-рит­­ми­касы қиын Маңғыстау мұ­расы, иі­рілген үш дауысты шығыс туын­­дылары – бәрі де бірыңғай асқан шеберлікпен шығатын. Бұл шы­­ғыс­тан батысқа дейін, түстіктен те­­рістікке дейін жинап, басын қос­қан қазақ домбырашылық өнері болды. Кезінде, біз, жас ком­по­зи­тор­лар, Қарекеңе өте риза болдық. Ақ­сақалдар тарапынан “бұлар қазақ музыкасын білмейді, күйді түс­ін­бейді” деген менсінбеушілік көп болатын. Осы тұрғыда ешкімге алақтамай, жалтақтамай Қаршыға Ахмедияров үлкен концерттерде біздің шығармаларымызды орын­дайтын, ол туындылар түрленіп, жан­данып, жалындап шығатын. Бақұл бол, ардақты Қаршыға аға, біз сізді әрдайым ұмытпаймыз. Балнұр ҚЫДЫРБЕК, Қазақстан Композиторлар одағының төрайымы. ӨНЕРДЕГІ СЕРІГІМ ЕДІ Айналайын Қаршығам-ай! Сенің қазаң туралы суыт хабарды есту өте қиын болса да, тағдырға не шара! Ажалға кім араша тұра алған? Сенің өнердегі өмірің, өнердегі биігің көз алдымда өтті. Алғаш “Консерваторияға оқуға түскім келеді” деп, менімен ақылдасып едің-ау. Сенің домбыра тартысыңды көріп, менің өнердегі серігім болады деп қуанып едім сонда. Өнердегі серігім болған өзіңнен айырылып, қайғырып отырмын. Сен бар жан-тәніңмен қазақтың өнеріне – күй әлеміне берілген жан едің. Сенің өнерің, күйшілік дарының тамырын тереңге тартқан үлкен әулеттен нәр алған. Композиторлығың, шәкірт тәрбиелеудегі ұстаздық ұлағатың талантыңның бір қырын танытып еді. Енді келісті келбетіңді, жарқын дауысыңды, сахна төрін дүбірлеткен күйшілік өнеріңді сағынатын боламыз. Қазақтың кең даласын күй әлеміне еліткен қоңыр домбыраңды кімге қалдырдың, бауырым? Әзидолла ЕСҚАЛИЕВ,  Қазақстанның халық әртісі. ШІРКІН ДОМБЫРА БҮГІН ЖЫЛАЙДЫ Оның шанағына тағы қорғасын құйылғандай, қос ішегі күрсініп, сыңсиды-ау. Иә, қазақтың қара домбырасы орны толмас қазаға ұшырады. Күй көгінде қалықтаған Қаршығасынан айырылды. Мен онымен танысып, айырылмастай достасқаныма отыз жылдан асып кетті. Ондай ізгі ініні, күйшілік көңілдесті, көрген сайын тәнті қылатын дүлдүлді енді қайдан табармын. Қапысыз қара жер оны өз қойнына алып кетеді, қалай қыларсың... Амал жоқ, қоштасамыз. Бақұл бол, Қаршыға! Тек артың қайырлы болғай. Жан жарың Нұрбикешің, ұл-қыздарың – Раушаның, Ерланың мен Ерболатың, немерелерің аман болсын. Сенің асыл бейнеңді, күй мұраңды, дәулескер шеберлігіңді еш ұмытпай, ілгері апаратын шәкірттерің, құдайға шүкір, баршылық. Олар сенің аманатыңа берік. Топырағың торқа болсын, ол топыраққа да сенің құдіретті өнерің қасиет болып даритынына менің күмәнім жоқ. Сержан ШӘКІРАТ,  консерваторияның құрметті профессоры. КҮЙ МЕН КҮЙШІ ҚҰДІРЕТІ Атыраудан жеткен қаралы ха­бар­дан шығармашылық күш-қуаты шырқау шыңында тұрған, өмірге құш­тар ұлы музыкант, елі­міз­дің ұлт­тық тұлғасы саналған дом­бырашы Қаршыға Ахме­дияровтың өмірден озғанын білдік. Оның бүкіл ғұмыры халық музыкасына, оның жетістіктерін елімізде және шетелде насихаттауға арналды. Консерватория қабырғасында Қар­шыға ағаның биік өнерімен, бірегей ұстаздық дарынымен, тұл­ғалық таңғажайып күш-қуатымен рухтанған музыканттардың бірнеше ұрпағы өсіп шықты. Оның тартқан күйлерін тыңдау деген қандай бақыт еді! Саусақтары қара домбыраның ішегіне тигенде бір­неше адамнан бастап сан мың­даған залға дейінгі кез келген ау­дитория тынши қалатын. Оның өзі де бір сәттің ішінде құдіретті күй қанатында қалықтап, ерен биік деңгейге көтеріле білетін, тыңдау­шы­ларды домбыра шанағынан төгіл­ген саздан құмардан шыға­тын­дай еліте алатын. Қаршыға аға орындаған қазақ күйлері ерекше де терең фило­со­фия­лық мазмұнға ие болып, кемел де нақты формада көрінетін, әрі шынайы шеберліктің жарқын да жалынды кейпін танытатын. Басқалардың қолынан кел­мейтін көп нәрсе – айрықша арқа­ла­ну­шылық, таңғажайып көре­ген­дік, бойды билейтін сиқырлы күш – ол үшін оңай да табиғи болатын. Оның бойына күй мен күйшілік құдіреті қатар қонғандықтан болар, ол саз бен адами ақиқатты жеткізу үшін тыңдаушының сезім пер­не­лерінде ойнай білетін. Соңғы он жылдан астам уақыт біз Қаршыға ағаны ұстаз, музыкалық білімнің қайраткері, жастардың тәлімгері ретінде танып білдік. Қаршыға Ахмедияров студенттер үшін асқан бедел, профессура арасында ұлы тұлға болатын. Сонымен қатар, ол әріптестерін өзінің орасан шы­ғар­ма­шылық идеяларымен қы­зық­тырып, жан-жақты зерттеу, кон­церт­тік және ағартушылық жұмыс­тарды белсенді жүргізді. Осындай өмір болмысында жүрсе-дағы ол жоғары деңгейдегі тәртіптіліктің, дәлдіктің өнегесін көрсететін, өзіне деген айрықша көзқарасты, көңіл бөлуді, даңқ пен құрметті қажет етпестен, бәрінен бұрын өзіне талап қоя білетін. Біз Қаршыға ағаның өзін жеңе біліп жүретінін түсінетін едік. Бірақ та ол ешқашан өзінің мұңлы күйін, қиналған шақтарын сездірмейтін. Біз әрдайым шаттыққа, өмірге құш­тарлыққа толы ағаны көретін едік. Табиғатынан басқаға көмекке келуге әзір тұратын мінезіне сай ол өз достарының хал-жағдайын білуді парызы санайтын. Қуанышты да қиын сәттерде қастарынан табы­латын. Оның жер бетіндегі ғұмыры да өзі жанындай жақсы көретін жақындарына деген алаңдау­шы­лық, қамқорлық жағдайында үзіліп кетті. Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының әкімшілігі мен профессор-оқытушы құрамы біздің кіршіксіз адал әріп­тесіміз Қаршыға Ахмедияровтың отбасы мен туған-туыстарына қатты қайғырып көңіл айтады. Жәния ӘУБӘКІРОВА, ҚР халық әртісі, Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының ректоры. ӨНЕРІ ДЕ, ӨМІРІ ДЕ – ӨНЕГЕ Қазақтың ардақты перзент­те­рі­нің бірі, дарабоз күйші Қаршыға аға Ахмедияровты мақтан тұтып жүруші едік. Атырауда кіндік қаны тамғаны үшін ғана емес, әрине. Қазақтың асыл мұрасы – күйшілік дәстүрді насихаттауға, дамытуға сі­ңір­ген еңбегі үшін, өнерге жана­шыр­лығы, адалдығы үшін. Оның қайталанбас өнерінің, өнегеге толы өмірінің жас ұрпақ үшін тағылым аларлық тұстары көп. Қаршыға аға Атырауға келуге асығатын. Осы жолы да туған топырағына, Аты­рауына асығып келіп еді. Сағынып келіп еді. Әттең-ай, сұм ажалға ешкім де араша бола алмады. Қаршыға ағаның күй өнерін дамытудағы ерен еңбегіне талайлар тамсанып жүретін. Қазақтың күйіне ғашық жүрекпен, ерекше бір ынтызарлықпен қарайтын. “Күй – қазақтың киелі өнері”, деп айтып жүретінін талай естіген едік. Күй өнерін насихаттаумен, дамытумен шектелмей, қазақ күйлерінің шығу тарихын терең зерделеп, зерттеуге көп көңіл бөлетін. Әсіресе, батыр бабамыз Махамбеттің күйлерін іздеп тауып, зерттеген еңбегі күй өнері тарихына қосылған өлшеусіз үлес деп білеміз. Махамбет күй­лерінің шығу тарихын зерттеп қана қоймай, оларды нотаға түсірген де Қаршыға Ахмедияров болатын. Атырау жұртшылығы Қаршы­ға­дай талантты ерекше құрметпен кү­ту­ші едік. Қазақтың күйлері, оның шығу тарихы жөнінде шертер әң­гімесі көп еді. Жастарды өнерге бау­луға, өнерді қадір тұтуға үн­дей­тін. Бар өмірін қазақтың өне­рімен ұштастырып, күйшілік дәс­түр­ді бүгінгі ұрпаққа қылаусыз жет­кізген ақберен күйші, Мем­ле­кеттік сый­лықтың лауреаты Қаршыға Ахме­дияров­тың жарқын бейнесі жер­лес­те­рінің жадында әрдайым сақталады. Қош, өмірі де, өнері де өнегеге толы дара тұлға! Бергей РЫСҚАЛИЕВ, Атырау облысының әкімі. ҚОШ БОЛ, ҚОҢЫР ҮНІМ! Қазақтың домбырасының бір ішегі үзіліп кеткендей, дала күй­зе­ліс шерін күңірене тартуда. Кеу­деден күй-Қаршыға ұшып кетті. Тау, дала түгел қара ормандай тау­сыла жабығуда. Олар да енді өз­дерін дәл Қаршығадай сүйе жыр­лайтын, беріле бейнелейтін жан­ның қайта айналып келмесін сезгендей теңселуде. Сахнаға жанары жарқылдап, сүй­рік саусақтары сәйгүліктің ша­бы­сындай құйқылжып Қаршыға ағам шыға келердей елеңдеймін. Жоқ дегенге көңілім иланбайды. Қазаны Жайықта жүріп естідім. Жайықтың жағасын толқындар жайпап жібере жаздады. Оның кешегі бір кездегі Нұрғиса аға­мыз­дың “Аққу” күйін тербеле тартқан әсем қалпы көз алдымнан сы­нап­тай сырғыды. Көл бетінің көркемі – күй аққуымен енді сырласып, қатар жүре алмай­ты­ныма қай­ғы­ланамын. Әрі ұстаз, әрі аға, әрі үзеңгілес доспен 43 жылдан бері аралассақ, бір ор­кес­трде табан аудар­май 30 жыл бірге өнер көр­се­тіп­піз. Екеуміз де Қали Жан­тілеуовтен дәріс алдық. Қазақтың күй өнері өмір сүріп тұрғанда Қар­шы­ғаның күй күймесі де тозбайды, тоқтамайды деп білемін. Тұяқберді ШӘМЕЛОВ, Құрманғазы атындағы мемлекеттік академиялық оркестрдің көркемдік жетекшісі, Қазақстанның халық әртісі.