Фото: ашық дереккөзден
Ересектердің үштен бірі ұйқы жетіспеушілігімен қиналып жүр. Ерлерге қарағанда көбінесе әйелдер ұйқы мәселесінен зардап шегеді.
Ұйқы аздығы жүрек ауруы, семіздік, қант диабетінің 2-түрі мен депрессиядан бөлек, когнитивті қабілеттегі кемшіліктерге әкеп соғады.
АҚШ-тың Ауруларды бақылау және алдын алу орталықтарының мәліметінше, ұйқы нормасы – ересектер үшін тәулігіне 7-9 сағат, ал жасөспірімдер үшін 8-10 сағат. Тест нәтижелерінің жақсаруы, проблемаларды шешу қабілеті мен оқу сапасының жоғарылауы, мінез-құлықтағы жағымды өзгерістер, шабыт пен жаңа идеялардың пайда болуы және ақпаратты игеру дағдыларының күшеюі, мұның бәрі – дұрыс ұйықтаудың нәтижесі.
Аз ұйқының салдарынан туындайтын оқу қабілетіндегі кемшіліктер ерлер мен әйелдерге бірдей әсер етеді деп есептеліп келгенімен, әйелдер ұйқының бұзылуынан жиірік зардап шегетіні анықталды.
Зерттеулер көрсеткендей, әйелдер ұйқы бұзылуына, жайсыз түс көру мен ұйқысыздыққа бейім келеді. Әдетте бұған менструацияға жауап беретін гормондар себеп болады, өйткені ұйқыны реттеуге көмектесетін жыныстық гормон (прогестерон) деңгейі овуляция кезінде төмендеп кетеді.
Амхерсттегі Массачусетс университетінің психология және ми ғылымдары профессоры Ребекка Спенсердің айтуынша, пременопауза мен менопауза кезінде де ұйқы зардап шегеді. Ал Дасгупта: «Әдетте әйелдер балалар мен басқа отбасы мүшелері үшін көбірек алаңдайды, ал бұл ұйықтауға айтарлықтай кедергі келтіруі мүмкін», дейді.
Осыған байланысты әйелдер ұйқының ұзақтығы мен сапасына ерекше назар аударуы керек. «Жалпы әйелдерге шамадан тыс ұйықтаудың қажеті жоқ, бірақ ұйқы сапасын жақсарту арқылы есте сақтау мен түсіну дағдыларын жетілдіруге әбден болады», дейді Спенсер.
Ұйқы сапасын жақсарту үшін сарапшылар тұрақты ұйқы режимін сақтауға, қараңғы әрі ұйқы бұзылмайтын жерде жатуға, сонымен қатар ұйықтар алдында тамақ, алкоголь мен кофеин тұтынбауға кеңес береді. «Ұйқыға жатарда электронды құралдарды пайдалану да көпшілік жіберетін өрескел қателіктердің бірі», дейді Спенсер. Ол көгілдір жарықтың ұйқыға бөгет болуы мен циркадалық ритмнің бұзылуына жол бермес үшін ұйқыға кем дегенде 45 минут қалғанда электронды гаджеттер қолдануды тоқтату керектігін айтады.
(National Geographic Qazaqstan журналынан алынды)
