Аймақтар • 12 Желтоқсан, 2023

Алыс аудан қалыс қалмайды

137 рет
көрсетілді
9 мин
оқу үшін

Уәлиханов ауданы – 1997 жылы Көкшетау облысы жабылғаннан кейін Солтүстік Қазақстан облысына қосылған жер көлемі үлкен аудандардың бірі. Бұл да 1928 жылы құрылған ежелгі аудан. Бұрын ол «Қызылту» деп аталған, аудан аумағынан теміржол өтеді. Орталығы Кішкенекөл Петропавлдан 340 шақырым қашықтықта болғандықтан шалғай ауданға жатады. Солтүстігінде Ресей Федерациясының Омбы облысымен шектеседі. Халқының саны 16 мыңнан асады, 90 пайыздан астамы – қазақтар. Аумағына бір кездері қазіргі Ақжар ауданы да қараған. Уәлиханов ауданы – жазушы Сәкен Жүнісовтің, ғалым Серік Негимовтің және т.б. атақты адамдардың туған жері.

Алыс аудан қалыс қалмайды

Коллажды жасаған – Қонысбай ШЕЖІМБАЙ, «EQ»

Негізгі капиталға салынған инвестиция көлемі биыл 6,7 млрд теңгеге жетіп, былтырғымен са­лыстырғанда 13 пайызға артты. Аудан экономикасының негізгі саласы – ауыл шаруашылығы. Биылғы 10 айда аудан 27 млрд теңгенің өнімін өндірді. Оған шаруашылықтардың техникалық паркін жаңартқаны игі ықпалын тигізді. Ауыл шаруашылығы кә­сіп­орындары биыл 3,4 млрд тең­геге 117 дана жаңа ауыл шаруашылық техникасын сатып алып, былтырғы жылдың сәйкес мерзімімен салыстырғанда 2 есе артық жетілдірілген техникалар сатып алды. Ауа райының биылғы қолайсыздығы Уәлиханов ауданы шаруаларына да оңайға соқпады, астық өнімділігі гектарынан 4,1 центнерді ғана құрап, 84,6 мың тонна астық бастырылды.

Ал мал шаруашылығы өнім­дерінің барлық түрінен аудан 10 айда өсімге қол жеткізді. Агро­өнеркәсіптік кешенді дамытуға 2024 жылға жалғасумен 11 млрд теңгенің инвестициясы құйылып, оған Кішкенекөл ауылындағы «Жолдасбай-Агро» фермерлік қожа­лығының, Ақбұлақ ауы­лындағы «Jalayr agrofoods» және «Олжа-Атамекен» ЖШС 3 тауар­лы-сүт фермасының құрылысы жүр­гізіліп жатыр. Шетелден 3 820 тұяқ асыл тұқымды ірі қара мал сатып алу жоспарланған. 28 жаңа жұмыс орны ашылмақ. Қой ша­руашылығы бойынша 1 жоба жүзеге асырылып, «Ту­ған жер» ФҚ Павлодар облысы­нан 1000 тұяқ қой сатып алды. Жобаның құны – 100 млн теңге. Өз қаражаты есебінен қой бағуға қажетті қора-қопсы мен шо­пандардың үйі салынды. «Ауыл аманаты» бағдарламасы бойынша 8,6 млн теңгеге қой сатып алуға қосымша қа­ражат бөлінді, бүгінде осы ба­ғыт­тағы жұмыстар жүргізіліп жатыр.

Президенттің бос жатқан жерлерді мемлекеттің меншігіне қайтару туралы тапсырмасына сәйкес жалдауға алғандардан 88 мың гектар жер алынып, ауданның жер қорына қайтарылды.

Уәлихан ауданының әкімі тәжірибесі мол, халықпен жұ­мыс істеудің қыр-сырын жақсы мең­герген – Қайрат Пішен­баев. Ол бұған дейін де екі ауданды басқарған. Оның айтуына қа­рағанда, ауданның эконо­микалық әлеуеті мол, соның ішінде ШОБ-тың да болашағы зор. «Қазір ауданда 878 ШОБ субъек­тілері тір­келген, соның бесеуі биыл ашыл­ды. «Ауыл аманаты» бағ­дарламасына қатысуға 28 өтініш түсті. Олардың ұсынған жо­ба­сының құны – 172,5 млн теңге, бұл былтырғы жылдың сәйкес мерзімімен салыстырғанда 2 есеге таяу артық. Бүгінге дейін оларға 138 млн теңгенің 19 несиесі беріл­ді», дейді ол.

Ауданда құрылыс жұмыстары да өткен жылға қарағанда әлде­қайда қарқынды. Былтыр 10 айда 710,3 млн теңгенің құрылыс жұмысы атқарылса, биыл 2,8 млрд теңгенің құ­рылыстары жүргізіліп, 3,9 есеге артып отыр. Оның ішінде «Ауыл – ел бесігі» бағдарламасы аясында 8 жобаға, «Қуатты өңірлер – ел дамуының драйвері» бағдарламасы аясында 5 жобаға және жергілікті бюд­жеттен 7 жобаға қаражат бөлінген. Қаржының негізгі көлемі әлеу­меттік нысандарды салуға, жол­дарды жөндеуге, инженерлік ин­фрақұрылымды дамытуға және сумен жабдықтауға бағыт­талыпты.

Аудандағы автожолдардың жалпы ұзындығы – 571 ша­қырым, соның 74 шақырымы республикалық, 223 шақырымы облыстық маңызы бар жолдар. Биыл соның 93 км жөндеуден өткізілді. Ауылішілік жолдар ара­­сынан Қулыкөл, Тел­жан, Кіш­кенекөл, Бидайық ауыл­дарының жолдарын жөндеуге 919 млн теңге бөлінген. Ал аудандық маңызы бар жолдарды жөндеуге барлығы 730 млн теңге қаражат бөлінген. Соның арқасында бұл жолдардың 73,6 пайызы қанағаттанарлық жағдайға жеткізілген.

Аудан аумағындағы 24 елді мекен, яғни 99 пайызы таза ауыз сумен қамтылған. Басқа ауылдар­мен салыстырғанда бұл – жоғары көрсеткіш. 2024 жылы тағы 3 ауылға су мұнарасын салу жоспарланған. Ауданның барлық 27 елді мекенінің 19-да мобильді ұялы байланыс пен интернет бар. Биылғы жылы Тілеусай ауылы ұялы байланыс және интернетпен қамтамасыз етілсе, жыл соңына дейін Жасқайрат ауылын қамтамасыз ету жос­парланыпты. Ауданның елді мекен­дерін жарықтандыру бо­йынша үлкен жұмыстар атқа­рылып, оның ішінде аудан орталығы Кішкенекөл ауы­лын­­дағы тұрғындардың көп жылғы осы мәселесі шешімін тауып­­ты. Биыл тағы 5 ауылдың (Тел­жан, Көбенсай, Көктерек, Күзек­сай, Аққұдық) көшелерін жарықтандыруға 12 млн тең­геге жуық қаражат бөлінді. Осы­­­лайша, аудан көшелерінің жарық­­тандырылуы 90%-ға жетті.

Халықты жұмыспен қамтуда да ілгерілеушілік бар. Биыл жалпы саны 1 175 адам жұмысқа орналастырылды, оның 989 тұрақты орындар. «Бастау-Бизнес» жобасы бойынша 50 адам жаңа кәсіпті игеру бойын­ша оқытылды. Қазір аудан бо­йын­ша 128 адам ресми түрде жұмыссыз ретінде тіркелген, алайда жұмыс орындарын ашу мен жұмысқа тұрғызу шаралары одан әрі жүргізіліп жатыр.

Денсаулық саласында да оң өзгерістер бар. Биылдан бас­тап аудан орталығында 250 орындық емхананың құрылысы бас­талды. Бұл – ірі жобаның құны 3,3 млрд теңге. Құрылыс жұмыстарын 2024 жылдың шілде айында аяқтау жос­парланған. Басқа медициналық мекемелердің материалдық-техни­калық жағ­дай­­ла­рын жақсартуға биыл 17 млн теңге бөлінген. Об­лыстың басқа аудандары сияқ­ты бұларда да медицина маманда­рының тап­шылығы үлкен. Биыл 6 дәрігер, 10 орта дәрежедегі медицина қыз­меткерлері келгенімен әлі кардиолог, хирург, лор, офтальмолог, акушер сияқты мамандар жетіспейді. Қазір Кішкенекөлде 16 пәтерлі «Дәрігерлер үйі» жа­ңар­тылып, келемін деген дәрігер­лерге барлық тұрмыстық жағдай ұсынылып отыр.

Ауданда жалпы білім беретін 24 мектеп және мектепке дейінгі 23 мекеме жұмыс істейді. 1 жас­тан 6 жасқа дейінгі мектеп­ке дейінгі біліммен қамту – 97%, 3 жастан 6 жасқа дейін 100%-ды құрайды. Аудан өткен оқу жылында Ұлттық бірыңғай тестілеу нәтижесі бо­йын­ша облыста бірінші орынға ие болды. Орташа ұпай алдыңғы оқу жылымен салыстырғанда 5%-ға жоғарылап, 83,7-ні құрады. Тестілеуге ауданның 124 түлегі қатысып, оның 80 пайызы оқу гранттарын жеңіп алды.

Биыл 100 млн теңгеге Қайрат орта мектебінің шатыры күрделі жөндеуден өтті. Келесі жылға 3 мектептің жөндеу жұмыстары үшін жобалық-сметалық құжат­тамасы әзірленіп жатыр.

Мәдениет саласындағы оң өзгерістер де аз емес. Соңғы 3 жылда ауданда 4 жаңа клуб және 1 кі­тапхана ашылып, жалпы саны 36-ға жетті. Биыл жалпы құны 9 млн теңгеге Жамбыл дема­лыс ор­талығы мен Аққұдық ауылдық клубына ағымдағы жөндеу жұ­мыс­тары жүргізілді. Сондай-ақ 212 млн теңгеге Кішкенекөл ауы­лы­ның орталық алаңын қайта құ­ру жұмыстары жүр­гізіліп, 569 млн теңгеге сая­бақтың аумағын абат­тандыру жобасы жасалған. Мәде­ниет мекемесі жоқ Көктерек, Жас Ұлан, Тілеусай ауылдарына клуб құрылысы жоспарланып отыр.

Ауданда спортпен 6 мыңнан астам адам шұғылданады, бұл аудан халқының 41 пайызын құ­райды. 149 спорт нысаны бар. Биыл 7 ауылда 50 млн теңгеден астам қаражатқа спорттық-ойын алаң­дарының құрылысы жүр­гізілді. 7 ауылдың (Телжан, Мор­тық, Көктерек, Аққұдық, Жас Ұлан, Қарашілік, Қаратерек) фут­бол алаңдары газонмен жаб­дық­т­ал­ды. Міне, шалғайдағы аудан­ның бүгінгі тыныс-тіршілігі осындай.

 

Солтүстік Қазақстан облысы,

Уәлиханов ауданы