Жалпы отырыста депутаттар экологиялық таза көлікті танымал ету және электромобильдерге арналған инфрақұрылымды дамыту мәселелері бойынша заң жобасы мен оған ілеспе түзетулерді бірінші оқылымда мақұлдады. Аталған құжат бойынша Мәжілістің Қаржы және бюджет комитетінің мүшесі Самат Мұсабаев баяндама жасады.
Заң жобасында көлік құралдарының түрлерін заңнамалық деңгейде сәйкестендіру үшін «гибридті автомобиль» және «электромобиль» ұғымдары енгізіледі. Электромобильдер тұрақ пен паркингтерде арнайы орындарымен қамтамасыз етіледі, ал олардың иелері автотұрақ ақысын төлеуден босатылады.
Депутаттың айтуынша, кейінгі жылдары электр көліктерге сұраныс арта бастаған. Мәселен, 2020 жылы әлемде 3 миллион 240 мың электромобиль сатылған. Бұл 2019 жылмен салыстырғанда 43 пайызға көп. 2021 жылы 6,5 миллион электр көлігі иесін тапқан. Сөйтіп, сатылым 109 пайызға ұлғайған. 2022 жылы әлемде 7,8 миллион дана сатылыпты. Былтыр бұл көрсеткіш 17 миллионға жуықтаған.
«Қытай 2030 жылға қарай бензинді қозғалтқыштардан толық бас тартуды жоспарлап отыр. Зерттеушілердің пікірінше, 2035 жылға қарай әлем бойынша эксплуатацияда 130 миллион электромобиль болады. 2021 жылы Глазгода өткен дүниежүзілік климат саммитінде Ұлыбритания, Үндістан, Аустрия, Польша, Канада, Түркия секілді 33 мемлекет, сонымен қатар ірі алты автомобиль өндіруші: «General Motors», «Ford», «Mercedes», «Volvo», «Jaguar/Land Rover» және BYD (Build Your Dreams) 2040 жылға дейін іштен жану қозғалтқышы бар көліктерден толық бас тартатынын жариялады.
Дубай қаласында өткен БҰҰ-ның климаттың өзгеруі жөніндегі 28-конференциясының сегіз климаттық іс-қимыл қарастырылған қорытынды құжаты қабылданды. Негізгі іс-қимылдардың бірі – түрлі тәсілмен көлік құралдарының шығарындыларын азайту, оның ішінде инфрақұрылымды дамыту және нөлдік немесе төмен шығарындылары бар көліктерді жылдам енгізуді жеделдету. Өйткені электромобильдердің іштен жанатын қозғалтқышы бар көліктермен салыстырғанда экологиялық және экономикалық жағынан тиімділігі басым», деді С.Мұсабаев.
Депутаттың сөзіне сүйенсек, кейінгі кезде еліміздегі ахуал да түбегейлі өзгерген. Мысалы, 2023 жылдың 1 қаңтарында электрқозғалтқышы бар 812 жеңіл көлік тіркелсе, он екі айдың қорытындысы бойынша 7 793 электр көлігі сатылған. Яғни электромобиль саны 9,5 есе өскен. Осы орайда, депутат «жасыл» көліктерге сұраныстың көбеюі қажетті инфрақұрылымды дамытуды ілгерілетуді талап ететінін жеткізді.
«Заң жобаларында «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы», «Автомобиль жолдары туралы», «Автомобиль көлігі туралы», «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы», «Жол жүрісі туралы» заңдарына түзетулер енгізу көзделген. Заң жобасы мынадай негізгі нормаларды қарастырады. «Электромобиль» және «электрқуаттандырғыш станса» ұғымдары енгізіледі. Коммуналдық ақылы автотұрақтар мен паркингтерде электромобиль көлігінің иелері тегін орындармен қамтамасыз етіледі. Тұрғын аймақтарда электрқуаттандырғыш стансаларды жобалау, орнату, техникалық пайдалану ережелерін әзірлеу және бекіту бойынша мемлекеттік органдардың өкілеттілігі анықталады», деді С.Мұсабаев.
Жергілікті атқарушы органдарға электрқуаттандырғыш стансаларды орналастыру туралы шешімдерді қабылдау құқығы берілмек. Сондай-ақ такси тұрақтарын, әуежайларда, вокзалдарда, 1 және 2-санатты стационарлық сауда және мәдени ойын-сауық нысандарын, мәдени-демалыс парктері мен алаңдарын, даңғылдарды, көшелерді, кварталдарды электрқуаттандырғыш стансалармен жабдықтау жүктелмек.
«Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасының кодексіне толықтыру енгізу туралы» заңының жобасы электромобильдер үшін бөлінген орындарда көлік құралдарын тоқтату немесе тоқтатып тұру қағидаларын бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілікті енгізу мақсатында әзірленген.
Сонымен қатар жол бойындағы қызмет көрсету нысанына жатқызылатын «электрқуаттандырғыш стансасы» түсінігі енгізіледі. Жолдарды жобалау кезінде олар үшін бөлек орындар жабдықтау, егжей-тегжей жоспарлау жобасында аумақты электрмен қуаттау стансаларын орналастыру үшін резервке қою, оларды тұрғын және қоғамдық аймақтарда орналастыру жоспарланған. «Жол жүрісі туралы» заңға электр қозғалтқыштарымен жабдықталмаған көлік құралдарының жүргізушілеріне электр зарядтау стансаларымен жабдықталған орындарда тұрақтауға тыйым салатын норма енгізу ұсынылды. Бұл үшін Әкімшілік кодексте жауапкершілік енгізіледі.
Бұдан бөлек, жиын барысында «Халықаралық су ағындарын кеме жүрмейтін пайдалану түрлерінің құқығы туралы конвенцияны ратификациялау туралы» заң жобасы қаралды. Конвенция 1997 жылғы 21 мамырда Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясында қабылданып, 2014 жылы 17 тамыздан бастап күшіне енді. Заң жобасы жөнінде Су ресурстары және ирригация министрі Нұржан Нұржігітов баяндама жасады.
«Қазақстанға трансшекаралық суларды пайдалану жөнiндегi күрделi мәселелердi шешу барысында танылған халықаралық тәжiрибе мен бiлiмге сүйену өте маңызды. Бұл трансшекаралық суды пайдаланудың неғұрлым өткір мемлекетаралық мәселелерді шешу үшін ортақ құқықтық алаң құруға мүмкіндік береді.
Конвенцияға қосылудың негiзгi факторларының бiрi – Өзбекстанмен трансшекаралық өзен бассейндерiнде гидротехникалық құрылыстар салу жөнiнде жоспарланған iс-шараларды үйлестiру. Соның iшiнде Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы трансшекаралық су айдындарын бiрлесiп басқару және пайдалану туралы Келiсiм жобасының нормаларын талқылау және келiсу», деді Н.Нұржігітов.
Министрдің сөзіне сүйенсек, Конвенцияда өзен бойындағы мемлекеттер өздерінің тиісті аумақтары шегінде халықаралық су ағынын әділ және ақылға қонымды пайдалану мәселесі қарастырылған.
«Су ағыны мемлекеттері халықаралық су ағынын оны оңтайлы әрі орнықты пайдалануға қол жеткізу және осыған байланысты пайда алу мақсатында, тиісті су ағыны мемлекеттерінің мүдделерін ескере отырып, су ағынын тиісінше қорғаған кезде пайдаланады және игереді.
Су ағыны мемлекеттері халықаралық су ағынын әділ әрі ақылға қонымды пайдалануға, игеруге және қорғауға қатысады. Мұндай қатысу су ағынын пайдалану құқығын да, осы Конвенцияда көзделгендей оны қорғау мен игеруде ынтымақтасу міндетін де қамтиды», деді Н.Нұржігітов.
Құжаттың 10-бабының 2-тармағында «Халықаралық су ағынын пайдалану түрлері арасында қайшылық туындаған жағдайда, ол адамның аса зәру қажеттіліктерін қанағаттандыру талаптарына ерекше назар аударып, 5-7-баптарды ескере отырып шешілуге тиіс», деп көрсетілген. Яғни халықаралық су ағындарындағы судың қажетті сапасы сақталуы және қауіпсіз ауыз сумен қамтамасыз етілуі қажет.
Конвенцияға сәйкес су ағыны мемлекеті өз аумағында халықаралық су ағынын пайдалану кезінде басқа мемлекеттерге айтарлықтай зиян келтіруді болғызбау үшін барлық тиісті шараны қабылдайды.
Су ағыны мемлекеттері су ағыны, судың сапасы және тиісті болжамдар туралы оңай қолжетімді деректермен және ақпараттармен тұрақты негізде алмаса алады. Сонымен қатар су ағыны мемлекеттері бір-біріне консультация береді, халықаралық су ағынының жай-күйі үшін жоспарланатын шаралардың ықтимал салдары туралы келіссөздер жүргізе алады.
Жалпы отырыста 2014 жылы 23 желтоқсандағы ЕАЭО аясында медициналық мақсаттағы бұйымдар айналымының бірыңғай қағидаттары мен қағидалары туралы келісімге түзетулер енгізу туралы хаттама ратификацияланды. Құжат жөнінде Денсаулық сақтау министрі Ажар Ғиният баяндама жасады.
Хаттамаға одаққа мүше мемлекеттерде тіркелген медициналық бұйымдардың импортын қоса алғанда олардың айналымға шығарылуының тоқтатылуына байланысты тапшылықтың туындау қаупін болдырмау мақсатымен қол қойылды. Хаттамаға сәйкес мүше мемлекеттің ұлттық заңнамасының талаптары бойынша медициналық бұйымдарды тіркеу құқығын беру 2025 жылғы 31 желтоқсанға дейін ұзартылады.
«Еуразиялық экономикалық комиссия Кеңесі Еуразиялық экономикалық одақ шеңберінде медициналық бұйымдар айналысының бірыңғай қағидаттары мен қағидалары туралы келісімге өзгерістер енгізу туралы 4 Хаттаманы мақұлдады. Бірінші хаттаманы ратификациялау ұлттық рәсім бойынша берілген мерзімсіз тіркеу куәліктері бар медициналық бұйымдарға Еуразиялық экономикалық одақ шеңберінде қайта тіркемей, Қазақстан Республикасының аумағында еркін айналыста болуға мүмкіндік берді.
Екінші хаттаманы ратификациялау ұлттық тіркеуді 2022 жылғы 31 желтоқсанға дейін ұзартуға және ұлттық заңнама бойынша жаңа медициналық бұйымдарды тіркеуге жол ашады. Үшінші хаттамада нақты бір пациентке арналған медициналық бұйымдарды Еуразиялық экономикалық одақ қағидалары бойынша міндетті тіркеуді қажет етпейтіні көрсетілген», деді А.Ғиният.
Сала басшысының айтуынша, төртінші хаттаманы ратификациялау жобасы ұлттық тіркеуді 2025 жылғы 31 желтоқсанға дейін ұзартуға және ұлттық заңнама бойынша жаңа медициналық бұйымдарды тіркеуге мүмкіндік береді.
«Бүгінгі таңда елімізде 1 820 медициналық бұйымды өндіретін 118 отандық өндіруші бар. Ұлттық заңнама бойынша 12 мыңға жуық медициналық бұйым тіркелген, оларды Еуразиялық экономикалық одақ шеңберінде қайта тіркеу қажеті жоқ. Медициналық бұйымдар отандық нарығын сақтау, сондай-ақ Одақ қағидалары бойынша медициналық бұйымдарды тіркеудің толық ауысуына дайындалу үшін Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттер 2025 жылғы 31 желтоқсанға дейін ұлттық заңнама бойынша жаңа медициналық бұйымдарды тіркеуге мүмкіндік беретін рәсімді ұзарту туралы шешім қабылдады», деді А.Ғиният.
Сондай-ақ Мәжіліс комитеттері «Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы» Конституциялық заңға енгізілетін өзгерістер туралы заң жобасын, Құрылыс және Су кодекстерінің жобасын, сондай-ақ 10 жаңа заң жобасын жұмысқа алды. Жалпы отырыс соңында депутаттар тиісті мемлекеттік мекемелер басшыларына сауалдарын жолдады.
