Инфографиканы жасаған – Қонысбай ШЕЖІМБАЙ, «EQ»
«Өнеркәсіптік саясат туралы» заңға сәйкес ішкі өңдеушілердің бағасы биржалық котировкалардан төмен деңгейдегі шикізатпен қамтамасыз ету механизмі енгізілді. Сондай-ақ ірі компаниялар қайта өңдеушілерді қолдау мақсатында өз міндеттемелерінің аясын кеңейтіп жатыр. Ол үшін шағын және орта бизнес белдеуін құрып, табиғи жер қойнауын пайдалануды сатып алуды реттеп, қосымша міндеттемелер қабылдап жатыр. Сонымен қатар мемлекет тарапынан субсидия мен кепілдіктер беріліп, ШОБ-ты қолдау күшейе түсті. Мәселен, «Бәйтеректің» былтырғы қаржылық қолдауы 2,3 трлн теңгеге жетті. ІЖӨ-дегі ШОБ үлесі 36,4 пайызға жетті және ШОБ секторындағы жұмыс істейтін азаматтар саны 4,3 млн-ға шамаласты.
Жаңа өндіріс нысанын 3 жыл бойы салықтан босату, қосымша құн салығынан босату да кәсіпкерлер үшін көп көмек. Осы жылы шикізаттық емес секторда жалпы құны 1,6 трлн теңге болатын 291 жоба пайдалануға берілмек. Соның 170-сі өңдеуші өнеркәсіпке тиесілі және олардың құны 800 млрд теңгеге жетеді.
Бес жылдан соң ұлттық экономика көлемін 450 млрд долларға жеткізу үшін бұдан былай жыл сайынғы экономикалық өсім деңгейі 6 пайыздан кем болмауы керек. Халықаралық валюта қорының мәліметі бойынша, биыл жыл соңында ІЖӨ 259,3 млрд долларды құрайды деп күтіледі. Егер солай болса, онда ішкі жалпы өнім 2022 жылдың қорытындысымен салыстырғанда 15 пайызға өсім көрсетеді.
Осындай жетістікті қамтамасыз етуге тиіс кәсіпкерлердің де түйткілі бір басына жетіп артылады. Сенатор Ләззат Рысбекованың айтуынша, ең бірінші кезекте мемлекеттік қолдаудың тетігі мен тәсілін қайта қарау керек. Екіншіден, перспективалық бағыттар мен түпкілікті нәтижеге бағдарлануды ескермей, 5 млн теңге көлеміндегі гранттық қолдау түріндегі шағын жобаларды іске асыруға басымдық беріліп жатыр. Бұл бюджет қаражатын шашуға алып келеді. Үшінші қиындық – құқықтық проблемалар. Мысалы, бизнес-идеялардың жаңашылдығын анықтау бойынша нақтылық жоқ. Бұл тұжырымдаманы жергілікті жерлерде кәсіпкерлер де, конкурстық комиссия мүшелері де әртүрлі түсіндіреді. Түптеп келгенде грант алудың негізгі шарты болып саналатын «жаңашылдықты» растау талап етіле де бермейді.
Ұлттық экономика министрлігінің хабарлауынша, қазір бизнес жүргізу шарттары айтарлықтай жеңілдетілді. Мысалы, 10 мыңнан астам артық талап алынып тасталды.
«Тәуекелдерді басқару жүйелерін автоматтандыру нәтижесінде 1 қаңтардан бастап адам қатысуынсыз тексерулер тағайындалып жатыр. Бұл шара тексерулер санын 2 есе азайтады. Сонымен қатар мемлекет бизнесті қаржылай қолдау шараларын жүзеге асырып жатыр. Атап айтқанда, биыл 900 млрд теңгеден астам сомаға ШОБ-тың банктік несиелерін субсидиялау және кепілдендіру жоспарланып отыр. «Бизнестің жол картасы» және «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламалары біріктірілгенін ескере отырып, кәсіпкерлікті қолдаудың жаңа тәсілдері әзірленді. Субсидиялаудан кепілдік беру құралдарына және өзге де қаржылық емес қолдау шараларына біртіндеп көшу көзделеді. Одан бөлек, облигациялар мен бірлестірілген несиелер арқылы қаржыландыру құралдары кеңінен қолданылады», деп мәлімдеді ведомство.
Әкімшілендірудің сервистік моделін енгізуді көздейтін жаңа Салық кодексі бойынша жұмыстар да жалғасып жатыр. Нәтижесінде, салық міндеттемелерін орындау үдерісі айтарлықтай жеңілдемек. Жалы салықтар мен басқа да төлемдер саны 20%-ға, ал салық есебі нысандарының саны 30%-ға қысқарады. Бұл ретте өңдеу өнеркәсібіндегі жаңа жобалар 3 жылға салық төлеуден босатылады. Нәтижесінде, салық міндеттемелерін орындау жеңілдетіліп, салық жинау тиімділігі артпақ.
