Халықаралық тәжірибеде шетелдік инвестиция көлемінің ұлттық экономикаға ықпалы орасан зор. Бүгінде еліміздің экономикалық саясатының басты бағыттарының бірі – шетелдік инвесторларға лайықты экожүйе қалыптастыру. 2020 жылы қабылданған «Қазақстан Республикасының 2020–2030 жылдарға арналған сыртқы саясат доктринасында» тәуелсіздік жылдарында алғаш экономикалық дипломатия ұғымы қолданылды. Мәні – Қазақстан алып державалар секілді әлемнің жекелеген аймақтарында жаһандық тәртіп орнатуды көздемегендіктен, дипломатиясының негізін экономикалық бағытқа ойыстыру.
Былтыр елімізде инвестициялық белсенділіктің оң динамикасы сақталды. Мысалы, 2023 жылы қаңтар – қарашада негізгі капиталға салынған инвестицияның жалпы көлемі 15 292,5 млрд теңгені құрады. Бұл алдыңғы жылмен салыстырғанда 14,6%-ға жоғары. Сонымен қатар бұл көрсеткіш – шетелдік инвесторлар тарапынан ұлттық экономикамыздың тұрақтылығы мен болашағына деген сенімінің көрінісі. Үкімет тарапынан отандық және шетелдік инвестицияларды тартуға, инвестициялық ахуалды жақсартуға, инфрақұрылымды дамытуға бағытталған іс-шаралардың жүйелі іске асқандығының белгісі. Былтыр шетелдік инвестиция негізінен өңдеу өнеркәсібі, ауыл шаруашылығы және құрылыс секторы салаларына құйылды. Бұл көрсеткіш экономикамыздың әртараптанғандығын және шикізат секторына тәуелділіктің азайғанын көрсетеді.
Алайда, әлемдік тәжірибе көрсеткендей, әрбір елімізге келген инвесторға мемлекет тарапынан қажетті жағдай жасалып қана қоймай, жергілікті заңнамаларға қатаң бағынуын, өндірістің техникалық жағдайына жауапкершілікпен қарауын, еңбек қауіпсіздігін, экологиялық ұстанымдарға берік болуын тиісті заң аясында реттеу қажет. Костенко атындағы шахтада болған жарылыс және Үкімет пен «АрселорМиттал Теміртау» арасындағы жағдай сабақ алар оқиға болады деп сенеміз. Президент кеңейтілген отырыста жаңадан жасақталған Үкіметтің қаржы институттарымен, трансұлттық корпорациялармен, отандық бизнес өкілдерімен диалогті негізде жұмыс атқаруына қатысты нақты тапсырмалар беріп, елімізде жағымды инвестициялық климат қалыптастыру қажеттігін меңзеді. Сонымен қатар 50 миллион доллардан астам қаржы салған ірі компанияларға «бір терезе» қағидатымен қызмет көрсетілмек.
Мемлекет басшысы биыл алғаш екі шетелге – Италия, Ватикан, Қатар мемлекеттеріне жасаған мемлекеттік сапары аясында ұлттық экономикалық әлеуетті насихаттап, жергілікті ірі бизнес өкілдерімен кеңейтілген отырыстарға қатысып, нақты келісімдерге қол жеткізді. Президенттің Италияға мемлекеттік сапары аясында дәстүрлі және баламалы энергия көздері, қаржылық ынтымақтастықтан агроөнеркәсіп саласына дейінгі түрлі салада өзара түсіністік туралы 16 меморандумға қол қойылды. Ал Қатарға мемлекеттік сапары аясында Қазақстан жалпы сомасы 250 миллион доллар болатын 60-қа жуық өнім түрін экспорттауға мүмкіндік алып, бірнеше бағыт бойынша өзара түсіністік туралы мемлекетаралық меморандумдарға қол қойылды.
Кейінгі жылдары Еуразия аймағындағы геосаяси текетірестің күшеюі, Батыс елдерінің Ресейге қарсы жариялаған экономикалық санкциялары аймақтағы қалыптасқан қаржы-экономикалық жүйені өзгеріске ұшыратып жатыр. Бұл – Қазақстан үшін Еуразиядағы экономикалық бірегей хаб ретінде қалыптастыратын тамаша мүмкіндік.
Нұрболат НЫШАНБАЙ,
сарапшы
