фото: alm.kgd.gov.kz
Сарапшылардың мәліметінше, 2024 жылдың басынан бері ең көп сыбайлас жемқорлық Астанада, Абай облысында және Шымкентте тіркелген, сәйкесінше 45, 26 және 25 оқиға.
Мұндай әрекеттердің ең азы Шығыс Қазақстан (5 жағдай), Маңғыстау (6 жағдай) және Қызылорда облыстарында (6 жағдай) тіркелген.
Жалпы, 2024 жылдың қаңтар-наурыз айларында Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қатысы бар 404 адам анықталды, бұл бір жыл бұрынғыдан 2,4%-ға аз. Оның ішінде 230 айыпталушы сотқа тартылды.
Сотқа тартылған лауазымды тұлғалардың ішінде әкімдік өкілдері мен құрылымдық бөлімшелердің қызметкерлері болды.
Сонымен қатар бірінші тоқсанда сыбайлас жемқорлық фактісі бойынша прокуратураның бір қызметкері, бір судья және бір әкім ұсталып, жауапкершілікке тартылды.
Жемқорлық жасағандардың үштен бірі дерлік пара алу кезінде ұсталған. Өткен жылдың қаңтар-наурызында 147 адам парамен ұсталса, биылғы сәйкес мерзіммен салыстырғанда 82 адам ұсталды. 78 адам пара берді, бұл өткен жылмен салыстырғанда 13,3%-ға аз. Тағы 5 адам парақорлыққа делдал болған.
«Осы жылдың бірінші тоқсанында жемқорлық бойынша ұсталғандар санының азайғанына қарамастан, ЖҚТБ-да тіркелген сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар саны айтарлықтай 15,1%-ға өсіп, 656 жағдайға жетті. Сонымен қатар пара алу, беру және делдалдық бойынша тіркелген фактілердің саны 23,9 пайызға азайып, 315 фактіге жетті», дейді сарапшылар.
Келтірілген залалға келетін болсақ, 2024 жылдың бірінші тоқсанының қорытындысына сәйкес, барлық сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар бойынша жалпы белгіленген материалдық шығын көлемі бір жыл бұрынғы 1,2 миллиард теңгенің орнына 7,3 миллиард теңгені құрады. 3,9 млрд теңге арестке қойылып, 1,9 млрд теңге тәркіленді.
Transparency International ұйымының бағалауынша, Қазақстанда сыбайлас жемқорлықтың шарықтау деңгейі өте жоғары. Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі 39-ды құрады. Индекс неғұрлым төмен болса, мемлекет соғұрлым сыбайлас жемқорлыққа ұшырайды, ал керісінше: көрсеткіш неғұрлым жоғары болса, сыбайлас жемқорлық деңгейі де төмен болады.
Ең жоғары көрсеткіш Дания, Финляндия, Жаңа Зеландия, Норвегия және Сингапурда тіркелді, ең төменгісі Сомалиге тиесілі.
ТМД елдерінің ішінде Армения мен Молдовада жағдай қанағаттанарлық деңгейде, ал Беларусь, Украина, Өзбекстан, Қырғызстан, Ресей, Әзербайжан, Тәжікстан және Түркіменстандағы жағдай тым ушыққан.
