Фото: almaty.tv
Мамандар дезинсекциялық жұмыстар табиғи су жіберу өткізілген соң ғана жүргізу керек деп есептейді. Өңірлік жер қойнауын пайдалану, қоршаған орта және су ресурстары басқармасының басшысы Әйгерім Қабылтаева «Бактицид» биологиялық препараты біздің аймақта 10 жылдай қолданылып келе жатқанын атап өтті. Шыбын-шіркейдің препаратқа деген бейімделуі байқалмайды, ал дәрінің қоршаған ортаға тигізетін зияны елеусіз. Ертіс өзенін жағалай орналасқан елді мекендер маңайын өңдеу шараларына 157 тонна препарат қажет. Оның 60 тоннасы қазірден жеткізіліп қойды.
– Биыл шыбын-шіркейге қарсы өңделетін аумақтардың алаңы өткен жылдармен салыстырғанда екі есеге ұлғаяды. Жоспар бойынша ол 127 мың гектарды құрайды, бұл өткен жылмен салыстырғанда 55,5 мың гектарға артық. Алғаш рет Павлодар және Ертіс аудандарындағы жайылмаларға «Бактицид» шашылады. Өзендерді өңдеу жиілігі екіден үш ретке дейін көбейіп, Ертіс өзенінің 7 сағасында да өңдеу жұмыстары жүргізіледі. Ал 59 елді мекенде барьерлік өңдеу шараларын жүргіземіз. «Қазгидромет» мекемесінің хабарлауынша, биыл көктем ұзақтау болады. Ертістің жоғарғы бөлігінде қыстан бері жиналған ылғалдың мөлшері былтырғымен салыстырғанда 60-65 пайызға көп. Бұл биылғы су жіберу деңгейін 5,5-6 текше км көлемінде ұстауға жағдай тудырады деп есептейміз. Яғни бұл көлем өткен жылғыдан бір жарым есеге көп болмақ, – деді басқарма басшысы.
Шіркейдің көбеюіне тосқауыл қою мүмкін. Биология ғылымдарының докторы, профессор Қанат Ахметов «Бактицид» деп аталатын микробиологиялық препарат дернәсілдер өз бетімен қоректене алатын даму деңгейінде ғана нәтижелі екенін айтады. Мамандар дернәсілдердің дамуын бақылап отырады да, уақыты жеткенде «Бактицидті» шашып, оларды жояды. Бекітілген стандартқа сүйенсек, егер әлгі биологиялық препарат шашылған жерлердегі қансорғыштардың кемі 80 пайызы қырылса, өңдеудің нәтижелі жүргізілгенін білдіреді. Ал қанаттанып шыққан шіркейлерді жою үшін кезекті химиялық, барьерлік өңдеу күтіп тұрады. Ол елді мекендердің айналасындағы шөптесін жерлерде, ағаш тоғайларында жүргізіледі.
Ғалымның пікірінше, жәндіктерді өңдеу арқылы жою – шыбын-шіркеймен күрестің жалғыз әрі тиімді жолы. Кейінгі 25 жылдағы зерттеулер мұны айқын дәлелдеп отыр.
– Биыл қыста өңірде қар аз болды. Өңделетін аумақтар ұлғайғанымен, шыбын-шіркей саны соншалықты көп болады деп айта алмаймын. Біз 2000 жылдан бері сары маса мен шіркейді зерттеп келеміз. Алғашқы жылдары бір дециметр аумақта шіркейдің 6-7 мың данаға дейін дернәсілі кездесетін. Өңдеу жұмыстары жыл сайын жүйелі жүргізіліп келе жатқанының нәтижесі болуы керек, қазір бұл норма 1-1,5 мың данаға дейін төмендеген. Негізі дернәсіл даму барысында төрт мәрте түлейді, содан аман өтсе, ұшып кетеді, – дейді Қ.Ахметов.
Ал Ертіс жайылмаларындағы шыбын-шіркейдің «шабуылының» өзіндік себептері бар көрінеді. Су тасығанда жолындағы барлық шөгіндіні аударып, құм-қоқысты жол бойы шашып әкеледі. Судың бір мезетте күрт көбейіп, өзеннің өз кемерінен асуы ондағы жәндіктердің тіршілік ырғағын бұзады. Сөйтіп, өз дамуында қаншама қиындықты өткеріп, қоректену тапшылығына ұрынады. Олар аштық сезімін басу үшін бірден ақуыз іздей бастайды. Шіркейлер жолында кездескен жан-жануарды аямай талайтыны содан.
Биыл дезинсекциялық шараларды «В и К ЛТД» ЖШС жүргізетіні белгілі болды. «Биосфера» ЖШС ғылыми сүйемелдеу жасайды. Жалпы, шыбын-шіркейді улау жұмыстарына бюджеттен 7,8 млрд теңге қаражат бөлінген.
Павлодар облысы
