Жуырда ағылшынша-қазақша онлайн сөздік ашылды, адресі: www.eng-kaz.kz. Бұл тек қана сөздік емес, аудармаға қажет көмекші құрал. Еңбектің туу тарихы мен басқа да мәліметтерді аталған сайттан табуға болады.
Осы сайтты ашқандағы мақсат – қазақша – шет тілінше – қазақша сөздіктерді насихаттау. Осы ретте шығарушылар назарына 2013 жылы шыққан үлкен ағылшынша-қазақша сөздіктің І томы шалынып, қызығушылық туғызған. Содан кейін сөздік авторының рұқсаты алынып, осы сөздіктің онлайн нұсқасын жасауға талпыныс жасалыпты.
Ескертетініміз – алдарыңыздағы еңбек жоспарланған сөздіктің бестен бір бөлігі ғана. Себебі, оның келесі бөлімдеріне автор енді ғана кірісуде.
Жобаның мақсаты – қазақ тілді ақпарат кеңістігін ұшы-қиыры жоқ мұхитқа ұқсаған ағылшын тіліндегі ақпарат әлемімен тікелей байланыстыратын ағылшын-қазақ тілдік арнасын түзу.
Бұл еңбекке «Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current English» ағылшын тілінің түсіндірме сөздігі негіз болды; сөздікке ендірілген сөздерді қолдануға қатысты мысалдардың, идиомалар мен фразалық тіркестердің басым көпшілігі жоғарыда аталған сөздіктен алыныпты. Бұл жерде сөздердің қазақ тіліндегі эквиваленттерін тауып қана қоймай, қазақ тілінің табиғаты мен сөз саптау дәстүрін, сондай-ақ, стилистикалық ерекшеліктерін сақтай отырып аударуға жете мән берілген. Айта кету керек, сөздікті құрастырғанда қолданылған осындай тәсіл ағылшын сөздерінің қазақша баламаларын кеңінен қамтып, олардың стилистикалық реңктерін де нақтылай түсуге үлкен септігін тигізген.
Сөздіктің қорын кеңейту, сондай-ақ, таныстырма сөздердің мән-мағыналарын анағұрлым толық қамту мақсатымен «Webster’s Encyclopedic Unabridged Dictionary of the English Language» және «Longman Dictionary of Contemporary English» сөздіктері де қолданылды.
В.К.Мюллердің «Большой англо-русский словарь» сөздігі және орысша-қазақша-орысша сөздіктердің (Русско-казахский словарь. I – II тома под редакцией Г.Г. Мусабаева, Н.Т. Сауранбаева (1978-1981); Казахско-русский сельскохозяйственный словарь, Тлемисов Х., Рамазанов Е., Алматы, Кайнар, 1994; www.sozdik.kz (орысша-қазақша-орысша интернет сөздігі); Қазақша-орысша сөздік, русско-казахский словарь под редакцией Р.Г.Сыздыковой и К.Ш.Хусаина, Алматы 2008; Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі, жалпы редакциясын басқарған Т.Жанұзақов, Алматы (2008) көмегімен жан-жануарлар мен өсімдіктер, минералдар мен басқа да ғылыми немесе қалыптасқан, жалпы мойындалған терминдер мен түсініктердің аттары мен атауларының қазақша баламаларын табуға да талпыныстар жасалды.
«English-Urdu, Urdu-English Dictionary» сөздігі қазақ тіліне араб, парсы және басқа да шығыс тілдерінен енген сөздердің (мысалы, зирә, бадам, дәліз, һақ, құқық, пенде, перзент және т.б.) табиғатын тануға септігін тигізді.
Бұл еңбектің көзделген үлкен жобаның бестен бірі ғана екендігіне қарамастан, оны ағылшынша-қазақша сөздіктер құрау саласындағы тың әрі ірі қадам деп нық айтуға болады. Тек әртүрлі тілдік және көптеген салалық сөздіктерді құрастыру, сондай-ақ, оларды кеңінен қолдану арқылы ғана қазақ тілінің деңгейін көтеріп, оған қазіргі заман ағымымен бірге жылжуға мүмкіндік тудыруға болады.
Бұл еңбекті жалпы лингвистикалық сөздік әрі аударма ісіне қажет көмекші құрал ретінде қарастырған жөн. Сөздік ғылыми тұрғыда, көптеген мысалдар арқылы ағылшын тілінен қазақшаға толыққанды аудармалар жасау мүмкіндігін кеңейтеді. Осылайша бұл еңбек қазақтілді ақпарат кеңістігінің қазіргі орыс тілінде бар әрі орныққан ақпарат көздерімен қатар, ағылшын тіліндегі ақпарат қайнарларына да жол ашуына септігін тигізбек.
Үлкен сөздікті құрастыру ірі энциклопедияны құрастырумен тең: үлкен ғылыми еңбекті түрлі ғылыми көздер мен көптеген салалық сөздіктерсіз жасау мүмкін емес. Сондықтан да, ойластырылған жобаның бестен бірін тындыру үшін он бес жылдай уақыт кетті. Бұл – көптеген сарапшы-филологтардың, ғылыми институттардың және де қоғам өкілдерінің қауырт та қоян-қолтық жұмысын қажет ететін үлкен еңбек. Сондықтан да, бұл сөздік қазақстандық және шетелдік лингвистердің, филологтардың, сондай-ақ, ғылымның басқа да салалары өкілдерінің назарын өзіне аударады деген ойдамыз. Бұл өз кезегінде тың ғылыми идеялар мен бастамалардың пайда болуына да септігін тигізері сөзсіз.
Егер, сөздікке қатысты сауалдарыңыз, ескертпелеріңіз, ұсыныстарыңыз, тілектеріңіз не қосымшаларыңыз болса, мына электронды поштаға жолдауға мүмкіндік бар: engkazkz@gmail.com.
Сәулебек БІРЖАН.
Жуырда ағылшынша-қазақша онлайн сөздік ашылды, адресі: www.eng-kaz.kz. Бұл тек қана сөздік емес, аудармаға қажет көмекші құрал. Еңбектің туу тарихы мен басқа да мәліметтерді аталған сайттан табуға болады.
Осы сайтты ашқандағы мақсат – қазақша – шет тілінше – қазақша сөздіктерді насихаттау. Осы ретте шығарушылар назарына 2013 жылы шыққан үлкен ағылшынша-қазақша сөздіктің І томы шалынып, қызығушылық туғызған. Содан кейін сөздік авторының рұқсаты алынып, осы сөздіктің онлайн нұсқасын жасауға талпыныс жасалыпты.
Ескертетініміз – алдарыңыздағы еңбек жоспарланған сөздіктің бестен бір бөлігі ғана. Себебі, оның келесі бөлімдеріне автор енді ғана кірісуде.
Жобаның мақсаты – қазақ тілді ақпарат кеңістігін ұшы-қиыры жоқ мұхитқа ұқсаған ағылшын тіліндегі ақпарат әлемімен тікелей байланыстыратын ағылшын-қазақ тілдік арнасын түзу.
Бұл еңбекке «Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current English» ағылшын тілінің түсіндірме сөздігі негіз болды; сөздікке ендірілген сөздерді қолдануға қатысты мысалдардың, идиомалар мен фразалық тіркестердің басым көпшілігі жоғарыда аталған сөздіктен алыныпты. Бұл жерде сөздердің қазақ тіліндегі эквиваленттерін тауып қана қоймай, қазақ тілінің табиғаты мен сөз саптау дәстүрін, сондай-ақ, стилистикалық ерекшеліктерін сақтай отырып аударуға жете мән берілген. Айта кету керек, сөздікті құрастырғанда қолданылған осындай тәсіл ағылшын сөздерінің қазақша баламаларын кеңінен қамтып, олардың стилистикалық реңктерін де нақтылай түсуге үлкен септігін тигізген.
Сөздіктің қорын кеңейту, сондай-ақ, таныстырма сөздердің мән-мағыналарын анағұрлым толық қамту мақсатымен «Webster’s Encyclopedic Unabridged Dictionary of the English Language» және «Longman Dictionary of Contemporary English» сөздіктері де қолданылды.
В.К.Мюллердің «Большой англо-русский словарь» сөздігі және орысша-қазақша-орысша сөздіктердің (Русско-казахский словарь. I – II тома под редакцией Г.Г. Мусабаева, Н.Т. Сауранбаева (1978-1981); Казахско-русский сельскохозяйственный словарь, Тлемисов Х., Рамазанов Е., Алматы, Кайнар, 1994; www.sozdik.kz (орысша-қазақша-орысша интернет сөздігі); Қазақша-орысша сөздік, русско-казахский словарь под редакцией Р.Г.Сыздыковой и К.Ш.Хусаина, Алматы 2008; Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі, жалпы редакциясын басқарған Т.Жанұзақов, Алматы (2008) көмегімен жан-жануарлар мен өсімдіктер, минералдар мен басқа да ғылыми немесе қалыптасқан, жалпы мойындалған терминдер мен түсініктердің аттары мен атауларының қазақша баламаларын табуға да талпыныстар жасалды.
«English-Urdu, Urdu-English Dictionary» сөздігі қазақ тіліне араб, парсы және басқа да шығыс тілдерінен енген сөздердің (мысалы, зирә, бадам, дәліз, һақ, құқық, пенде, перзент және т.б.) табиғатын тануға септігін тигізді.
Бұл еңбектің көзделген үлкен жобаның бестен бірі ғана екендігіне қарамастан, оны ағылшынша-қазақша сөздіктер құрау саласындағы тың әрі ірі қадам деп нық айтуға болады. Тек әртүрлі тілдік және көптеген салалық сөздіктерді құрастыру, сондай-ақ, оларды кеңінен қолдану арқылы ғана қазақ тілінің деңгейін көтеріп, оған қазіргі заман ағымымен бірге жылжуға мүмкіндік тудыруға болады.
Бұл еңбекті жалпы лингвистикалық сөздік әрі аударма ісіне қажет көмекші құрал ретінде қарастырған жөн. Сөздік ғылыми тұрғыда, көптеген мысалдар арқылы ағылшын тілінен қазақшаға толыққанды аудармалар жасау мүмкіндігін кеңейтеді. Осылайша бұл еңбек қазақтілді ақпарат кеңістігінің қазіргі орыс тілінде бар әрі орныққан ақпарат көздерімен қатар, ағылшын тіліндегі ақпарат қайнарларына да жол ашуына септігін тигізбек.
Үлкен сөздікті құрастыру ірі энциклопедияны құрастырумен тең: үлкен ғылыми еңбекті түрлі ғылыми көздер мен көптеген салалық сөздіктерсіз жасау мүмкін емес. Сондықтан да, ойластырылған жобаның бестен бірін тындыру үшін он бес жылдай уақыт кетті. Бұл – көптеген сарапшы-филологтардың, ғылыми институттардың және де қоғам өкілдерінің қауырт та қоян-қолтық жұмысын қажет ететін үлкен еңбек. Сондықтан да, бұл сөздік қазақстандық және шетелдік лингвистердің, филологтардың, сондай-ақ, ғылымның басқа да салалары өкілдерінің назарын өзіне аударады деген ойдамыз. Бұл өз кезегінде тың ғылыми идеялар мен бастамалардың пайда болуына да септігін тигізері сөзсіз.
Егер, сөздікке қатысты сауалдарыңыз, ескертпелеріңіз, ұсыныстарыңыз, тілектеріңіз не қосымшаларыңыз болса, мына электронды поштаға жолдауға мүмкіндік бар: engkazkz@gmail.com.
Сәулебек БІРЖАН.
Соңғы жаңалықтар
«AMANAT»-та «Ұлы дала» әдеби байқауы қорытындыланды
Руханият • Кеше
Деректер журналистикасы бойынша оқу курсының таныстырылымы өтті
Аймақтар • Кеше
«Egemen» де, домбыра да сыйлады
Руханият • Кеше
Қасым-Жомарт Тоқаев «Жетісу» волейбол клубының жай-күйімен танысты
Президент • Кеше
