Сурет: ru.freepik.com / snowing
Елдің бәсекеге қабілеттелігін шыңдауда шағын және орта кәсіпкерлік, отбасылық бизнесті ілгерілетудің маңызы зор. Озық елдердің тәжірибесінен бизнесті дамыту арқылы кез келген экономикалық дағдарысты оңай еңсеретінін көруге болады.
Үкіметтің алдындағы негізгі міндеттің бірі – шағын және орта бизнестің экономикадағы үлесін 2030 жылға қарай екі есе өсіру. Бұған қалай қол жеткізуге болады? Қазір бизнеспен айналысуға ынталы азаматтарды қолдайтын мемлекеттік бағдармалар аз емес. Алайда қолдау шараларын әлі де жүйелеп, қайтарымсыз қаржыларды игерудің тиімділігін арттырып, кредиттеуде жеңілдіктер қарастыруды, бастысы, отандық тауар өндірушілерді қорғауымыз керек. Президент Жолдауда айтқандай, мұндай бастамаларда екінші деңгейлі банктер де ынталы болып, бизнесті қолдауда белсенділік танытуға тиіс.
Президент «Банктер туралы» заңға толықтырулар мен өзгерістер енгізетін кез келгенін айтты. Расында, әлемнің озық елдерінің банк саласын дамытуға арналған заңдарын зерттеп, зерделеп, заманауи мақсат-міндеттерге жауап беретін заңдарды жетілдіре түсу – уақыт талабы. Бұл заңдар нормасында Ұлттық банктен бастап екінші деңгейлі банктер атқаратын негізгі функциялары талданып, бизнесті қолдау деңгейі жан-жақты қамтылуы керек.
Озық елдерде орталық банктердің акционерлеріне байланысты міндетін өздері айқындайды. Мәселен, Ұлыбритания, Германия, Франция, Ресей, Дания және Нидерландта банк капиталының 100 пайызы мемлекетке тиесілі. Сондықтан бұл елдердегі орталық банктер Үкімет қойған талапты орындауды басымдық етеді. Федералдық резервтік банкі АҚШ-тағы банк жүйесінде бірқатар қадағалау және реттеуші міндетін атқарады. Жапонияда Орталық банктің 55 пайызы – мемлекет меншігінде және 45 пайызы – жекеменшік иелігінде. Швейцарияда 57 пайызы мемлекетке және 43 пайызға жеке тұлғаларға тиесілі.
«Банктер туралы» заңға өзгеріс пен толықтырулар енгізгенде Қытай, Жапония, Оңтүстік Корея, Сингапур секілді Азия алпауыттарының банк саласындағы тәжірибесін терең талдап, өзіміздің заңдарға енгізгеніміз жөн. Бүгінде әлемдік экономикалық тұрақтылық Еуропадан Азияға қарай кезең-кезеңімен ойыса бастағанын ескеріп, Шығыс Азия елдерінің экономикалық моделін қарауымыз маңызды. Бұл елдердің шағын және орта бизнес саласындағы азаматтарды ынталандырып, жұмысын ілгерілетуге банктер қалай, қандай көмек көрсеткенін қарауымыз тиіс.
Біріншіден, экономиканы ырықтандыру туралы қаулы аясында біз банктер үшін әмбебап және базалық лицензияны енгізуді қарастыруымыз керек. Екіншіден, ірі және орта банктер үшін әмбебап лицензия, ал реттеу талаптары төмендетілген шағын банктер үшін базалық лицензия беру мүмкіндігін енгізу керек. Үшіншіден, халықаралық тәжірибе микробизнесті, сондай-ақ шағын және орта бизнесті кредиттеуде төмен пайызбен беруді қарастыру керек.
Қысқасы, банктердің бизнеске қолдау жасау жұмысын жандандыруы маңызды. Сонда елдің әлеуметтік әлеуеті өсіп, бәсекеге қабілеттілігі артады.
Жарқынбек Амантайұлы,
Мәжіліс депутаты