Фото: jjtv.kz
Комиссия жұмысына мемлекеттік органдардың өкілдері, ҚР Парламентінің депутаттары, омбудсмендер, халықаралық және үкіметтік емес ұйымдардың, адвокатураның, адам құқықтарын соттан тыс қорғаудың басқа институттарының, білім беру ұйымдарының, жұртшылық пен БАҚ өкілдері қатысты.
Аталған тақырыптар бойынша ҚР Денсаулық сақтау министрі Ақмарал Әлназарова, Республикалық адвокаттар алқасының төрағасы Айдын Бикебаев және ҚР Әділет вице-министрі Лаура Мерсалимова баяндама жасады.
Ақмарал Әлназарова міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруды (МӘМС) енгізу, денсаулық сақтау инфрақұрылымын дамыту, медициналық ұйымдарды жарақтандыру, фармацевтика саласын дамыту және денсаулық сақтаудың басқа да салаларындағы негізгі жетістіктер туралы ақпарат ұсынды.
Ведомство басшысынң айтуынша, МӘМС енгізу бүкіл ел бойынша медициналық қызметтердің сапасы мен қолжетімділігін жақсартуға мүмкіндік берген. МӘМС-тің негізгі жетістіктерінің бірі - стационарды алмастыратын көмек көлемінің 1,2 есеге ұлғаюы, бұл науқастарға стационарлардан тыс қажетті медициналық қызметтерді алуға мүмкіндік берді.
«Күндізгі стационарларды қаржыландыру 4 есе өсті. Стационарлық көмекті қаржыландыру 2,5 есе өсті, ал жоғары технологиялық медициналық қызметтерге (ЖТМК) жұмсалатын шығындар 4,1 есе көбейді. Онкогематологиялық көмекті қаржыландыру 4 есе өсті, бұл елдегі онкологиялық аурулармен күресудің маңызды аспектісі болып табылады. Консультациялық-диагностикалық қызметтер қаржыландырудың 16 есе ұлғаюына ие болды, бұл сонымен қатар ауруларды ерте диагностикалау мен емдеу деңгейінің жоғарылауына ықпал етеді», деп түсіндірді Ақмарал Әлназарова.
2019 жылдан 2023 жылға дейін Қазақстанда 558 жаңа денсаулық сақтау нысаны салынды, бұл азаматтар үшін, әсіресе ауылдық жерлерде медициналық қызметтердің қолжетімділігін едәуір жақсартты. Сонымен қатар «Ауылдық денсаулық сақтауды жаңғырту» ұлттық жобасы аясында 655 алғашқы медициналық-санитарлық көмек (МСАК) нысандарының құрылысы жоспарланған, оның ішінде 2023 жылы 99 нысанның құрылысы аяқталған. Ал биыл 556 МСАК нысандарының құрылысы жоспарланған.
Комиссия мүшелері денсаулық сақтау саласындағы өзекті мәселелер, сондай-ақ оларды шешу бойынша ұсыныстар айтылған пікірталастарға белсенді қатысты.
Адвокатура институтын дамытуға қатысты екінші мәселе аясында Комиссия төрағасы Игорь Рогов осы жылдың 24 қыркүйегінде комиссия адвокаттар қауымдастығы, заңгерлер, оқытушылар және мемлекеттік органдар үшін вебинар ұйымдастырғанын атап өтті. Онда адам құқықтары саласындағы халықаралық сарапшы, Еуропа Кеңесінің өкілі Сергей Дикман адвокаттық қызметті реттеудің еуропалық тәжірибесімен бөлісті.
Бұдан әрі, Айдын Бикебаев депутаттар бастамашылық еткен адвокаттық қызмет туралы қолданыстағы заңнамаға өзгерістер енгізу туралы ҚР Парламенті Мәжілісінде қаралатын заң жобасының негізгі ережелері туралы баяндады. А.Бикебаев адвокаттардың іс жүргізу құқықтарын кеңейту және кәсіби қызмет барысында олардың құқықтық қорғалуын қамтамасыз ету жөнінде бірқатар ұсыныстар енгізді.
Атап айтқанда:
- адвокаттың қызметіне кедергі келтіргені үшін әкімшілік жауаптылықтағы адамдар тобын кеңейту;
- ноутбуктер мен смартфондар сияқты техникалық құралдарды пайдалана отырып, құқық қорғау органдарының ғимараттарына адвокаттарға еркін қол жеткізу құқығын беру;
- мемлекеттік заң көмегін көрсететін адвокаттардың еңбекақы мөлшерлемесін арттыру;
- адвокаттардың кәсіби жауапкершілігін сақтандыру тетіктерін енгізу әлі реттелмеген;
- тегін заң көмегін көрсетудегі және халықтың әлеуметтік осал топтары үшін «Pro bono» жүйесін енгізудегі халықаралық тәжірибені зерделеу.
Осы мәселе бойынша ҚР Әділет вице-министрі Лаура Мерсалимова да баяндама жасады.
Вице-министр елімізде жүргізіліп жатқан цифрландыру саясаты шеңберінде адвокаттар мен заң консультанттарының қызметі үшін «Е-заң көмек» ақпараттық жүйесі енгізілгенін хабарлады.
«Аталған «Е-заң көмек» жүйесінің арқасында адвокаттар жедел тағайындалады, осылайша қылмыстық қудалау орбитасына түскен азаматтарды уақтылы қорғау, мемлекет кепілдік берген заң көмегін көрсету бойынша адвокаттар арасында істерді біркелкі бөлу, адвокаттардың еңбегіне дереу ақы төлеу, тиісінше олардың алқа басқару органдарынан тәуелсіздігі қамтамасыз етіледі», деді ол.
Л.Мерсалимова ең маңызды мәселелердің бірі - көрсетілетін заң көмегінің сапасы екенін атап өтті.
«Қазақстандағы заң көмегінің сапасын талдау кәсіби білімді, практикалық дағдыларды, этикалық нормаларды және клиенттердің пікірлерін бағалауды қамтитын кешенді тәсілді талап етеді. Азаматтардың құқықтарын қорғауды және заң қызметтерінің сапасын қамтамасыз ету үшін заң талаптары мен адвокаттардың қызметін бақылау тетіктерін ескеру маңызды. Талдау объектісі шағымдар, сот актілері, әкімшілік практика және мемлекет кепілдік берген заң көмегін көрсету практикасы, сондай-ақ оны көрсету сапасы болды. Әділет органдарына келіп түскен шағымдар бойынша талдаудан азаматтардың адвокаттардың жұмысына наразылығының негізгі себебі адвокаттардың кәсіптік әдеп кодексінің нормаларын бұзу, адвокаттардың кәсіптік міндеттерін орындамауы (істі қасақана созу), оның ішінде заң көмегін көрсеткені үшін төленген ақшалай қаражатты қайтару бойынша болғаны анықталды», деп түйіндеді Лаура Мерсалимова.
Комиссия мүшелері адвокаттардың процессуалдық құқықтарын кеңейтуге және олардың кәсіби қызмет барысында құқықтық қорғалуын қамтамасыз етуге бағытталған нақты шараларды қабылдауға, сондай-ақ заң көмегін көрсету сапасын жақсарту бойынша мақсатты жүйелі жұмыс жүргізуге ұсыныстар берді.
Комиссияның отырысында ортаға салынған ұсынымдар Мемлекет басшысының, ҚР Парламенті мен Үкіметінің назарына жеткізіледі.
