Сурет: kmf.kz
Ал аталған ұйым өздерінің негізгі қызметтері үшін пайдаланатын ресурстарды ел аумағына тарату қиындап кеткендігін айтады. Өйткені отандық банктер МҚҰ-дан өтімді кепілзат ұсынуын талап етеді. Бұл кепілзат МҚҰ-ның бәрінде бірдей жоқ немесе жеткіліксіз. Сол себепті көбіне кепілсіз несие беретін шетелдіктерге жүгінуге мәжбүр. Сондықтан елімізде берілген түгелге жуық шағын несиелер, шамамен 70%-ы шетелдік қаржыландыру есебінен жүргізілген. Шағын несиелер беру мен ұстауға байланысты операциялық шығындар 14%-ды құрайды.
Статистикаға сәйкес, МҚҰ қарыз алушыларының 66%-ы – ауыл тұрғындары. Провизияларды құруға арналған шығындардың үлесі – 18%. Басқа шығыстар – 27%. Несие бойынша төлемеу тәуекелі барлық қарыз алушыларға пропорционал бөлініп, пайыздық мөлшерлемесі тең болған. Аталған барлық компоненттер құны – 34%. Егер орташа сыйақы 38% болса, онда МҚҰ-дағы пайда корпоративтік табыс салығын төлегенге дейін 4%. Шағын несие мөлшері неғұрлым аз болса, оның рентабельдігі соғұрлым төмендейді. Ал несие беру және қызмет көрсету шығындары бәріне бірдей.
Микроқаржы ұйымдары қауымдастығының төрағасы Ербол Омархановтың айтуынша, нарықтағы шағын несиенің орташа мөлшері шамамен 650 мың теңге. Портфелдегі шағын несие үлесі – 86%. Операциялық шығындарды ескере отырып, бұл несиелердің экономикалық тиімділігі де көп деп айтуға келмейді. Бұдан біраз бұрын аталған ұйым өз қызметіне инновациялық технологияларды енгізу, клиенттерге қашықтан қызмет көрсету арналарын кеңейту және несиелік үдерістерді автоматтандыру арқылы операциялық шығындарды азайтып жатқандығын жеткізген еді.
Сонымен жоспарланған өзгерістер шағын несие секторын тұрақтандыруға бағыттап, құжат халықтың қарыз жүктемесінің бақылаусыз өсуіне жол бермей, шарттағы міндеттемелерді орындау үшін нарық ойыншыларының жауапкершілік деңгейін арттыру мақсатында әзірлеу керек-ті.
Таяуда Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі (ҚНРДА) Микроқаржы ұйымдарының (МҚҰ) несие беру ережелеріне жеңілдіктер енгізілгендігінен хабардар етті. Реттеуші капиталдың жеткілікті коэффициентін есептеу кезінде қолданылатын тәуекелдерді 50% тармаққа төмендеп, шағын несиелер 100%-дан 50%-ға, автокөлікпен қамтамасыз ету 150%-дан 100%-ға дейінгі аралықта азайтылған. Ведомство бұл өзгерістерді бизнесті несиелендіру шарттарын жақсартуға бағытталғандығын әрі ел экономикасына оң әсерін тигізетіндігіне сенімді. Берілген шағын несиелердің ең жоғары үлесі ауыл шаруашылығына (31,1%), қызмет көрсетуге (23,9%), электр энергиясын өндіруге (16,3%), өнеркәсіпке (12,3%) және саудаға (10%) тиесілі. Өңірлер бойынша еліміздің ең ірі мегаполисіне жататын Алматы (16%), Астана (7%) және Шымкент (6%) қалалары, Түркістан (10%) мен Ақмола (5%) облысының сауда, қызмет көрсету және ауыл шаруашылығы секторлары бар. Сонымен қатар ломбардтарға қойылатын талаптар да қайта қаралды. Кепілсіз тұтынушылық несиелеудің өсуін шектеу және үй шаруашылығындағы қарызды азайтуда тәуекелді бағалау көрсеткіштері 200%-дан 500%-ға дейін ұлғайтылған. Микроқаржы ұйымдарына қатысты жарғылық капиталдың ең төменгі мөлшерін 100 млн теңгеден 150 млн теңгеге дейін, ал биылғы жылдың қаңтарынан бастап 200 млн теңгеге дейін көбейту талаптары бар. Бұл клиенттердің несиелік қарыз ауыртпалығының қолайлы деңгейін енгізіп, кірістерді күнкөрістен жоғары деңгейде қарастырған.
