Палата депутаттары «Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан 2025-2027 жылдарға арналған кепілдендірілген трансферт» туралы заңды қарап, мақұлдады. Құжат нормаларына сәйкес мемлекеттік міндеттемелерді орындау бойынша шығыстарды қамтамасыз ету үшін Ұлттық қордан 2025, 2026 және 2027 жылдарға арналған республикалық бюджетке кепілдендірілген трансферттің мөлшері 2 трлн теңгені құрайды. Сенаторлар атап өткендей, тиісті заңның қабылдануы бюджеттің теңгерімділігін қамтамасыз етуге және Ұлттық қордың тұрақтандыру функциясын іске асыруға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ Сенат депутаттары «2025-2027 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» заңды қарады. Мәулен Әшімбаев атап өткендей, бюджеттің басым міндеті мемлекеттің әлеуметтік міндеттемелерін орындау және Мемлекет басшысының тапсырмаларын іске асыру болып қала береді. Осыған байланысты алдағы үш жылға арналған республикалық бюджеттің параметрлері бюджеттік қағидалардың сақталуын және бюджет шығыстарының әлеуметтік-экономикалық дамудың басым бағыттарына шоғырлануын ескере отырып айқындалған. Бюджет шығыстарының бірінші кезектегі бағыты – мемлекеттік әлеуметтік міндеттемелерді толық көлемде орындау және ғылымды, білім беруді, медицинаны қолдауды күшейту арқылы адами капиталды дамыту. Атап айтқанда, республикалық бюджет шығыстарының жалпы көлемі 2025 жылы – 25 750 млрд теңге, 2026 жылы – 23 168 млрд теңге және 2027 жылы 24 566 млрд теңге сомасында жоспарланып отыр. Қаражат ағымдағы жағдайларға бейімделе отырып, экономикалық үлгі қалыптастыруға, мемлекеттік қаржының тұрақтылығын қамтамасыз етуге және халықтың табысын арттыру үшін тиісті жағдай жасау арқылы азаматтардың әл-ауқатын жақсартуға бағытталады.
«Мемлекет басшысы ауыл шаруашылығы еңбеккерлерінің форумында әлеуметтік шығыстардан, бюджеттік мекеме қызметкерлерінің жалақысынан, зейнетақы мен жәрдемақыдан үнемдеуге болмайтынын нақты айтты. Келесі жылы республикалық бюджеттің әлеуметтік саладағы шығыстары шамамен 40 пайызды құрап, 9,7 трлн теңгеден асады. Бұл биылмен салыстырғанда 867 млрд теңгеге артық. Аталған қаражат әлеуметтік төлемдерді ұлғайтуға, денсаулық сақтау жүйесін, сондай-ақ ғылым мен жоғары білім беру салаларын дамытуға бағытталады», деді Сенат төрағасы.
Республикалық бюджетті талқылау барысында сенаторлар Үкімет мүшелерінің алдында Ұлттық қор қаражатын тиімді пайдалану, экономиканы әртараптандыру, салықтық түсімдер мен инфляцияның өсуі, гидротехникалық құрылыстардың, жылу желілерінің жай-күйі, ауыл шаруашылығын қолдау және ауылдағы өмір сүру сапасын арттыруға қатысты мәселелерді көтерді.
Осы ретте М.Әшімбаев өңірлерді дамытуға ықпал ету сенаторлардың қызметіндегі басым бағыттардың бірі екеніне назар аударды.
«Сенаторлардың ұсынысымен ауыл тұрғындарын таза және қолжетімді ауызсумен қамтамасыз етуге арналған жобаларды іске асыру үшін республикалық бюджеттен қосымша қаржы бөлінетін болды. Бұл – Президентіміз Қасым-Жомарт Тоқаевтың тікелей тапсырмасы. Сондай-ақ «Ауыл – ел бесігі» жобасын іске асыру аясында электр желілерін кеңейту, газ тасымалдау жүйелерін дамыту, автокөлік жолдарын жөндеу сияқты ауылдардың инфрақұрылымын жақсартуды көздейтін жобаларды қосымша қаржыландыру қарастырылып отыр. Осыған байланысты Үкімет сенаторлар көтерген мәселелерді назарға алып, алдағы уақытта тиісті жұмыстар жүргізеді деп сенеміз. Парламент Сенаты осы бағыттарда бірлесіп жұмыс істеуге дайын», деді палата спикері.
М.Әшімбаев отырыс барысында отандық машина жасаушыларды ұзақмерзімді қаржыландыру және шикізатпен қамтамасыз ету өзекті мәселе екенін де тілге тиек етті. Сенаторлар ұлттық экономиканы әртараптандыру, өңдеу өнеркәсібін дамыту және шикізаттық емес экспортты ұлғайту мәселелерін көтеріп, нақты проблемаларға тоқталған еді. Осыған байланысты Сенат спикері таяуда Қостанай қаласында өткізілген машина жасау саласын дамытуға қатысты іс-шарада көтерілген түйткілдерге назар аударды.
«Сенат өңдеу өнеркәсібін дамыту үшін тиісті құқықтық базаны қалыптастыру жолында тиісті жұмыс атқарып келеді. Осы жұмыс аясында дүйсенбі күні Қостанайда машина жасау саласын дамытуға арналған дөңгелек үстел өткіздік. Сол жерде бірқатар мәселе көтерілді. Соның ішіндегі екі проблемаға тоқталып кетейін. Біріншіден, сол жерде біраз кәсіпорын өкілдері ұзақмерзімді және қолжетімді қаржымен қамтамасыз ету мәселесін көтерді. Бұл, осыған дейін айтылғандай, пайыздардың жоғары болуы, банктермен жұмыс істеудің қиындығы сияқты түйткілдерді қамтиды», деді М.Әшімбаев.
Сенат төрағасының айтуынша, қаралып отырған келесі жылдың бюджетінде Өнеркәсіпті дамыту қорының қаржысы азайған. Бұл – отандық кәсіпорындарды қаржыландырып отырған негізгі институттардың бірі. Сондықтан палата спикері алдағы уақытта аталған қордың қаржысын көбейту мәселесін қарастырудың орынды екенін айтып, Үкімет тарапынан осы бағыттарда нақты іс-шаралар жүзеге асырылатынына сенім білдірді.
«Дөңгелек үстелде отандық машина жасаушылар көтерген тағы бір проблема – шикізатпен қамтамасыз ету мәселесі. Бүгінде шикізатты өңдеу барысы өзекті екені белгілі. Алайда қазіргі таңда отандық тауар өндірушілер алюминий, мыс, мырыш, қорғасын сияқты шикізаттарды еліміздегі кен өндірушілерден қымбат бағаға сатып алуға мәжбүр. Қалыптасқан тәртіп бойынша отандық кен өндірушілер халықаралық деңгейге, Лондон металл биржасының бағасына қарағанда 5 пайыздық жеңілдік беріп отыр. Дегенмен тауар өндірушілер мұның өте аз екенін айтады. Сондықтан отандық машина жасаушылар, елімізде өңдеуші өнеркәсіпті дамытатын компаниялар және кәсіпкерлер үшін қазақстандық шикізаттың бағасын тағы да төмендету мәселесін пысықтаған орынды болар еді», деп палата төрағасы Үкіметті отандық өндірушілерді алаңдатып отырған осы екі мәселеге назар аударуға шақырды.
Осылайша, сенаторлар республикалық бюджетті концептуалды түрде қолдады. Дегенмен оны қарау барысында бірқатар өзгеріс енгізді. Нақты айтқанда, депутаттар келесі жылға қосымша 60 млрд теңге бөлуді ұсынды. Бұл қаражат өңірлік дамуға, сумен жабдықтау және су бұру проблемаларын шешуге, «Ауыл – ел бесігі» бағдарламасын іске асыруға, сондай-ақ басқа да бағыттарға арналған. Сол арқылы сенаторлар өңірлерде жергілікті тұрғындармен кездесулер барысында көтерілетін өзекті проблемаларды қамтығанын атап өткен жөн.
Осыған байланысты заңды Сенат депутаттары ұсынған түзетулермен Мәжіліске қайтару туралы шешім қабылданды.
