Аймақтар • 05 Желтоқсан, 2024

Тауарлы-сүт саласының тәжірибесі көпке үлгі

129 рет
көрсетілді
9 мин
оқу үшін

Биылғы көктем Солтүс­тік Қазақстан облысына оңайға соқпады. Өңір инфрақұрылымына су тас­­қынынан үлкен залал келді. Облыс аумағындағы 4 мыңға жуық үйді су бас­ты. Оның тең жарты­сы – Петропавлдағы үйлер. Су тасқынынан зардап шеккендерге мемлекет та­рапынан барлық қажет­ті көмек пен қолдау көрсе­тілді. Орталық коммуникациялар қызметіндегі баспасөз жиынында Солтүстік Қазақстан облысының әкімі Ғауез Нұрмұхамбетов өңірдің даму көрсеткіштеріне тоқталды.

Тауарлы-сүт саласының тәжірибесі көпке үлгі

Тасқынды судан зардап шек­кен тұрғындарға ақша­лай өтемақы толығымен төлен­ді. Жаңа үйлер «Kaspi», «Қазақ­мыс», «Қазминералс» компания­ларының, «Қазақстан халқына» қорының қаржылай көмегімен және құрылысшылардың үйле­сімді жұмысының арқасында уақтылы салынды.

Соның нәтижесінде, Петро­павл қаласының маңында 700 отбасы қоныстанған «Бір­лік» шағын ауданы бой көтер­ді. Зардап шеккендерге 1 394 пәтер сатып алынды. Сондай-ақ 1 658 үйдің меншік иесі жөндеу жұмысын өздері жүргі­зіп жатыр. Әрбір бұзылған тұрғын үйді жөндеуге өтемақы төлемдері берілді.

Агроөнеркәсіп кешені об­лыста әлеуметтік-экономика­лық дамуға айтарлықтай әсер ете­тін өңір экономикасының негіз­гі саласы болып қала бере­ді. Биыл жауын-шашын егін жи­нау жұмысын айтарлықтай қиын­датты. Соның салдарынан орақ қарқыны баяу жүрді. Десе де, биыл­ғы егін науқанының нәти­жесі кейінгі 10 жылда­ғы ең сәтті көрсеткіш ретінде сипатталады.

Диқандар 18,6 ц/га өнімді­лікпен 6,2 миллион тонна­дан астам астық жинады. Бұл – аг­раршылардың жүйе­лі жұ­мыс­ының және мемлекет­тің қолдауының арқасы. Об­лыс минералды тыңайтқыштар­ды қолдану бойынша жылда жетек­ші орынды иеленеді. Өткен жылы 190 мың тонна тыңайтқыш қабылданса, биыл ол көсеткіш 256,6 мың тоннаны құрады.

Облыста машина-трактор паркін жаңарту жалғасып жатыр. Жыл басынан бері шаруалар 52 миллиард теңгеге 2 мыңнан аса техника сатып алды. Алғаш рет отандық ауыл­шаруашылығы техникаларын түпкілікті мөлшерлемесінің жылдығы 5 пайызды құрайтын жеңілдікпен лизингке беру бағдарламасы іске қосылды.

Мемлекет басшысының тапсырмасымен СҚО-ның сүт-тауар фермасы бойынша тәжірибесі бүкіл республика­ға таралып жатыр. Қазіргі заман­ғы цифрлық фермалардың құрылысына өткен жылы рес­пуб­ликалық бюджеттен 17 млрд теңге бөлінді. Бүгінгі таң­да 19 сүт кешенінің 11-і аяқта­лып, іске қосылды.

Жаңа сүт фермаларының барлығы – өнеркәсіптік. Ондағы мал саны 400-ден 1500 басқа дейін. Бұл – заманауи технологиялармен жабдықталған ірі кешендер. Генетикалық әлеуеті жоғары шетелдік селекция­ның жоғары өнімді малдары. Бұл фермалар толық қуатқа шыққанда қосымша 70 мың тонна сүт өндіріліп, 500 жұмыс орны ашылады.

Өңірде ет өндіру саласы табысты дамып келеді. Құс етінің импорттық тәуелділігін алмас­тыру мақсатымен облыста қуаттылығы жылына 6,5 мың тонна болатын 2 құс еті фабрикасы салынды. Шошқа фермасын 100-ден 200 мың басқа дейін кеңейту жалғасып жатыр. Жоба қуаты ұлғайғанда, ет өндіру көлемі 20 мың тоннаға дейін артады. Кәсіпорын елдегі ең ірі кәсіпорынға айналады.

«Зенченко и К» шаруашылы­ғы қуаты жылына 13 мың тонна майлы дақылдарды өңдейтін цех салып жатыр. Өңдеу қуаты 1,5 есеге артып, жылына 54 мың тоннаға дейін сүт дайындайды. Сонымен қатар коммандиттік серіктестік 8 мың басқа арналған тауарлы-сүт фермасын салуда. Кешен еліміздегі ғана емес, Орталық Азиядағы ең үлкен кешен болады. Ал «Евразиан милк» ЖШС қоюлатылған сүт өндіретін цехтың құрылысын жүргізіп жатыр. Шикізатты қайта өңдеу қуаты жылына 92 мың тоннаға дейін артады.

«Мемолюкс» ЖШС қуаты тәулігіне 1 мың тонна болатын құрама жем зауытының құ­ры­лысын аяқтағалы отыр. Бұл жобаларды жүзеге асыру ар­қылы майлы дақылдарды өңдеу үлесі артады. Сондай-ақ дайын сүт өнімдерін өнді­ру 370 мың тоннаға дейін жете­ді. Жалпы, 10 айда мал шаруа­шылығы сүт өндіруді 5,6, ал жұмыртқа өндіруді 4,3 пайызға өсірді.

Облыста өңдеу өнеркәсібінің үлесі 80%-ға жетеді. Өнеркәсіп саласында 46 инвестициялық жоба жүзеге асырылып жатыр. Инвестицияның жалпы көле­мі 755 млрд теңгені құрайды. Оларды іске асыру барысында 7 мыңнан астам жұмыс орнын құруға мүмкіндік туады.

«Түрік инвесторы өңіріміз­де Орталық Азиядағы ең ірі ағашты терең өңдеу зауытын іске қосты. Инвестиция 8 млрд теңгені құрады. Кәсіпорында 300 адам жұмыс істейтін болады. Жылына 50 мың текше метрге дейін өнім шығару жос­парланып отыр. Айтпағымыз, «Қызылжар» АЭА аумағында осылайша ағаш өңдеу кластері құрылып жатыр», деді облыс әкімі.

Жыл басында облыста ин­новациялық 4-буын жылыжай кешені іске қосылған еді. Мұнда күніне 16 тоннаға дейін қияр жиналады. Жаңа жылыжай облыс тұрғындары сұ­ра­нысының үштен бір бөлігін өтейді. Оған қоса, «МаслоДел» компаниясының экстракция­лымай өндіру зауыты іске қосу сатысында тұр. Өндіріс Орталық Азия елдеріндегі ең ірі зауыт болады. Кәсіпорын қуаттылығы 370 мың тонна майлы дақылдарды өңдеп, 120 мың тонна дайын өнім алуға мүмкіндік береді.

Қазір облыс орталығында көпқабатты 32 тұрғын үй салынып жатыр. Оның 20-сын жеке құрылыс салушылар қар­жыландырады. Қауіпті және тозығы жеткен үйлердің орнына жаңартылған, заманауи шағынаудандар бой көтеріп келеді. Жыл соңына дейін облыста 330 мың шаршы метр тұрғын үй қолданысқа бері­леді деп жоспарланып отыр.

Өңірде жыл сайын кемін­де 700 шақырым жол жөндеу­ден өтеді. «Биыл 1 мың шақы­рымнан аса жол жөндел­ді. Оның қатарында 208 шақырым рес­публикалық, 630 жер­гі­лікті, ал 163 шақырымы ауыл­­ішілік жолдар. Жыл­дың қо­рытындысы бойынша стан­дартты жағдайдағы жергі­лікті желідегі автомобиль жол­дары­ның үлесі 84%-ға, рес­публи­калық желіде 87%-ға дейін ұл­ғайтылды», деді брифингте Ғауез Нұрмұхамбетов.

Оның айтуынша, алдағы 4 жылда Петропавл қаласының барлық көшесін асфальт­тау жоспарланған. Ал биыл қа­ланың 57 көшесінде жөндеу жүргізіліп, оның 39-ында алғаш рет асфальт төселген. Алдағы жылдары облыс орталығын­да асфальтсыз жабындардан толықтай бас тарту жоспарланып отыр.

Өңірде апатты мектептер мәселесі толығымен шешілген. «Береке» шағын ауданында арнайы мектептің құрылысы аяқталды. Жаңа ғимарат арнайы мектептердегі орын тап­шы­лығын толығымен шешті. Оқу ғимараты 300 орындық, 50 орындық мектеп-интернаты да бар. Қазір мұнда 220 бала білім алып жүр. Өткен қараша айында «Орман» шағын ауданын­­да 600 орындық жайлы мек­теп ашылды. Сондай-ақ, «Береке» шағын ауданында да 600 орын­дық дәл сондай мектеп құры­лысы жүргізіліп жатыр.

«Ауылда денсаулық сақтау­ды жаңғырту» ұлттық жоба­сы аясында облыста 46 меди­циналық нысанның құрылысы жоспарланған. Өткен жылы олардың 8-і пайдалануға беріл­ген еді. Биыл 38 медицина­лық нысан салынып жатыр.

Облыстағы шалғай ауыл тұрғындарына телемедицина бойынша қызмет көрсету қанатқақты жобасы қолға алын­ды. Ал 16 «Лимстар» теле­ме­дициналық кешені дәрі­герлерге қашықтан консультация беруге және қо­сылған меди­циналық датчик­терді пайдалана отырып, ауылдық пациенттерді тексеруге мүм­кіндік береді.

Өңірде жан біткенді кере­мет көркемдігімен өзіне тартатын Имантау-Шалқар курорт­тық аймағы орналасқан. Ол жер туралы брифингте облыс әкімі мақтанышпен айтты. «Біз баршаңызды өзінің бай және таңғажайып табиға­ты­мен таңғалдыратын курорт­тық аймағымызға келуге шақы­рамыз», деді ол.

Негізі, облыста 3,9 мың демалушыны қабылдайтын 46 демалыс базасы бар. Ондағы 9 нысан жыл бойы жұмыс істейді. Инвесторлар жыл бойы жұмыс істейтін экоқонақ үйлер мен глам­пингтер салу бойынша 16 жо­баны жүзеге асыруға кіріс­кен. Демалушылардың қауіп­сіз­дігін қамтамасыз ету үшін Шал­қар мен Имантау көлдерін­де 2 судан құтқару бекеті салы­нады. Бүгінде  ку­рорт­т­ық аймақ ішіндегі жолдар рет­ке келтірілді. Лобаново ауылы­нан Ақмола облысының шекара­сы­на дейінгі жолға асфальт төселген.

Бұған қоса, облыс орта­лығын­да үстел теннисінің зама­науи орталығы мен «Қызыл­жар» креа­тивті индустрия ор­талығы ашылды.