Ең қысқа әңгіме • 11 Желтоқсан, 2024

Әлеуметтік желі: әдеп пен мәдениет

121 рет
көрсетілді
5 мин
оқу үшін

Ағам амандасу мақсатында ұсынған қо­лымды жөндеп алмады. Қолын нем­құрайды соза салды. Теріс қарап отырып алды. Түсі суық көрінетін, бірақ іші жы­лы ағам­ның кейде өстіп қалатыны бар. Оны­сы – өтірік өкпелегенсігені, назданға­ны, өзімсінгені. Мұны біліп тұрсам да жең­геме қарап «тыныштық па?» дегендей иек қақ­тым. Жеңгем оң көзін қысып, жымия басын шұлғыды. Мұнысы «ағаңды өзің түсі­несің, әлденеге ренжіп отырғанын саған өзімсініп сездіріп жатқаны, оның үстіне әлдебір әңгіме бастарда кіріспесін осындай әрекетпен әрлейтінін білесің ғой» дегені.

Әлеуметтік желі: әдеп пен мәдениет

– Оу, ағасы, тыныштық па, не болып қалды соншама?

– Нашарсыңдар, осалсыңдар.

– Неге?

– Мықты болсаңдар, мына қоғам осындай қойыртпаққа толып кетер ме еді?

– Айтып та, жазып та жатырмыз. Одан кенде болған жеріміз жоқ. Бірақ соны естір құлақ, ұғар сана аз болып тұр ғой.

– Міне, сендердің осалдықтарың – құлақ­тарға естірте, саналарға ұқтыра алма­ған­дық­тарыңда. Дәстүрлі журналистиканы өз деңгейінде ұстап қала алмадыңдар. Түр­лі әлеуметтік желіде «оттайтындар» мен дат­­тайтындардың, жеңілтек, әрсіз де нәр­сіз ойын айқайлап айтпай айызы қан­бай­тын жайдақтардың, блогерлер мен «пиар­шиктердің», ішкені мен жегенін дәріптей­тін даңғойлардың даурықпа үнінің астында қалған қоғамды салиқалы, салмақты, дәс­түрлі журналистика құтқаруға тиіс.

Мен ойланып қалдым. Он жерден ойланып, толғансаң да ағам айтып отырған мәселенің шешімін табу қиын-ақ. Мұны шарасыздық дейміз бе, қалай?..

Ағам сөзін жалғады.

– Дәстүрлі журналистиканың қадамын ашып, алға оздыру керек. Осының амалын таппай оңбаймыз. Мына ақпараттық ке­ңіс­­тігімізге, ақпарат алмасу алаңымызға сырт­­тан келіп жатқан неше түрлі бейәдеп, жұртты бұзатын, адастыратын, еліктіретін, желіктіретін көрсетілімдер мен жарияланым­дар, саяси һәм мәдени-танымдық шабуылдар біздің өз ішіміздегі әлеуметтік же­ліні оңды-солды пайдаланушылар тарапынан көріп жатқан құқайымыздың жанында жіп есе алмай қалды, – деді ағам.

Ағамның айтуынша, анаған да, мынаған да араласып едіреңдеген әпербақандар ­мен қолтыққа су бүркушілердің, отқа май құ­йып, бүлікке үндеушілердің, танымы­мыз­ға жат дүниелерді насихаттаушылар­дың, қазақтың салт-дәстүрінен хабары аз, бірақ оның жанашыры болғансып шала бү­лініп жүргендердің, ұлтымызға, тілі­міз­­ге болысқан түр танытқанымен өз жазы­лушыларының көп болуынан өзге тілеуі жоқ жойдасыздардың, жартыкеш деректе­рін тық­пыштап тарих пен әдебиеттің төбе биі болуға ұмтылған айғайшылардың, ішкені мен жегенін, кигені мен шешкенін мән-мағынасыз жариялайтындардың, не айтса да екі сөзінің бірі былапыт, боқтық сөзден тұратын, аузынан ақ ит кіріп, көк ит шыға­тын мәдениетсіз мәстектердің, Құдай нәсіп етіп есімі ел аузына іліккен, көптің көз алдын­да өнерімен жиі көрінетін, дарыны мен таланты даралаған, жұрттан осы артықшылы­ғын ізгілік пен игілікке, қоғам тәрбиесіне, өзінен кейінгіге үлгі болуға арнаудың орнына халық денсаулығын уайымдағансып, түрлі дәрі-дәрмек, жақпамайды ұят пен әдепті сырып қойып, ыңғайсыз кейіпте жар­намалаушылардың қоғамның бетін оңға емес, солға бұрып, тығырыққа тіремесі­не ешкім кепіл бола алмайды. Егер ешкім кепіл бола алмаса, онда осы бастан батыл түрде тиісті шаралар қабылданғаны жөн. Әсіресе бүгінде нәзік те сезімтал мә­нерде жүргізілуге, сыртқа байқатпай іске асырылуға тиіс саяси-экономикалық, мә­дени-рухани шаруаларды, қазақ қоғамы ішіндегі тыныс-тіршілік­ті, өз қазанымыздың қалай қайнап жатқа­нын бүкіл әлемге паш етуде осы әлеуметтік желілер алдына қара салмай келеді. Бұл бізді ойландыруға тиіс. Өйткені мәселенің төр­кіні мемлекетіміздің қауіпсіздігіне қатысты.

Оның ойынша, ел болып ақылдасып, әлеуметтік желілерді сөз бостандығына нұқ­сан келтірмейтіндей, пікір алуандығына тұсау салынбайтындай етіп бір жүйеге кел­тіру керек. Бұл жүйе «тәртіпке бағынған құл бол­майды, тәртіпсіз ел болмайды» шар­ты аясында қалыптастырылуға тиіс. Ереже керек. Бұл ең құрығанда желі пайдала­ну­шы­лар мәдениетін көтеретіндей, жауап­кер­ші­лік жүгін сезіндіретіндей, әдепті болуға үн­дейтіндей деңгейде болғаны абзал.

Қарап отырсам, менің ағам елге шын жаны ашитын тілеулес мыңдаған ағайынның жиынтық бейнесі секілді.