Сурет: ашық дереккөзден
Нарықтық экономикаға көшу жағдайында жұмысшы мамандықтардың құнсыздануы проблемасы біздің елімізді де айналып өткен жоқ. Әсіресе жоғары оқу орындарының көптеп ашылуы, жоғары білімнің массификациясы жастардың жаппай университеттерге және жұмысшы емес мамандықтарды таңдауына алып келді.
Жұмысшы мамандықтар тек колледждерде емес, жоғары оқу орындарында да дайындалатынын атап өткен жөн. Қарапайым мысал, батыс өңіріндегі ең ірі оқу ордасы Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті сонау 90-жылдардан бастап Ақтөбе өңірінің экономикасына қажетті тау-кен ісі, металлургия, құрылыс, көлік, энергетика салалары үшін инженер кадрлар даярлап келеді.
Аталған бағыттар бойынша «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасының тәуелсіз рейтингінің нәтижесіне сай университет түлектерінің жұмысқа орналасу көрсеткіші 70-80% деңгейінде болса, тау-кен ісін бітірген түлектердің 95%-ы жұмысқа орналасқан. Түлектерімізге ең ірі жұмыс берушілер – «Казхром» ТҰҚ, KEGOG, АХҚЗ, «Энергосистема» ЖШС, СНПС «Ақтөбемұнайгаз» және «Нектар», «Альтаир» құрылыс компаниялары.
Оған қоса өндірістік тәжірибе маман даярлауда үлкен рөл атқаратынын ескере отырып, өткен жылдан бастап студенттер үшін 1-курста өндіріс орындарына шолу тәжірибесі енгізілді.
Тәжірибемізге сүйенсек, түлектердің орташа жұмыс іздеу ұзақтығы 3 айдан аспайды. Металлургия және тау-кен ісі бағыты бойынша түлектердің жұмысқа орналасуын талдау балқытушы, жүк ілдіруші, дозалаушы, байытушы, бұрғылап жарушы, бұрғылаушы бағыттары бойынша мамандарға сұраныс жоғары екенін көрсетіп отыр. Ал құрылыс, электрэнергетикасы және көлік салаларында монтаждаушы, қалаушы, бақылаушы-өлшеуші құрылғылар жұмысшылары, энергетиктер, техник мамандар сұранысқа ие. Бұл мамандықтар – жас мамандар үшін мансаптағы алғашқы қадамдары.
Мысалы, түлегіміз Жалғас Мұсабеков «Казхром» ТҰҚ қарасты Ақтөбедегі аса ірі мекеме Ақтөбе ферроқорытпа зауытында еңбек жолын цех балқытушысы ретінде бастап, әрі қарай шебер, өндірістік-техникалық бөлім басшысы, директор орынбасарына дейін өсіп, 2018–2023 жылдары зауыт басшысы болды. Сонымен қатар зауыттың қазіргі басшысы Ержан Абдулабеков те балқытушыдан бастап басшылық қызметке дейінгі барлық сатыдан өтті.
Әрине, жоғары оқу орындары тек инструменталды білімі бар мамандарды ғана емес, жаңаны үйренуге және жаңа ортада, командада жұмыс істеуге бейім, сыни тұрғыдан, кең ауқымды ойлай алатын, шешім қабылдай алатын мамандарды даярлауға ұмтылады. Сондықтан жоғары оқу орындарының түлектері нақты тәжірибелік дағдылармен қатар теориялық білімінің және коммуникативті тұлғалық қабілеттерімен де жұмыс орындарында құнды болуға тиіс.
Десек те, жұмысшы мамандықтардың тартымдылығы мен беделін арттыруға жүйелі жұмыс керек. Бұл ретте Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2025 жылды «Жұмысшы мамандықтары жылы» деп жариялауы — аса маңызды қадам.
Сонымен бірге оқу орындары, әсіресе техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдары жұмысшы мамандықтардың жастар арасында қабылдануы бойынша сапалы түсіндіру жұмыстарын жүргізуге тиіс. Қоғамда, соның ішінде өңірлерде жұмысшы мамандықтарға қатысты таптаурын түсініктер әлі де бар.
Сондай-ақ еңбек нарығына да өзгеріс қажет. Өндірістік мекемелер еңбек қауіпсіздігі, еңбек жағдайларын жақсартқаны жөн. Мектеп түлектеріне кәсіби бағдар беру жұмысына кешенді түрде қарау керек. Мектеп, ата-ана, қоғам және мекемелер жаңарған бағдарлау жұмыстарын жолға қойғанда мәселе шешіледі. Қарапайым жұмысшы мамандықтарда жоғары жалақы алатын, әріптестерінің арасында беделге ие мамандар рөлдік модельдер ретінде кеңінен насихатталғаны абзал. «Адал азамат – адал еңбек – адал табыс» қағидаты жастар санасына осылайша сіңіріледі.
Лаура ҚАРАБАСОВА,
Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университетінің ректоры,
Ұлттық құрылтай мүшесі
