Біз Қадыр Мырза Әлінің есімін иеленген Батыс Қазақстан облыстық мәдениет және өнер орталығының басшысы Серік Тоқмәмбетовке жолығып, мерейтойға арналған жоспарымен танысқан едік.
– 2023 жылы «Қадыр – қазына» кешенді жобасын бастаған едік. Бұл жобаның мақсаты – Қадыр ақынның шығармашылығын жан-жақты насихаттау, орталық жұмысын жандандыру болатын. Өткен жылы орталықтың материалдық базасын біраз жаңартып алдық. 6,2 млн теңгеге сахна жабдықтары, 800 мың теңгеге жаңа перделер алдық. Ғимаратымыздың су жүйесінде апат болып, іргелері, қабырғасы бүлінген еді, ол толығымен жөнделді. Амфитеатрға жаңа орындық орнатылды. Концерттік, сахналық киімдер тігілді. Облыстық мәдениет басқармасының қолдауымен орталықтың концерт залы салқындатқыш құрылғымен жабдықталды. Осының бәрі біздің болашақта алаңсыз қызмет етуімізге әсер ететіні сөзсіз, дейді Серік Әнуарұлы.
Өткен жылы біткен үлкен істің бірі – «Қазақтың Қадыры» атты деректі фильм болатын. Жергілікті «Aqjaiyq» телеарнасымен бірге жасалған бұл фильм жаз бойы Батыс Қазақстан облысының әр ауданын аралап шықты. Халық өте жылы қабылдады.
Ал енді мерейтойлы жылға арналған жоспар қандай?
– Биыл да «Қадыр – қазына» жобасы «Дәуір дарабозы» деген атпен жалғасады, – дейді Серік Тоқмәмбетов. – Ақынның мерейтойы биыл республикалық деңгейде атап өтіледі. Бұған Батыс Қазақстан облысының барлық ауданы атсалысады.
Ақпан айында «Қадыр Мырза Әлі» атындағы қоғамдық қор, Алматы қаласындағы Ұлттық кітапхана және Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық халық аспаптар оркестрі бірлесіп, Алматы мен Астана қалаларында концерттік бағдарлама ұсынбақ. Осы кеште жоғарыда айтылған «Қазақтың Қадыры» фильмі де көрсетіледі.
Қадыр ақынның өлеңдері еңбектеген бала мен еңкейген кәрі арасындағы күллі қазақтың аузында жүргені рас қой. Бір қызығы, ақын мерейтойы аясында облыстағы асабалардың арасында «Қадырлы қазақ» атты байқау өткізу жоспарланып отыр. Мұнда ақынның өлеңдері мен қағытпа әзілдерін, афоризмдерін ең көп жаттаған шешенге жүлде берілмек.
Одан бөлек, ақынның шығармашылығы мен өмірінен «Замана заңғары» атты балалар анимациялық фильмдерінің облыстық байқауы да ұйымдастырылады.
Мамыр айында, Екінші дүниежүзілік соғыстағы жеңістің 80 жылдығы қарсаңында майдангер ақын Абдолла Жұмағалиев пен Қадыр Мырза Әлінің Отан, туған жер туралы шығармаларынан «Өлмес өмір» атты облыстық ардагерлер байқауы өтеді.
Қадыр – балалар шығармашылығына да көп көңіл бөлген ақын. Осыған орай ақын шығармашылығынан халық театрлары арасында «Правом жоқ өлуге!» атты республикалық балалар театр фестивалі де Орал қаласында өтеді.
Мерейтойдың ең салтанатты жиындарының бірі «Мұзарт» тобы, «Заман» тобы, Нұрболат Абдуллин секілді қазақ эстрадасы жұлдыздарының қатысуымен өтетін мерекелік концерт болатыны анық.
Одан бөлек, ақын Қадыр Мырза Әлінің 90 жылдығына арналған республикалық ғылыми-теориялық конференция, республикалық ақындар айтысы да мерейтойдың шоқтығы биік іс-шараларының бірі болмақ.
Әрине, Қадырдың тойын өткізу тек «Қадырсарай» ұжымына жүктелген міндет емес қой. Өңірдегі Ғарифолла Құрманғалиев атындағы облыстық филармония тарапынан да бірнеше ірі жиын жоспарланып отыр. Мәселен, Дәулеткерей атындағы қазақ ұлттық оркестрі ақынның өлеңдерінен өңір әншілерінің қатысуымен арнайы концерт ұсынады. Хадиша Бөкеева атындағы облыстық қазақ драма театры ақынның өмірі мен шығармашылығына арнап қойылым дайындап жатыр екен. Ал облыстық халық шығармашылығы орталығы ақын өлеңдеріне жазылған әндерден «Күндер-ай» атты республикалық әншілер байқауын өткізеді. «Қадыр жыры – халық үні» атты республикалық жыршы-термешілер байқауы да өз көрерменін табары анық.
Серік Әнуарұлының айтуынша, Қадыр Мырза Әлінің әндеріне клип түсіруден де облыстық байқау жоспарланған. Көріп отырғанымыздай, ақын мерейтойы өнердің барлық саласын қамтып, елдің тойына айналғалы отыр екен.
Әрине, ақынға деген ең үлкен құрмет – оның өлеңдерін жатқа айту болса керек. Мерейтой жылы да Қадыр өлеңдерін жатқа оқудан республикалық «Қадыр оқулары» байқауы өтеді. Ол қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімдері және мектеп оқушылары арасында бір-бірімен қатар, қабаттас ұйымдастырылмақ.
«Біз Қадыр ақын шығармашылығының мұрагері ретінде ақын өлеңдерін шет тілдеріне аудару, шығармашылығын зерттеу үшін жылына кем дегенде 10 студентке дипломдық жұмыс тапсыру секілді түрлі жобаларды дайындап жатырмыз. Қазақ барда Қадыр ақынның мұрасы жоқтаусыз қалмақ емес» дейді Серік Тоқмәмбетов.
Батыс Қазақстан облысы