Ұлтты тану мен таныту

Жапондар ғасырлар бойы өз­дерінің дәс­түрлерін толық сақтап, оны күнделікті өмірін­де қолдануды жалғастырып келеді. Киім үлгісі (кимоно), шай ішу рәсімі, икебана (гүл ком­позиция­сы), самурай рухы, кэн­до (семсерлесу өнері) сияқты мә­дени элементтер бұл сөзімізге дәлел. Аниме, манга және заманауи поп-мәдениет. Жа­пония аниме мен манга ар­қы­лы жаһандық мәдени кеңіс­тікте ерекше орын алды. «Naruto», «One Piece», «Dragon Ball», «Attack on Titan» сияқ­ты анимелер жас­тар арасын­да танымал болып, өзге­лер­дің жа­пон мәдениетіне деген қызы­ғу­шы­лығын арттырды. Сондай-ақ­ бейнеойындар индустриясы («Nintendo», «Sony PlayStation») арқылы да жапон мәде­ниеті жер бетіне кеңінен тарады.          

Ал технология және инновация саласында олардың еңбегі қарқынды. Жапондық технологиялар, мысалы, роботтехника, көлік жасау (Toyota, Honda), электроника (Sony, Panasonic) арқылы бүкіл әлемде жоғары бағаланады. Жапондық сапа мен дәлдікке деген көзқарас олардың мәдение­тін мойындатуға көмектесті. Бұған гастрономияны (жапон тағамдары) қосыңыз.

Суши, рамен, темпура, якисоба сияқты жапон тағамдары әлемнің түкпір-түкпірінде танымал болып, гастрономиялық мәдениеттің бір бөлігіне айналды. Жапон асханасы саламатты өмір салтын насихаттайтындық­тан, оны көптеген ел жақсы қабылдады.

Жапон философиясы және өмір салты да қазір әлемде жапон мәдениетін танытуда маңызды рөл атқарады. Жапондардың қа­рапайымдылық пен мінсіздікке деген ұмтылысы (дзен философия­сы, ваби-саби эстетикасы) әлемді қызықтырады. «Икигай» (өмір мәнін табу), «кайдзен» (үздіксіз даму) сияқты ұғымдар менедж­мент пен жеке даму саласында кеңінен қолданылады.

Туризм және мәдени дипломатиясын айтыңыз. Жапония өзін мәдени туризм арқылы да әлемге таныта алды. Киото, Токио, Осака сияқты қалалардағы тарихи ғибадатханалар, самурай дәуірінің мұралары, сакура фестивалі сияқты мәдени оқиғалар көптеген турист тартады. Сондай-ақ жапондықтар басқа елдерде мәдени орталықтар ашу арқылы өз дәстүрлерін насихаттаудан жалыққан емес.

Осы арада жапондық жұмсақ күш (Soft Power) стратегиясы туралы сөз қозғамау біртүрлі оғаш саналады. Жапония өз мәдениетін танымал ету үшін жұмсақ күш стратегиясын қолданды. Яғни тікелей саясат арқылы емес, мәдениет, білім, медиа және бизнес арқылы әлемнің түкпір-түкпірінде жапон мәдениетіне деген қызығушылық тудырады. Сонымен Жапония дәстүр мен заманауилықты үйлестіре отырып, өз мәдениетін әлемге танытуда үлкен жетістікке жетті. Олар ұлттық ерекшеліктерін сақтай отырып, жаһандану үдерісіне бейімделе білді. Осылайша, жапон мәдениеті тек Азияда ғана емес, бүкіл әлемде танымал құндылыққа айналды.

«Бұдан не түйеміз?» деген сұрақты кез келген қазақ ба­ласы өзіне қойса, жауабын да іздесе дұрыс болар еді. Кезін­де Алаш зиялыларының көбі жапондықтардың қажыр-қай­ратына сүйсініп, сондай мемлекет құруды армандады. Со­ның азабын да тартты олар. Көбіне «жапон тыңшысы» деген жала жабылды. Ал қазір сол зия­лыларымыздың ұстанымына ой жүгіртіп, мәдениетін өзгелерге насихаттауда алдына жан салмайтын жапондардан үйренсек, жаман болмасымыз анық. Бірақ ол үшін тіл тазалығы мен сана серпілісі керек екені анық. Та­зартатын дүние көбейіп-ақ тұр.