Ақтөбе өңірінде тоқсанға жуық ұлттың өкілдері бір атаның баласындай тату-тәтті өмір сүруде. 2014 жылдың 1 қаңтарына берілген статистикалық деректер бойынша облыс тұрғындарының шамамен 81 пайызын қазақтар, 12,5 пайызын орыстар, 2,9 пайызын украиндар, 1,1 пайызын татарлар және 2,5 пайызын басқа этнос өкілдері құрайды. Орыстар мен украиндардың дені облыс орталығында, Әйтеке би, Алға, Қарғалы, Қобда және Хромтау аудандарында тұрады. Татарлар Мәртөк, Хромтау және Мұғалжар аудандарында қоныстанған. Беларусьтер мен кәрістердің басым бөлігі облыс орталығына табан тіреген. Неміс ұлтының өкілдері Ақтөбе қаласы мен Мәртөк, Қарғалы аудандарында өмір сүруде. Алға ауданындағы Болгарка ауылында бұдан бір ғасырдай уақыт бұрын негізінен бірыңғай болгарлар түтін түтетіп, тіршілік кешкен. Жалпы, өңірді мекендейтін осыншама ұлт өзара араласып, ағайын-достығын нығайтты, татулықтың тамырын тереңге жіберіп, өзара құдандалы болып кеткендері де жетерлік.
Жолдас НҰРШИН,
Ақтөбе облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясы хатшылығының меңгерушісі.
Елбасы бастамасымен құрылған Қазақстан халқы Ассамблеясы ұлтаралық татулық пен бірліктің, өзара достықтың бұрыннан қалыптасқан тұғырын бекіте түсті. 2015 жылды Президенттің Қазақстан халқы Ассамблеясының жылы деп жариялауында үлкен мән бар. Мұны еліміздегі ұлтаралық татулық пен бірлікті, достық пен ынтымақтастықты бұрынғыдан гөрі де тереңдете түсудің қадамы деп бағалауға әбден болады. Басты идея – «Менің елім – Мәңгілік Ел» қағидасы болуы да заңды. Елімізді мекендеген барлық ұлттың басты ұстанымы да осы «Мәңгілік Ел» болу екені сөзсіз. Мәңгілік Ел – ақиқатты білдіретін идея, бұл біздің нақты жоспарларды іс-жүзіне асыру арқылы үнемі алға басуға бағдаршам іспетті мағыналы мақсат.
Осыдан 20 жыл бұрын Қазақстан халқы Ассамблеясының облыстық филиалы ашылып, аймақтағы ұлттар мен ұлыстардың өкілдері өз ана тілін, салт-дәстүрі мен тарихын зерделеп, ұлттық мәдени шараларын өткізуге мүмкіндік алды. Бұл істі одан әрі жетілдіру мақсатында облыстық мәдениет басқармасы жанынан «Достық үйі» ұйымдастырылды. Ал 2009 жылдың қыркүйегінде Ақтөбеде «Достық үйінің» салтанатты ашылу рәсіміне Елбасының өзі қатысуын ақтөбеліктер әлі күнге мақтаныш сезімімен еске алады.
«Достық үйіндегі» этномәдени бірлестіктердің қатары жылдан-жылға көбейіп келеді, олардың көркемөнерпаздық шығармашылық аясы кеңейе түсуде. Мұндағы «Достық» балалар шығармашылығы студиясында музыкалық, театр, қолөнер, хореографиялық үйірмелер жұмыс істейді және этномәдени бірлестіктердің шығармашылық ұжымдары – хор, ән-би ансамбльдері, хореографиялық топтар, драмалық топ, фольклорлық-этнографиялық ансамбльдер халыққа қызмет етеді. Татар-башқұрттардың «Язгы моңнар» халықтық ән-би ансамблі, немістердің «Файлхен» халықтық хоры, украиндардың «Оксана» халықтық хоры, «Барвинок» украин үлгілі балалар фольклорлық ансамблі, кәрістердің «Чхинсон» халықтық би ансамблі, орыстардың «Радуга-Престиж» халықтық би ансамблі және «Русская песня» халықтық хоры, қазақтардың «Достық сазы» халықтық фольклорлық-этнографиялық ансамблі және «Жастық» халықтық би ұжымы қашанда мәдени шаралардың сәнін келтіріп, салтанатын арттырады.
Достық қарым-қатынас орнату және тәжірибе алмасу үшін этномәдени бірлестіктер мүшелері алыс-жақын шетелдерге барып, халықаралық, республикалық фестивальдарға, конференцияларға, форумдарға, семинарларға, тренингтерге және шеберлік-сыныптарына қатысады. Мысалы, «Шекаралас аймақтар фестивалі», «Мәдениет үндестігі», «Дружба без границ», «Татар моңнары», Қазан қаласындағы «Сабантуй» дүниежүзілік татарлар конгресі, Қостанай қаласындағы украин шығармашылығы фестивалі, Орал қаласындағы Сарочинский жәрмеңкесі, «Аймақтар аламаны», «Иртыш моңы», Көкшетау қаласындағы «Поющая полония» байқаулары және басқа республикалық тележобалар этностар достығы мен татулығын насихаттауға ықпал етуде.
Жалпы, өнер ұлтқа, халыққа бөлінбейді. Жоғары аталған өнер ұжымдарының репертуарларында қазақ әндеріне басымдық беріледі, өзге ұлттардың әндері мен билері орындалады. Өнер халықты жақындастырады. Әрине, бұл бағытта тек өнер саласындағы іс-шаралармен ғана шектеліп қалуға болмайды. Кеңес Одағының Батыры Әлия Молдағұлованың ерлігіне 70 жыл толуы қарсаңында этномәдени бірлестіктер арасында «Достық әлемді сақтайды» атты облыстық фестиваль өткізілді. «Мемлекеттік рәміздер – теңдігімнің айғағы» тақырыбында өткізілген дөңгелек үстелдің жастарға берер тағылымдық мәні мол болды. Дөңгелек үстелде әрбір азаматтың республиканың мемлекеттік рәміздерін біліп, құрметтеуге міндетті екендігі жастардың жадына салынды. Сондай-ақ, «Экстремизм, терроризм – көпшілікке зиян» тақырыбында дөңгелек үстел ұйымдастырылып, онда қазіргі таңда әлемде түбегейлі зерттелмеген өзекті проблемалардың бірі болып табылатын экстремизм туралы кеңінен талқыланды.
«Достық үйіндегі» 19 этномәдени бірлестіктің жетеуінде «Жексенбілік» мектептер жұмыс істейді. «Жексенбілік» мектеп оқушыларының тіл оқып-үйренуіне барлық жағдайлар жасалған. Мұғалімдер оқушыларға тіл үйретуі үшін жылма-жыл қажетті оқулықтармен қамтамасыз етіліп отырады. Оқушылардың рухани мүмкіндіктерін ашу, интеллектісін байыту, мемлекеттік тілге деген қызығушылықтарын, қазақ тілінің қадір-қасиетін арттыру, жеке шығармашылық қабілеттерін дамыту осы мектептер жұмысының негізгі өзегіне айналып отырғанын айту ләзім.
Жастар – тәуелсіз мемлекетіміздің болашағы, егеменді еліміздің ертеңі. Сондықтан, жастар саясаты біздің қызметіміздің маңызды буыны болып табылады. Қазақстандық патриотизм мен толеранттылықтың қозғаушы күші болып табылатын жастар саясатын жетілдіріп, олардың деңгейін көтеру мақсатында 2014 жылы жастармен және балалармен жұмыс бөлімі ашылды. Этносаралық келісімді нығайтуда жастардың рөлін күшейту, мемлекеттік жастар саясатын аймақтағы этномәдени бірлестіктер арасында түсіндіру мақсатында чешендердің «Синкъерам», татар-башқұрт этномәдени бірлестігінің «Чак чак paty», «Очпочмак paty», жастар кеші, кездесулер және тағы басқа шаралар өткізіліп тұрады. Қоғамдағы ұлтаралық және конфессияаралық келісімді нығайту патриотизмді қалыптастыру, салт-дәстүрді сақтау, біздің бай тарихымызды құрметтеуге жас ұрпақты тәрбиелеу жұмыстарына бағытталып ұйымдастырылатын шаралар 19 этномәдени бірлестік жұмысының алтын арқауы болып табылады.
Сондай-ақ, жетім балалар мен толық емес отбасынан, көпбалалы және тұрмысы төмен отбасылардан шыққан балаларға арналған «Сен жалғыз емессің» акциясы аясында облыстық «Достық үйі» «Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығында» мәдени, қамқорлық шаралары да тұрақты өткізіледі. Ақсақалдар кеңесі жастардың рухани-мәдени тәрбиеге арналған жобаларын іске асыру жолында салт-дәстүрді, отбасылық мұраларды және белсенді өмір салтын насихаттауға ұйытқы болып келеді.
Мұндай мәдени-көпшілік, тарихи-танымдық шаралар Қазақстан халқы Ассамблеясының 20 жылдығы аясында бұрынғыдан да салмақты және қызғылықты ұйымдастырылатын болады. Осы орайда, алдағы уақытта ЭМБ өкілдерінің арасындағы ХVI облыстық «Халық достығы», «Қазақстан – достықтың мекені» атты І республикалық этностық мәдениет фестивальдерін өткізу көзделуде. Кеңес Одағының Батыры Ә.Молдағұлованың 90 жылдығына орай хор ұжымдарының арасында «Песни военных лет» атты облыстық фестиваль-байқауы ұйымдастырылмақ. Қазақстан халқы Ассамблеясының 20 жылдығына орай «Песня без границ» атты халықаралық вокалдық байқауын өткізуді ойластырудамыз. Қазақстан халқы Ассамблеясы жылы мерекесі аясында Тұңғыш Президент күніне арналған ЭМБ шығармашылық ұжымдары арасында өткізілетін «Мәдениет үндестігі» атты V халықаралық фестивалі де өңірді мекендеген этностарды жақындастырып, татулық тұғырын бекіте түсетін шара болады деп ойлаймыз.
Соңғы жылдары, өңірлік ерекшеліктерді ескере отырып, облыстың этносаралық қатынастары мен этнодемографиялық жағдайлары саласына талдау жұмыстарын ұйымдастыру үшін Ақтөбе қаласындағы жоғары оқу орындары базасында облыстық Ассамблеяның ғылыми-сараптама тобы құрылды. Жыл сайын тәуелсіз зерттеу орталықтары мен қоғамдық ұйымдарды, облыстық ҚХА-ның ғылыми-сараптама тобы мүшелерін тарту арқылы әлеуметтік зерттеулерді ұйымдастыру бойынша жобаларды қаржыландыруға тиісті қаражат бөлініп келеді.
Облыстағы Қазақстан халқы Ассамблеясы қызметінде өңірлік деңгейдегі этносаясатты жетілдіру және жүзеге асырудың негізгі арналары тәуелсіздікті нығайтуға, мемлекеттілікті орнықтыруға, Қазақстан азаматтарының тағдырластығына негізделген ортақ құндылықтар жүйесін қалыптастыруға, Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы идеяларын дәйекті таратуға бағытталған. Жаңа қазақстандық патриотизмді, ұлттық-мемлекеттік бірегейлікті және ұлттық бірлікті нығайту, азаматтарды патриотизм, тең құқылық және жауапкершілік, толеранттылық пен ел бірлігі, мемлекетке сенім, ел үшін және оның жетістіктері үшін мақтаныш рухында тәрбиелеуге, Қазақстанның ұлттық тарихы, мәдениеті, мемлекеттілігі, Ұлы Даланың тарихи мұрасының сақталуы мен оның Еуразия тарихындағы орны мен рөлі туралы білімді тарату және этностарды қазақтың ұлттық дәстүрлерімен, ұлттық өзіндік ерекшелігін одан әрі таныстыруға арналған іс-шаралары белгіленген.
Ассамблеяның 20 жылдығы бұл құрылымның мерейтойын атап өтумен ғана шектелмейді, осы кезең ішінде елімізде бейбітшілік пен келісімді сақтап қалу бағытында жасалған жұмыстардың қорытындысы шығарылады, алдымызға жаңа міндеттер белгіленеді деп ойлаймын. Қазақстан халқы Ассамблеясы жылы біздерге үлкен жауапкершілік, зор сенім жүктейді.
АҚТӨБЕ.
