580 + 1

«Нұр Отан» партиясының Жеңістің 70 жылдығына байланысты жүргізген жұмыстарының нәтижесінде Ұлы Отан соғысында Қазақстаннан 580 Кеңес Одағының Батыры шыққаны белгілі болып отыр. Солардан бүгінде көзі тірі бір ғана қаһарман қалған. Ол Алматы облысының Қаратал ауданында тұратын Иван Васильевич Косенков. Адамзат тарихында адам қанын судай ағызып, бүкіл әлемді шарпыған жан түр­шіктірген соғыс Еуропа төрінен басталып, 1941 жылдың 21 мау­сымында Германияға вагон­дап материалдық көмек жіберген КСРО шекарасын араға бір күн де салмай, нақтылай түссек, сол жылдың 22 маусымында гит­лерлік фашистер еш ескертусіз басып кіргені мәлім. Кеңес жерінен жіберілген сол материалдық көмек­тен қуат алған неміс әскері француздарды ойсырата жең­генін де тарихи зерттеулер көрсетуде. Статистикалық мәліметке сүйенсек, бүгінгі таңда республикамызда бес мыңға жуық соғыс ардагері қалса, Кеңес Одағының Батыры атанған 580 қазақстандықтан жалғыз Иван Васильевич Косенков қана тірі отыр. 92 жастағы соңғы батыр Алма­ты облысы, Қаратал ауданы, Үштөбе қаласында тұрады. Ағым­дағы жылдың басында Елбасы майдангерлерді құттықтап, жер-жерде мерекелік леп естіргенде жетісулықтар да қарап отырмады. Барымызды бағалай білетіндігімізді көрсетіп, соғыстың республикамыздағы көзі тірі соңғы батыры Иван Косенковқа Алматы облысының әкімі Амандық Баталов арнайы барып қазақы шапан жауып, құндыз бөрік кигізді. Сол бір сәтте Мемлекет басшысының өзіне жолдаған жеделхатын кеуде­сіне басып, бір қуанып, бір қобал­жыған батырдың қапелімде аузына сөз түспесе керек, тек Елбасына алғыс ағытып бәйек болды. Екінші дүниежүзілік соғыс басталғанда ол небәрі 18 жаста еді. Аудандық әскери комиссариатта орта бойлы, сергек те самдағай бозбала бірден көзге түсіп, кіші командирлер дайындайтын Жетісу артиллерия мектебіне оқуға жіберіледі. Сөйтіп, кіші командир Иван Косен­ков ең бірінші әскери мінде­тін 1941 жылы желтоқсанда Мәскеу түбінде орындауға тапсырма алады. Сосын әртүрлі майдандар құрамында болып, Мәскеуден Болгарияға дейінгі 1418 күн мен түнге созылған сұрапыл соғыстың 1300 тәулігінде ол Отан алдындағы парызын адал орындап, әскердің алдыңғы шебінде болды. Иван Косенковпен жеке әңгімелесу барысында аз сөзбен көп жайды аңғартып, неміс басқыншыларының іркес-тіркес жүйткіген танкілерінің көз алдында талай боздақты таптап өткенін еш ұмыта алмайтындығын баса айтты. Сол танкілерге еш тайсалмай снарядын қыса ұстап өршелене ұмтылған қаншама майдандастарының көз алдында мерт болғанын қалай ұмытсын. Отан үшін от кешкен жауынгерлер рухының мықтылығы сол, ештеңеден қаймықпай тек алдыға ұмтылып, жауынгерлік міндеттерін адал атқарған-тын. 1943 жылы қыркүйекте Днепр үшін қиян-кескі ұрыс жадында мәңгілік жазылып қалған. Қатар жүрген жауынгерлер оққа ұшып жатқанда ол Оңтүстік-батыс майданда Синельников атқыш­тар дивизиясындағы 1118 Қызыл жұлдызды полктің құрамын­да сержант шенінде болды. Әлі есінде, дивизия командирі, генерал-майор Голоско шабуылдау­шы топты сапқа тұрғызып, жаймен жауынгерлерді аралап, «Барлы­ғың еріктісіңдер ме?» дегенде топ командирі «Дәл солай» деп жауап берген. Сонда генерал Днепр арқылы өтіп, неміс басқыншыларының тұғырын тартып алып, полк атқыштар бөлімдерінің өзеннен өтуіне мүмкіндік тудыруды тапсырды. Торап түн ортасында бастал­ды. Сержант Косенков жауынгерлерін бастап, қайыққа артиллериялық минометтер мен пулеметтерді және т.б. қаруларды тиеп, өзен­нің оң жағалауына өтеді. Күш­ті қаруды белгіленген жерге тез арада орнатып, бірден дұш­панға оқ жаудырып береді. Сөйтіп, Днепропетровск облысы, Войсковое ауылындағы неміс тұғыры бұзылып, ауыл Кеңес әскерінің иелігіне өтеді. «Торапты тартып алу аяқталысымен, командир тұ­ғыр­ды кеңейту туралы бұйрық берді. Бірақ аяқасты неміс басқын­шы­лары өте сұрапыл соғысты бастап қиян-кескі ұрыс жүргізді. Оқ қарша борап, бас көтертпей бір қадам жер үшін қаншама боздақтар жаны қиылды. «Отан үшін!» деп өршелене алдыға ұмтылып, жандарын пида еткен мыңдаған жауынгерлерді жоқ қылған сол майдан 6 күн мен түнге созылды. Жаудың бірнеше байланыстарын кесіп, 3 танкісін, снарядтары мен БТР-тасымалдаушыларын жойдық. Жаяу әскерлерін бағын­дырғанымыз өз алдына. Әйт­кен­мен, біздің әскерден де көп шы­ғын болды. Сол соғыстан Миша Голяков екеуміз ғана тірі қалдық» деп еске түсіреді майдангер қарт. Сөйтіп, Синельников дивизия­сы Запоро­­жье ауданына қоныс аударады. Рас, онда да күн сайын қиян-кескі ұрыс жүргенімен Кеңес әскерінің пайдасына ше­шіліп отырғанын сарғайған құжат­т­ар мен Иван Косенков туралы түрлі мақалалар жарық көрген газет қиындылары растап жатыр. 1943 жылдың 13 қазанында артиллериялық әскер Запорожье қаласының маңындағы 9-шы ауылға басып кіреді. Онда да Иван мен Михаил тәулік бойы тынбай 76 миллиметрлі зеңбірекпен дұшпанның негізгі ошағын атқылаумен болады. Келесі күні таңертең Запорожье қаласы басқыншылардан босатылады. Қиян-кескі ұрыстағы көзсіз ерлігі үшін Иван Косенков ІІ дәрежелі «Отан соғысы» орденімен, ал оның майдандасы Михаил Голяков «Қызыл Жұлдыз» орденімен марапатталады. Арада бірер ай өте шықты, «1944 жылдың наурызында Армия штабына шақырып, салтанатты түрде КСРО Жоғарғы Кеңесінің «Кеңес Одағының Батыры» атағын беру туралы Жарлығымен генерал-майор Голоско таныс­тырады және Ленин орденін және Алтын Жұлдыз медалін қосып екеумізге тең тапсырды», деген Иван Косенков марқая тұрып әп сәтте өзгеріп, қиыншылықтарға төзе отырып, біз 9 мамыр Жеңіс күніне шама-шарқымызша жақындаған едік», деп қарт майдангер көзі жасаурай майдандас досын еске алды. Қазақстандықтардың Ұлы Жеңіске қосқан үлесі өте зор ғой. Тек, Алматы облысынан өз еріктерімен 120 мың жауынгер аттаныпты. Солардың тең жартысы елге оралмаған. Кеңес Одағының Батыры деген құрметті атақты 52 офицер мен солдат алыпты. Сол батырлардың бірқатары дәм-тұз тартып Жетісу жеріне келіп, қасиетті жерге бас игенімен бүгінде арамызда тек Иван Косенков қана қалды. Барды бағалай білетін жетісулықтардың бір тілегі қарт майдангердің Жеңіс күніне аман-есен жетуі болып отырғаны жасырын емес. 1945 жылдың жазында әскер қатарынан босанған Иван Ко­сенков өзі туып-өскен Үштөбе қаласына келеді. Алғашында механизатор болып, сосын қызметін теміржол бойына ауыстырады. Шойын жол бойына еңбек сіңіріп, әр көктем сайын тіккен көшеттері көкке шаншылған жасыл желекке айналды. «Құрметті теміржолшы» атағы бар. Көп жылдар бойы қарт майдангер жұбайы және балаларымен жер үйде тұрған екен. Сосын жергілікті билік пәтерге көшірген. Бүгінде қызы Ольга екеуінің Үштөбе қаласында үш бөлмелі пәтері бар. Үштөбе қаласында бір көше Иван Косенковтың атымен аталады. Ресейдің жоғары наградасының бірі Маршал Жуков орденімен марапатталды. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне көрсетіп отырған жан-жақты қолдауына дән разы. Жыл сайын мерт болған жауын­гердің туысы және тыл еңбеккері ретінде материалдық көмек алады. Мемлекет есебінен коммуналдық қызмет түрлері төленіп, саноторийларда сауығып қайтады. Қарт майдангер кеше сұрапыл соғыста от кешіп жүріп Жеңіс күнін қалай күтсе, бүгін бейбіт өмірде, тоқшылықта Жеңіс күнінің әр сағатын да солай тосуда. Уақыт шіркін дегеніне көнгізіп, кеше ғана жалт-жұлт еткен көздерін бүгінде солғын тартқызыпты. Тек қос жанар ғана емес қызыл шырайлы жүзі де бозарған. Қарт майдангер «Жеңістің 70 жылдығы – 9 мамыр күні сұңқардай қайта түлеп, от шаша қуаныш құшағына бөленіп тұрсам, Жеңіс парадын көгілдір экраннан болса да көрсем», деген тілегін де жасырмады... Тағы бір көзайым хабар – Қазақстан Республикасының Пре­зиденті Нұрсұлтан Назар­баевтың 14 сәуір 2015 жылғы №1034 Жарлығымен Иван Косен­ков ІІІ дәрежелі «Барыс» орде­німен марапатталды. Бұл қуа­нышты батырға Алматы облы­сының әкімі Амандық Баталов жетісулық майдангерлер алдында жеткізді.   Алматы облысы, Қаратал ауданы, Үштөбе қаласы.