«Облыстың өнеркәсіптік әлеуетін дамыту мақсатында 20 индустриалдық және «Turan» арнайы экономикалық аймақтары құрылған. Негізгі үлес құрылыс материалдары, жеңіл өнеркәсіп, машина жасау, химия өнеркәсібі мен тамақ өндірісіне тиесілі. Импорт көлемі 98 млрд теңгеге жетті», деген өңір басшысы тауарлар шығаруға мүмкіндік мол екенін, инвесторлармен келіссөздер жүргізіп, оларға индустриалдық, арнайы экономикалық аймақтардан дайын алаңшалар ұсынғанын жеткізді. Импорт алмастыратын 20 жоба іске асырылып жатқанын, бұл өз кезегінде 53 млрд теңгеге жуық импорт тауарларын алмастыруға мүмкіндік беретінін ерекше атап өтті.
«Индустриалдық аймақтарда құны 152 млрд теңге болатын 99 инвестициялық жоба іске асырылып, 6 361 жұмыс орны ашылады. Бүгінде 39 млрд теңге инвестиция тартылып, 50 жоба іске қосылды, 2 609 адам тұрақты жұмыспен қамтылды. «Turan» арнайы экономикалық аймағында 211,8 млрд теңгеге 28 ірі жоба жүзеге асырылып жатыр. Президент Жолдауында Орталық Азия елдерімен экономикалық байланысты күшейтуді тапсырған болатын. Көршілес Өзбекстанмен жүргізілген келіссөздер нәтижесінде 100 га аумақта «Орталық Азия халықаралық кооперация орталығы» құрылды. Жеті инвестор Орталықта жобаларды жүзеге асыруға қызығушылық танытып отыр. Нәтижесінде, өңір экономикасына 185 млрд теңге инвестиция тартылып, 1 175 жұмыс орны ашылады, бюджетке қосымша 355 млн теңге салық түседі. Қазірде 8 өндірістік ғимараттар салынып үлгеріп, ішкі инфрақұрылым жүйелерінің құрылысы қарқынды жүргізіліп жатыр», деді Н.Көшеров.
Облыстың өнеркәсіп саласында биыл 107 млрд теңгеге 22 жоба іске асырылып, 2 443 жұмыс орны ашылды, жыл аяғына дейін 103,5 млрд теңгеге тағы 8 өнеркәсіп жобалары іске қосылады. Биылғы 10 айда өңірде өнеркәсіптің өнім көлемі 1,3 трлн теңгеге жетіп, өсім деңгейі 113,4%-ды көрсетті. Өсім қарқыны жөнінен республикада алғашқы бестікке енді.
«Бір келеңсіздік – өңірге қажетті электр қуатының 75%-ын сыртқы көздерден тасымалдауға мәжбүрміз, түркістандықтар тұтынатын 445 МВт энергияның 338,8 МВт-ын сырттан аламыз. Бұл мәселені шешу мақсатында 6 маңызды жобаны жүзеге асырмақшымыз. «Самұрық Қазына» қорының қолдауымен Сайрам ауданында құны 800 млрд теңге, қуаттылығы 1 000 МВт болатын бу-газ стансасының құрылысы басталды, 2027 жылы іске қосылады деп жоспарлап отырмыз. Мемлекет-жекешелік әріптестік механизмі арқылы жеке инвестор есебінен Кентау қаласында қуаты 240 МВт болатын газ турбина стансасы салынады (155 млрд теңге). Түлкібас ауданында 320 МВт-тық бу-газ (119 млрд теңге), сондай-ақ Сауран ауданында 485 МВт-тық 2 күн электр стансасының (224 млрд теңге), Бәйдібек ауданында қуаты 350 МВт болатын жел электр стансасының (505 млрд теңге) құжаттары рәсімделіп, жобалары әзірленіп жатыр. Бұл жобаларды іске асырсақ, экономикаға жалпы 1,8 трлн теңге инвестиция тартылып, 2,4 ГВт электр қуаты өндіріледі», деген өңір басшысы жаңа өндіріс орындарын ашуда электр қуатынан зәрулік көрмейтінін де алға тартты.
Төрт мезгілдің жаймашуақ кезеңіне молынан кенелетін өлке – Түркістан облысы. Ауыл шаруашылығын дамытуға да қолайлы өңір. Заманауи технологияны қолдану арқылы, осы салада терең қайта өндеуді дамыту басты мақсатымыз деген өңір басшысы облыстың географиялық-климаттық ерекшелігін ескеріп, дамытуды қолға алған 3 кластерлік бағытқа тоқталды.
«Су үнемдеу технологияларын қолдана отырып, мақтаның элиталық сорттарын өсіруді, шикізатты терең өңдеуді қамтитын мақта-тоқыма кластері құрылды. Кластер – өндірістік үдерістің барлық кезеңін қамтамасыз етеді: мақта өсіруден бастап, жіп, мата, джинсы материалдары сияқты дайын тоқыма өнімдерін шығарады. Мақта кластерінде 5 жобаны іске асыру нәтижесінде 7 030 адам жұмыспен қамтылып, 201 млрд теңге инвестиция тартылады. Өнім 2–3 есеге артып, көрсеткіші 60 центнерге жетеді. Осылайша, 229 мың тонна мақта өңделеді. Биыл тәжірибе ретінде Отырар ауданында 32 мың га алқапқа жаңа әдіспен мақта егілді. Нәтижесінде, гектарынан 45 центнер мақта жиналды. 2 мақта өңдеу зауыты мен 2 су үнемдеу технологиясын шығаратын өндірісі іске қосылды. Жіп иіру фабрикасының құрылысы аяқталып келеді.
Жүгері кластері бағытында Шардара ауданында 35 млрд теңге жұмсалған «Казкрахмал» зауытының құрылысы аяқталып, желтоқсан айында іске қосылады да, 251 жұмыс орны ашылады. Жылына 150 мың тонна жүгеріні терең өңдеп, 26 түрлі өнім шығарады. Жүгері алқабын 40 мың гектардан 2030 жылы 70 мың гектарға жеткізу көзделіп отыр.
Ет кластерін дамытуда да бірнеше жоба жүзеге асырылып жатыр. Орталық Азияда теңдесі жоқ 50 мың бас ірі қара мал бордақылау мен ет өнімдерін терең қайта өңдейтін ірі кешендер, заманауи мал биржасы салынады. Бүгінге дейін «Kaz Eco Meat», «Turkestan Agro.kz», «Бес қара» ет өңдеу кешендері іске қосылды, нәтижесінде, қосымша 35 мың тонна ет өңделеді. Бұдан бөлек, Түлкібас ауданында «Қарқын Трейд» компаниясымен күшімен ірі құс фабрикасының құрылысы бастау алды. Құны 53 млрд теңге болатын жоба іске қосылғанда 8 мың адам жұмыспен қамтылып, жылына 48 мың тонна құс еті өндіріледі.
Еліміздегі жылыжайлардың 71%-ы облыстың еншісінде. Биыл жылыжайлар көлемі 75 гектарға ұлғайып, жалпы алаңы 1 715 гектарға жетті. Нәтижесінде, республикадағы үлесі 76%-ға өсті. Жылыжайлардың бірінші айналымынан 102 мың тонна көкөніс жиналды. Ауыл шаруашылығы саласында 10 айдың қорытындысында 1 трлн теңгеден астам өнім өндіріліп, оң өсім қалыптасты.
Ауыл шаруашылығында өндірген өнім көлемі жөнінен ел ішінде алдыңғы орында тұрған облыста су тапшылығы сезіледі. Өйткені еліміздегі суармалы жерлердің төрттен бірі осы өңірге тиесілі – 554 мың га. Биылға дейін суды үнемдеу технологиясы 55 мың гектарға енгізілсе, тағы 59 мың гектарға заманауи қондырғы тартылған. Суару технологиялардың қолжетімділігін арттыру бағыттында 6 кәсіпорын ашу қолға алынып, төртеуі іске қосылды. Келесі жылы тағы екі мекеме ашылып, 364 мың га аумақты суаруда ысырапшылдыққа жол берілмей, үнемдеу технологиясы іске қосылады. Облыс аумағында ағын сумен қамтамасыз ететін ұзындығы 12 731 шақырым 4 180 арна бар. Оның 70%-ы тозған. Алдағы уақытта 302 су арнасы жөнделіп, тозу көрсеткіші азайтылады.
Әлеуметтік салада да оң серпін барына тоқталған облыс әкімі «Келешек мектептері» жобасымен 23 мың орындық 29 мектеп құрылысы басталып, 28 мектеп пайдалануға берілгенін, тағы бір мектептің құрылысы жақында аяқталатынын жеткізді. Жергілікті бюджеттен 17 мектептің құрылысы қарқынды жүргізіліп, жыл аяғына дейін 4 мектеп пайдалануға беріледі.
«Облыстағы 50 колледжде 46 мыңнан астам студент 84 мамандық бойынша білім алып жатыр. Осы жылы колледжді бітірген 14 806 түлектің 79%-ы (11 697 түлек) жұмыспен қамтылған Оның ішінде 5 мыңға жуығы жұмысшы мамандық иелері. Биылғы оқу жылына жұмысшы мамандықтарға 9 мыңға жуық грант бөлінді», деген Н.Көшеров агроөнеркәсіп, энергетика, техникалық бағыттарда бірнеше мамандықта кадр тапшылығы барын да ашып айтты.
Денсаулық сақтау саласында 219 мекеме халыққа қызмет көрсетеді. Облыс әкімі ауылдық жердегі нысандарды жаңғыртуға ерекше назар аударылып, 3 ауруханаға күрделі жөндеу жүргізілгенін мәлім етті. Алғашқы медициналық көмек сапасын арттыру мақсатында 60 жедел жәрдем көлігі сатып алынған. Медициналық ұйымдарды материалдық-техникалық жарақтандыру деңгейі 84,7 %-ға жеткен.
Еліміздегі көпбалалы отбасылардың төрттен бірі осы облыста тұрады. Сондықтан әлеуметтік көмекке жүгінушілер саны өзге өңірлермен салыстырғанда жоғары. Жүйелі жүргізілген жұмыстардың нәтижесінде кейінгі үш жылда атаулы әлеуметтік көмек алушылар саны екі есеге қысқарды. 2022 жылы 198,4 мың адам болса, 2024 жылы 94,8 мың адамға азайды. Кедейлік деңгейі 4,4%-ға төмендеді. Биылғы қаңтар–қазан айлары аралығында 122 мың жұмыс орны ашылып, жұмыссыздық деңгейі 4,6% болды.
Өңір халқының 75%-ы ауылдық жерде тұрады, 763 елді мекендегі 2,1 млн тұрғын (98,5%) ауызсумен қамтылған. Биыл қосымша 30 елді мекен жаңа ауызсу құбырына қосылып, 11 елді мекеннің тозған су жүйелері жаңартылады. Халықты ауызсумен қамту деңгейі 100%-ға жетеді, яғни 801 елді мекен тіршілік нәрінен тарықпайды. Дегенмен ауызсуды кестемен ішетін 192 елді мекен бар. Ұңғымаларда су дебеті азайып, су жүйелері тозығы жеткендіктен, осылай амалдап отыр. Облыс әкімі бұл мәселені кезең-кезеңге бөліп шешетінін жеткізді.
«Табиғи газ 563 елді мекенге жетіп, 1 834 мың адам көгілдір отынның игілігін көріп отыр. Жыл аяғына дейін тағы 37 елді мекенге газ құбыры тартылады. Нәтижесінде, газбен қамтылған халықтың жалпы саны 1 млн 906 мыңнан (88,9%) асады. 951,4 шақырым жол күрделі жөндеуден өтіп, жолдардың нормативті үлесі 94,7%-ға жетті. Екі жылда 66 елді мекеннің электр жүйелері жаңғыртылып, сапалы электр қуатымен қамтамасыз етілді», деді.
Баяндамадан соң облыс әкімі журналистердің сауалдарына жауап берді. Құрылғанына жеті жылдың жүзі болған Түркістан облысы руханияттың ғана емес, туризмнің де талбесігіне айналады деген сенім қаншалықты ақталғанын сұрадық.
«Облыста туризм саласы қарқынды дамып келеді. Жыл басынан бері 500 мыңнан астам турист өңірге келіп, 6,6 млрд теңге табыс түсті. Түркістан қаласында Есу арнасы мен Қолөнершілер орталығы салынды. 99 га аумақты қамтитын «Ипподром» құрылысы аяқталып келеді, келесі жылдың басында пайдалануға беріледі. Жылдан-жылға Тұран даласын, Түркістан қаласын тамашалауға талпынған туристердің қатары қалыңдай түседі», деді Н.Көшеров.
