Құрылғанына үш жылдан асқан Жетісу облысында биылғы он айдың қорытындысын саралағанда барлық салада тұрақты өсім байқалады. Негізгі капиталға салынған инвестиция көлемі 2023–2024 жылдары 894 млрд теңгеге жетті. Оның ішінде жеке инвестициялардың үлесі – 71,3% (637 млрд теңге). Жыл басынан бері облыс экономикасына 17,5% өсіммен 397 млрд теңге инвестиция тартылған. Өңір басшысының айтуынша, кейінгі үш жылда құны 87,5 млрд теңге болатын 27 жаңа кәсіпорын іске қосылып, жұмыс істеп тұрған 7 кәсіпорын кеңейтілді. Олардың қатарында «Қайнар АКБ» зауытының қуатын жылына 100 мың өнеркәсіптік аккумулятор шығаратын қуаттылыққа жеткізу арқылы жаңартылуы, жылдық қуаты 210 мың өндірістік стацинарлық аккумулятор шығаратын «ASMA Industrial» жаңа зауыты, Алакөл, Сарқан аудандарында салынған әрқайсысы 50 МВт қуаттылыққа ие екі жел электр стансасы бар. Облыста жалпы қуаты 251 МВт болатын 18 жаңартылған энергетика нысаны жұмыс істейді.
Брифингте Бейбіт Өксікбайұлы үш жылда өңірде 108,5 мың жұмыс орны құрылып, оның ішінде 70 мыңнан астам адам тұрақты жұмысқа орналасқанын атап өтті. Нәтижесінде, жұмыссыздық деңгейі 4,7%-ға төмендеп, атаулы әлеуметтік көмек алушылар екі есеге азайған. Орташа айлық жалақы 18%-ға өсіп, 331 мың теңгеге, жан басына шаққандағы орташа табыс 19%-ға ұлғайып, 172 мың теңгеге жеткен.
Жер жәннатына баланатын өңірдің жазиралы белдері мен аққу-қазы қалқыған айдын көлдері туризмді дамытуға сұранып тұр. Облыс құрылғалы бұл салада 64 жаңа нысан пайдалануға берілді. Биыл облыста жаңадан Туризм басқармасы құрылып, 5 ауданда бөлімдер ашылды. Алакөл, Балқаш көлдерінің жағалауын күтіп ұстау мақсатында екі коммуналдық мекеме құрылды. Туризмді әрі қарай дамытуға бағытталған арнайы жоспар әзірленді.
– Жыл сайын өңірге 2 миллионнан астам турист келеді. Олардың келіп-кетуіне, алаңсыз демалуына қолайлы жағдай жасау – басты міндеттің бірі. Айталық, Алакөл, Балқаш көлдеріне көліктік қолжетімділік жақсарды. Биыл жаңа «Ақши – Бескөл» электр желісі мен қосалқы стансасы іске қосылды. Жағалауды нығайту бөгеттерінің, сонымен қатар кәріз тазарту құрылғысының құрылысы жүргізіліп жатыр. Балқаш көлінің жағалауына дейін жол, сумен жабдықтау, су бұру, электр желілері жеткізілді. Көл жағалауында 6 коммуналдық жағажай болады, оның үшеуінде құрылыс басталды. Алда аумақты абаттандырып, жеке инвесторларды тартып, демалыс аймақтарын салу міндеті тұр. Сондай-ақ Лепсі стансасында жаңа теміржол вокзалының құрылысы басталып, келер жылы қолданысқа беріледі, – деді облыс әкімі.
Экологиялық туризмді дамыту мақсатында «Алтынемел», «Жоңғар Алатауы» ұлттық парк аумақтарында визит-орталықтар ашылған. Жасылкөл көлі мен Шоқан Уәлиханов мемориалдық мұражайына апаратын жолдар жөнделді. «Бұрқанбұлақ» сарқырамасы жолының құрылысы да басталды.
«Таза Қазақстан» акциясы аясында өңірде кейінгі екі жылда 29 саябақ салынып, жаңғыртылып, 250 мыңдай ағаш көшеті егілді. 2 орталық алаң, бірнеше спорт алаңы салынып, жаңғыртылды. Облыс көлемінде елді мекендер аумағында 249,9 мың ағаш отырғызылып, орман қоры 27,4 млн түп ағашқа ұлғайды. Сондай-ақ бағдарлама аясында 111 көпқабатты тұрғын үйдің шатыры мен 43 үйдің қасбеті жөнделіп, арық желілері қалпына келтірілді, көше жарығы шамдары орнатылды. Газ тарту да қарқынды жүргізіліп, жыл соңына дейін 72%-ға орындалмақшы.
– Облыс құрылғанға дейін тек 5 елді мекенге ғана газ барған еді. Жыл соңына дейін газ құбыры тартылған елді мекендер саны 126-ға жетеді. Биыл «Талдықорған – Үшарал» магистралды газ құбырының құрылысы аяқталды. Ақсу, Сарқан, Алакөл аудандарының шамамен 152 мыңнан астам адамы бар 84 елді мекенін табиғи газбен қамтамасыз етуге арналған жобалық-сметалық құжаттамалар әзірленіп жатыр. Осы жобаларды іске асыру нәтижесінде 2028 жылы облыста 210 елді мекен газдандырылып, 652 мыңнан астам тұрғын, халықтың 92,8%-ы газға қосылуға мүмкіндік алады деп жоспарлап отырмыз. Облыста газға деген қажеттілік артып келе жатқандықтан, жеке инвестициялар есебінен «Алматы – Талдықорған» екінші магистралды газ құбырының жобалық-сметалық құжаттамасы да әзірленіп жатыр», – деді Б.Исабаев.
Жетісу облысында орталық су жүйесімен қамту 99,9%-ға жетіп, 2023–2024 жылдары орталықтандырылған сумен жабдықтауға 4 ауыл – Алакөл ауданының Бибақан, Тоқжайлау ауылдары, Қаратал ауданының Бесағаш, Бірлік ауылдары қосылды. 494 шақырым су құбыры желілерін қайта жаңартудың нәтижесінде облыстың 25 елді мекенінде ауызсудың сапасы жақсарды. Биыл тағы 4 елді мекен орталықтандырылған сумен қамтамасыз етілді. Жалпы, 61 шақырым сумен жабдықтау желілері салынып, қайта жаңартылды, соның нәтижесінде 329 елді мекен орталықтандырылған суды тұтынып отыр.
Өңірде ауыл шаруашылығы өнімдерінің шикізатын өңдеу үлесі 2023 жылмен салыстырғанда 49%-дан 68%-ға өсті. Қайта өңделген өнімнің үлесін 80%-ға дейін жеткізу көзделіп отыр.
– Үш жыл тоқтап тұрған Ақсу қант зауыты 2023 жылы толық модернизациядан өтіп, қайта іске қосылды. Майлы дақылдарды қайта өңдейтін «Жетісу Мажико Агрокешені» (100 мың тонна), Көксу қант (тәулігіне 1,7 мың тоннадан 2,2 мың тоннаға дейін өндіреді), Жаркент крахмал-сірне (жылына 150 мың тоннадан 220 мың тоннаға дейін өнім өндіреді) зауыттарының қуаттары ұлғайтылды. Сонымен қатар облыста жыл сайын 100 мың тоннадан астам сүт, 1,5 мың тоннаға дейін балық өңделеді. Қант қызылшасының егіс алаңы 3 есе артып, 2022 жылғы 4,2 мың гектардан 2025 жылы 12,2 мың гектарға жетті. Биыл 490 мың тонна тәтті түбір жиналып, екі қант зауыты 87 мың тонна қант өндіруді көздеп отыр. Оның 60 мың тоннасы қызылшадан, 27 мың тоннасы қамыстан өңделеді. 2028 жылы «Уыз Май Industry» зауыты соямен қатар күнбағыс пен рапсты өңдеу арқылы қуаттылығын 65 мың тоннадан 300 мың тоннаға дейін арттыруды жоспарлап отыр. Соның нәтижесінде қайта өңделетін өнімнің үлесі 68%-дан 80%-ға дейін жеткізілетін болады. Сөйтіп, ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу үлесін ұлғайтып, ішкі нарықты қамтумен қатар, экспортқа бағыттауға басымдық беріледі, – деді облыс басшысы.
Ирригациялық желілерді қалпына келтіруде 37,7 млрд теңгеге 11 жоба іске асырылып жатыр. Былтыр 5 нысанның жұмысы аяқталып, 4,8 мың га суармалы жер айналымға енді. Келесі жылдың соңында қалған 6 жоба аяқталса, айналымға 3,2 мың га жаңа суармалы алқапты енгізіп, 23,2 мың га суармалы жерді қалпына келтіру жоспарланып отыр. Облыста 1,3 млн га тұрақты пайдаланылмайтын ауыл шаруашылығы жерлері анықталды. 712 мың га жер қайта айналымға енгізілді, 603 мың га жер мемлекеттік меншікке қайтарылды.
Ауыл шаруашылығы өнімдерінің шикізатын өңдеу үлесі 2023 жылмен салыстырғанда 49%-дан 68%-ға дейін өскен. Өңір басшысы Ақсу қант зауыты толық модернизациядан өтіп, қайта іске қосылғанын, майлы дақылдарды қайта өңдейтін «Агрокешен Жетісу Мажико», «Көксу қант», «Жаркент крахмал-сірне» зауыттарының өнім өндіру қуаты артқанын атап өтті.
– 2023–2025 жылдары 1 млн шаршы метр тұрғын үй, 13 498 пәтер пайдалануға берілді, оның ішінде бюджет қаражаты есебінен 6 689 пәтер салынды. Апатты 388 тұрғын үйдің мәселесі шешіліп, халықтың әлеуметтік осал топтарына 2 362 пәтер кілті табысталды. Облыста тұрғын үй кезегінде 43,1 мың адам бар, 13,2 мың азамат әлеуметтік осал топ санатында кезекте тұр. Үш жылда әлеуметтік нысандарды жаңартудың деңгейі орта есеппен 55,8%-ға жетіп, 276 нысан жөнделді. Білім саласында 19 жаңа нысан салынып, 22 мектеп күрделі жөндеуден өтті. Нәтижесінде, бейімделген мектептер саны 69-дан 38-ге қысқарды. Бізде апатты жағдайдағы, үшауысымды мектеп жоқ. Денсаулық сақтау саласында 149 жаңа нысан қолданысқа берілді. Сондай-ақ 13 нысанға күрделі жөндеу жжүргізілді. 39 спорттық, 34 мәдениет нысандары жаңартылып, пайдалануға берілді, – деді облыс әкімі.
Баяндамасынан кейін журналистер өңір басшысына облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуына қатысты сауалдарын қойды. Өз тарапымыздан Ақсу ауданындағы орталық аурухананы жөндеу неліктен ұзаққа созылғанын сұрадық.
– Жалпы, қаражаты межелі мерзімінде бөлінген, дегенмен мердігер компанияның жауапсыздығы салдарынан құрылысы созылып кеткені рас. Келісімшартты сот арқылы бұзуға шешім қабылдадық, енді жұмысты басқа компания жалғастырады. Келесі жылдың мамыр айында жөндеу жұмыстарын толық аяқтауды міндеттедік», деп жауап берді облыс әкімі.
