Түркістан өңірінің Түлкібас ауданында «Тәуелсіздік құндылықтары: өткенге тағзым, болашаққа аманат» тақырыбында өткен конференцияға мемлекет және қоғам қайраткерлері, Жазушылар одағының өкілдері, жоғары оқу орындарының ректорлары, ғалымдар, педагогтер, Мекемтас Мырзахметұлының шәкірттері қатысты. Конференцияда ғалымдар саналы ғұмырын ғылымға арнап, ұлы ақын Абай ілімін, Қожа Ахмет Ясауидің хикметтерін, заңғар жазушы Мұхтар Әуезов пен даңқты қолбасшы, жазушы Бауыржан Момышұлының өмірі мен шығармаларын зерттеген Мекемтас Мырзахметұлының ғылыми еңбектері мен тарихи мақалаларына жан-жақты талдау жасап, ой-пікірлерін ортаға салды. Парламент Сенатының төрағасы Мәулен Әшімбаевтың, Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі Арман Қырықбаевтың және бірқатар облыс әкімдерінің ғылыми-практикалық конференцияға жолдаған құттықтау хаттары оқылды.
Жиында экономика ғылымдарының докторы, академик Оразалы Сәбден Мекемтас Мырзахметұлының Абайды ғылыми тұрғыда танытқан еңбегіне тоқталып, бірқатар ұсыныс-тілектерін ортаға салды. «Абайды танытқан екі адам десек, бірі – Мұхтар Әуезов әдеби тұрғыда, екіншісі – Мекемтас Мырхазметұлы ғылыми тұрғыда танытты. Министрлік мекемтастану идеясын қолдап, қаржы бөлетін болса, Мекемтас Мырзахметұлы еңбектерін зерттеу бойынша докторлық қорғалуға тиіс. Атырауда өткен Ұлттық құрылтай отырысында Абайды балдырғандарға балабақшадан бастап үйрету қажеттігін айтқан едім. Ұлы Абай: «Ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста» дейді. Сонда елден бөлек «толық адам» боласың. Осы орайда, абайтану, мекемтастануды мектепте оқыту, факультативтік сабақтар өткізу қажет. Яғни Тұрар Рысқұлов, Бауыржан Момышұлы, Мекемтас Мырзахметұлы, Шерхан Мұртаза, Мархабат Байғұт сынды тұлғаларды тану, зерттеу, насихаттау Түлкібастан басталуға тиіс», деді академик Оразалы Сәбден. Ал Қожа Ахмет Ясауи атындағы ХҚТУ ректоры Жанар Темірбекова ғалымның университетте «Ясауитану» атты арнайы курс оқуды алғаш қолға алуға, Ясауи ілімі мен мұрасын зерттейтін ғылыми зертхана, кейіннен орталық ашуға қосқан ерекше үлесін атап өтті. Сондай-ақ ғалымдар «Абайдың толық адам ілімі М.Мырзахметұлы зерттеулерінде», «Абайтанушы ғұлама», «Мекемтас Мырзахметұлы және Абайдың адамгершілік ілімі», «Мекемтас Мырзахметұлы және Абайтанудың кейбір мәселелері», «Ұстаз» тақырыптарында тағылымы терең баяндамалар жасады. «Конференцияда ғалым Мекемтас Мырзахметұлының еңбектері жан-жақты айтылып, ғылыми бағалар берілді. Ғалым ағамыздың еңбектерін дәріптеу, насихаттау мақсатында осындай басқосулар жиі өткізілу қажет деп білемін», деді конференцияны жүргізіп отырған Шерхан Мұртаза атындағы Халықаралық Тараз университетінің ректоры, педагогика ғылымдарының докторы, профессор Махметғали Сарыбеков. Жиынды саяси ғылымдар докторы, Шерхан Мұртаза атындағы қайырымдылық қордың төрағасы Қайрат Айтбай қорытындылады.
Сондай-ақ конференция аясында Мекемтас Мырзахметұлының шәкірттері шығарған қос кітаптың тұсауы кесілді. Заңғар ғалым М.Мырзахметұлының «Толық адам ілімі» атты зерттеулері енген кітапта Абайдың адамгершілік мұраттарына талдаулар жасалып, Шығыс мәдениетіне қарым-қатынасы ғылыми тұрғыда жүйеленген. Ал Ж.Шойынбеттің «Мекемтас Мырзахметұлы – Абай жолымен» атты жинағы ғалымның өмірі мен ғылыми шығармашылық жолын зерттеген абайтанушы ғалымдардың еңбектерінен құрастырылған. Айта кетерлігі ғалымның шәкірттері аталған кітаптарды өз қаржысына шығарып, осылайша ұстазға деген ерекше құрметін білдірген.
Ғалым Мұрат Мекемтасұлы әкесі туралы естелік айтып, ресми құжатта туған жылы «1930 жыл» деп жазылғанымен кемеңгер тұлға Мекемтас Мырзахметұлы 1928 жылы дүниеге келгенін, мұсылманша жыл санау бойынша абзал да абыз ғалым дүниеден 100-ге қараған шағында қайтқанын, ғасыр жасаған ғұламаның ғибратты ғұмыры кейінгі ұрпаққа өнеге екенін, Мекемтас Мырзахметұлы өсиеті бойынша сүйегі кіндік қаны тамған қасиетті де киелі Түркістан өңірінің Түркібасы топырағындағы Шілтөбе (Шөлтөбе) қорымына қойылғанын, сондай-ақ ғалымның аманатымен Абайдың «Әділет пен ақылға Сынатып көрген-білгенін, Білдірер алыс, жақынға Солардың сөйле дегенін» деген өлең жолдары зиратына қойылған тасқа ойып жазылғанын айтты. Түркібасы төріндегі тарихы терең қорым бүгінде «Шілтөбе – Мекемтас биігі» деп аталады.
Айта кетелік, Шөлтөбе қорымы жөнінде деректер V–VIII ғасырлардан басталады. Мекемтас Мырзахметұлы Шөлтөбе қорымына «Шілтөбе» деп дұрыс әрі тарихи атаудың қайтарылуына ұйытқы болды. «Шіл» парсы тілінен аударғанда «қырық» деген ұғымды білдіреді. Осыдан қазақта: «шілдехана», «шілде айы – 40 күн» деген ұғымдар шыққан. Яғни Мекемтас Мырзахметұлы «Шіл, шілтен» мағыналарын тереңінен зерттеп-зерделеп, ұғымын айқындады.
Тағылымдық іс-шара соңында «Шілтөбе – Мекемтас биігі» тағзым кешенінде ғалымның рухына Құран бағышталып, аудан орталығы Т.Рысқұлов ауылында ас берілді.
Түркістан облысы
