Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің бұйрығы №89 

2014 жылғы 17 наурыз Астана қаласы «Электр және электр механикалық жабдығы (түрлері бойынша)»  кәсіби стандартты бекіту туралы Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 138-5-бабының 3-тармағына сәйкес бұйырамын: 1. Осы бұйрыққа қоса беріліп отырған «Электр және электр механикалық жабдығы (түрлері бойынша)» кәсіби стандарты бекітілсін. 2. Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің Электр энергетикасы және көмір өнеркәсібі департаменті (С.Қ. Есімханов) заңнамада белгіленген тәртіпте мыналарды: 1) Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде осы бұйрықтың мемлекеттік тіркелуін; 2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін он күнтізбелік күн ішінде бұқаралық ақпарат құралдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді; 3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің интернет-ресурсында орналасуын қамтамасыз етсін. 3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Индустрия және жаңа технологиялар вице-министрі Б.М. Жақсалиевке жүктелсін. 4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі. Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрі Ә. Исекешев. «КЕЛІСІЛДІ» Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Т. Дүйсенова 2014 жылғы 31 наурыз Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрінің 2014 жылғы 14 наурыздағы № 89 бұйрығымен бекітілген «Электр және электрмеханикалық жабдық (түрлері бойынша)» кәсіби стандарты 1.Жалпы ережелер 1.» Электр және электрмеханикалық жабдық (түрлері бойынша)» кәсіби стандарты (бұдан әрі - КС) кәсіби қызмет саласындағы қызметкерлердің еңбек мазмұнына, сапасына, жағдайына, біліктілігіне және құзыреттеріне қойылатын талаптарды айқындайды және: 1) еңбек нарығының қазіргі заман қажеттілігіне жауап беретін біліктілік талаптарын жаңартуға, кәсіби қызметтің мазмұнына бірыңғай талаптарды белгілеуге; 2) қызметкерлерді басқару саласында кең шеңбердегі міндеттерді шешуге; 3)білім беру стандарттарын, оқу жоспарларын, модульдік оқу бағдарламаларын әзірлеуге, сонымен қатар тиісті оқу-әдістемелік материалдарды әзірлеуге; 4)кәсіби даярлықтарын бағалауды жүргізуге және мамандардың біліктілік сәйкестігін растауға арналған. 2. КС негізгі пайдаланушылары: 1) білім беру ұйымдарының түлектері, қызметкерлер; 2) ұйымдардың басшылары мен қызметкерлері, ұйымдардың қызметкерлерді басқару бөлімшелерінің басшылары мен мамандары; 3) білім беру бағдарламаларын әзірлейтін мамандар; 4) кәсіби даярлықтарын бағалау және біліктілік сәйкестігін растау саласындағы мамандар. 3. КС негізінде қызметтің, лауазымның, біліктілікті арттырудың, қызметкерлерді аттестаттаудың, еңбекті ынталандыру жүйесінің және т.б. функционалдық модельдеріне қатысты ішкі, корпоративтік стандарттары әзірленеді. 4.Осы КС-да келесі терминдер мен анықтамалар қолданылады: 1) біліктілік – қызметкердің белгілі бір қызмет түрі шеңберінде еңбек міндеттерін сапалы орындауға дайын болу дәрежесі; 2) біліктілік деңгейі – орындалатын жұмыстардың күрделілігін, дербестігі мен жауапкершілігін сипаттайтын қызметкердің біліктілігіне (құзыреттеріне) қойылатын талаптар деңгейі; 3) еңбек мәні - белгілі бір еңбек құралдарының көмегімен өнім жасау мақсатында қызметкердің іс-қимылы бағытталатын зат; 4) еңбек құралдары – қызметкердің еңбек мәнін бастапқы күйден өнімге айналдыру үшін пайдаланатын құралдары; 5) еңбек қызметінің түрі – кәсіби қызмет саласының еңбек функцияларының тұтастай жиынтығынан және оларды орындауға қажетті құзыреттерден қалыптасқан құрамдас бөлігі; 6) еңбек функциясы – бизнес-үдеріс арқылы анықталатын және оларды еңбек қызметінің белгілі бір түрі шеңберінде орындау үшін қажетті құзыреттердің болуын көздейтін еңбек іс-қимылдарының біріктірілген және салыстырмалы түрде дербес жиынтығы; 7) кәсіби қызмет саласы – жалпы ықпалдасқан негізі (ұқсас және мақсаттылығы жақын объектілер, технологиялар, оның ішінде еңбек құралдары) бар және оларды орындау үшін ұқсас құзыреттер мен еңбек функцияларының жинағын көздейтін саланың еңбек қызметі түрлерінің жиынтығы; 8) КС – кәсіби қызметтің нақты саласындағы қызметкердің еңбек мазмұнына, сапасына, жағдайына және біліктілік деңгейіне, құзыреттеріне қойылатын талаптарды айқындайтын стандарт; 9) КС бірлігі – осы қызмет түрі үшін тұтас, аяқталған, салыстырмалы түрде дербес және маңызды болып табылатын нақты еңбек функциясының ашық сипаттамасынан тұратын КС құрылымдық элементі; 10) кәсіп – арнайы дайындықтың, жұмыс тәжірибесінің нәтижесінде пайда болған арнайы теориялық білім мен практикалық дағдылар кешенін білуді талап ететін еңбек қызметінің түрі; құзырет – қызметкердің еңбек қызметінде білімін, білігі мен тәжірибесін қолдану қабілеті; лауазым – жұмыс берушінің лауазымдық өкілеттіліктер мен лауазымдық міндеттер шеңбері жүктелген құрылымдық бірлігі; міндет - нақты бір еңбек мәндері мен құралдарын пайдалана отырып, еңбек функциясын іске асырумен және нәтижеге қол жеткізумен байланысты іс-қимылдар жиынтығы; сала - өнім шығаруда, өндіріс технологиясы, жұмыс істейтіндердің негізгі қорлары мен кәсіптік дағдыларында ортақ мақсаты бар кәсіпорындар мен ұйымдар жиынтығы; салалық біліктілік шеңбері (бұдан әрі - СБШ) – салада танылатын біліктілік деңгейлерінің құрылымдалған сипаттамасы; ұлттық біліктілік шеңбері (бұдан әрі - ҰБШ) – еңбек нарығында танылатын біліктілік деңгейлерінің құрылымдалған сипаттамасы; функционалдық карта – еңбек қызметінің белгілі түрі қызметкерінің кәсіби қызметтің сол немесе өзге саласы шеңберінде орындайтын еңбек функциялары мен кәсіби міндеттерінің құрылымдалған сипаттамасы. 2. КС паспорты 5. Экономикалық қызметтің түрі: 35 Электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауа баптау. 6. Кәсіби қызмет саласы: электр және электрмеханикалық жабдық. 7. Кәсіби қызмет саласының негізгі мақсаты: жұмыс орнының жоспарлануын, орнатылатын жабдықты орналастыру схемаларын, күштік желілерді, жарықтандыру желілері мен аспаптарын зерттеу, сондай-ақ құрылғылардың жұмысындағы, оларды жөндеудегі, монтаждаудағы және ретке келтірудегі ақаулықтарды анықтау, электртехникалық өлшеулер мен санықтар. 8. Еңбек қызметінің түрлері, кәсіптер, біліктілік деңгейлері осы КС 1-қосымшасында көрсетілді. 3. Еңбек қызмет түрлерінің (кәсіп) карточкалары 1-параграф. Электр машиналарының электр монтаждаушысы 9. СБШ бойынша біліктілік деңгейі: 2-4. 10. Мүмкін болатын лауазым атаулары: электромонтер; электр машиналары жөніндегі электр слесары. 11. Орындалатын еңбек қызметінің жалпыланған сипаттамасы – электр машиналарын монтаждау. 12. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы осы КС 2-қомшасының 1-кестесінде көрсетілді. 13. Электр машиналарының электр монтаждаушысының еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар осы КС 2-қосымшасының 2-кестесінде келтірілді. 14. Электр машиналарының электр монтаждаушысы орындайтын еңбек функцияларын айқындайтын КС бірліктерінің тізбесі осы КС 2-қосымшасының 3-кестесінде көрсетілді. 15. Электр машиналарының электр монтаждаушысы орындайтын КС бірліктерінің сипаттамасы осы КС 2-қосымшасының 4-кестесінде келтірілді. 16. Электр машиналарының электр монтаждаушысы құзыреттеріне қойылатын талаптар осы КС 2-қосымшасының 5-7 кестелерінде көрсетілді. 2-параграф. Күштік желілер және электр жабдығы жөніндегі электр монтаждаушысы 17. СБШ бойынша біліктілік деңгейі – 2-4. 18. Мүмкін болатын лауазым атаулары: электромонтер; күштік желілер және электр жабдығы жөніндегі электр слесары. 19. Орындалатын еңбек қызметінің жалпыланған сипаттамасы –күштік желілер мен электр жабдығын монтаждау. 20. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы осы КС 3-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілді. 21. Күштік желілер және электр жабдығы жөніндегі электр монтаждаушысының еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар осы КС 3-қосымшасының 2-кестесінде келтірілді. 22. Күштік желілер және электр жабдығы жөніндегі электр монтаждаушысы орындайтын еңбек функцияларын айқындайтын КС бірліктерінің тізбесі осы КС 3-қосымшасының 3-кестесінде көрсетілді. 23. Күштік желілер және электр жабдығы жөніндегі электр монтаждаушысы орындайтын КС бірліктерінің сипаттамасы осы КС 3-қосымшасының 4-кестесінде келтірілді. 24. Күштік желілер және электр жабдығы жөніндегі электр монтаждаушысы құзыреттеріне қойылатын талаптар осы КС 3-қосымшасының 5-7 кестелерінде көрсетілді. 3-параграф. Жарықтандыру және жарық беру желілерінің электр монтаждаушысы 25. СБШ бойынша біліктілік деңгейі: 2-4. 26. Мүмкін болатын лауазым атаулары: жарықтандыру және жарық беру желілері жөніндегі электромонтер; 27. Орындалатын еңбек қызметінің жалпыланған сипаттамасы – жарықтандыру және жарық беру желілерін монтаждау. 28. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы осы КС 4-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілді. 29. Жарықтандыру және жарық беру желілері электр монтаждаушысының еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар осы КС 4-қосымшасының 2-кестесінде келтірілді. 30. Жарықтандыру және жарық беру желілері электр монтаждаушысы орындайтын еңбек функцияларын айқындайтын КС бірліктерінің тізбесі осы КС 4-қосымшасының 3-кестесінде көрсетілді. 31. Жарықтандыру және жарық беру желілері электр монтаждаушысы орындайтын КС бірліктерінің сипаттамасы осы КС 4-қосымшасының 4-кестесінде келтірілді. 32. Жарықтандыру және жарық беру желілері электр монтаждаушысы құзыреттеріне қойылатын талаптар осы КС 4-қосымшасының 5-7 кестелерінде көрсетілді. 4-параграф. Электр механигі 33. СБШ бойынша біліктілік деңгейі: 2-4. 34. Мүмкін болатын лауазым атаулары: электромонтер; электрослесарь. 35. Орындалатын еңбек қызметінің жалпыланған сипаттамасы – электр және электрмеханикалық жабдыққа техникалық қызмет көрсету және жөндеу. 36. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы осы КС 5-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілді. 37. Электр механигінің еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар осы КС 5-қосымшасының 2-кестесінде келтірілді. 38. Электр механигі орындайтын еңбек функцияларын айқындайтын КС бірліктерінің тізбесі осы КС 5-қосымшасының 3-кестесінде көрсетілді. 39. Электр механигі орындайтын КС бірліктерінің сипаттамасы осы КС 5-қосымшасының 4-кестесінде келтірілді. 40. Электр механигі құзыреттеріне қойылатын талаптар осы КС 5-қосымшасының 5-7 кестелерінде көрсетілді. 5-параграф. Техник 41. СБШ бойынша біліктілік деңгейі: 4. 42. Мүмкін болатын лауазым атаулары: техник-электрик. 43. Орындалатын еңбек қызметінің жалпыланған сипаттамасы – электр және электрмеханикалық жабдыққа техникалық қызмет көрсету және жөндеуді ұйымдастыру мен жоспарлау. 44. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы осы КС 6-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілді. 45. Техниктің еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар осы КС 6-қосымшасының 2-кестесінде келтірілді. 46. Техник орындайтын еңбек функцияларын айқындайтын КС бірліктерінің тізбесі осы КС 6-қосымшасының 3-кестесінде көрсетілді. 47. Техник орындайтын КС бірліктерінің сипаттамасы осы КС 6-қосымшасының 4-кестесінде келтірілді. 48. Техник құзыреттеріне қойылатын талаптар осы КС 6-қосымшасының 5-кестесінде көрсетілді. 4. КС әзірлеушілері 49. Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі КС әзірлеушісі болып табылады. 50. Келісу парағы, КС сараптамасы мен тіркелуі осы КС 7-қосымшасында келтірілген. «Электр және электрмеханикалық жабдық» кәсіби стандартына 1 Қосымша Еңбек қызметінің түрлері, кәсіптер, біліктілік деңгейлері Р/н Қызмет түрінің атауы Еңбек нарығының үрдістерін ескерумен кәсіптің атауы 01-2005 Қазақстан Республикасының мемлекеттік жіктеуішіне сәйкес кәсіп атауы Салалық біліктілік шеңбері біліктілік деңгейі 1. Электр машиналарын монтаждау Электр машиналарының электр монтаждаушысы Электр машиналары жөніндегі электр монтажшысы, электр машиналарының монтажшысы, электромонтер, электрослесарь 2-4 2. Күштік желілер мен электр жабдығын монтаждау Күштік желілері және электр жабдығының электр монтаждаушысы Электр жабдықтар, күш беруші желілер жөніндегі электр монтажшы, күш беруші желілер монтажшысы, электромонтер, электрослесарь 2-4 3. Жарықтандыру және жарық беру желілерін монтаждау Жарықтандыру және жарық беру желілерінің электр монтаждаушысы Жарық беру және жарық беру желілері бойынша электрмонтаждаушы, электромонтер, электрослесарь 2-4 4. Электр және электрмеха-никалық жабдыққа техникалық қызмет көрсету Электр механигі Электромеханик, электромонтер, электрослесарь 2-4 5. Электр және электрмехани-калық жабдыққа техникалық қызмет көрсетуді ұйымдастыру Техник Техник 4 «Электр және электрмеханикалық жабдық» кәсіби стандартына 2 Қосымша Электр машиналарының электр монтаждаушысы 1 Кесте. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы Қазақстан Республикасы Кәсіптердің мемлекеттік жіктеуішіне (КМЖ) сәйкес коды Базалық топ 7137 «Электр машиналары жөніндегі электр монтажшысы» Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (БТБА) БТБА шығарылымы, бөлімі 3-шығарылым, «Электр станциялары мен желілердің жабдығын жөндеу. Құрылыс, монтаждау және жөндеу - құрылыс жұмыстары» БТБА бойынша кәсіп Электр машиналары жөніндегі электр монтажшы Салалық біліктілік шеңбері (СБШ) біліктілік деңгейі БТБА бойынша разрядтар 2 2 3 3-4 4 5 2-кесте. Электр машиналарының электр монтаждаушысының еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар Кәсібі бойынша болуы мүмкін жұмыс орындары (кәсіпорындар, ұйымдар) Жабдықталған және аттестатталған жұмыс орындары Зиянды және қауіпті еңбек жағдайы Ірі көлемді бұйымдармен, биіктікте, ашық алаңда жұмыс істеу, электрмагниттік сәуле шығару, электр кернеуі, электрмен зақымдану қаупін туғызатын факторлар Жұмысқа рұқсат берудің ерекше жағдайлары Денсаулық жағдайына қарай жұмысқа рұқсат алу; Электр қауіпсіздігі бойынша рұқсат алу СБШ біліктілік деңгейі Кәсіби білім алу мен оқыту деңгейі Талап етілетін жұмыс тәжірибесі 2 Жалпы орта білімі бар болған кезде қысқамерзімді курстар немесе кәсіпорында оқыту талап етілмейді 3 Техникалық және кәсіби білімнің белгіленген деңгейі және практикалық жұмыс тәжірибесі СБШ 2-деңгейінде 2 жыл 4 Техникалық және кәсіби білімнің жоғары дәрежелі деңгейі талап етілмейді 3-кесте. Электр машиналарының электр монтаждаушысы орындайтын еңбек функцияларын айқындайтын КС бірліктерінің тізбесі Еңбек функ-циясының № Еңбек функциясының атауы (кәсіби стандарттың бірлігі) 1 Құрал-саймандар мен құрылғылардың қапталуын, іске жарамдылығын тексеру 2 Жұмыс орнын жоспарлау, орнатылатын жабдықты орналастыру схемасы 3 Жабдықты, іргетастарды, бекіту материалдарын және қосалқы құрал-сайман мен құрылғыларды, көтермелі-қозғалмалы механизмдерін тексеру 4 Негізгі және қосалқы түйіндерді, электр машиналарының бөліктерін жабдықты электрмен қоректендіру схемасына сәйкес монтаждау 5 Бекітпе, қоршау, жабдықтың жерлендірілу схемалары 6 Іске қосу және ретттеу жұмыстары (реле қорғанысы және автоматика (РҚА) реттеу, электр жабдығын сынау және өлшеу), сынақты іске қосу, сынау 7 Қабылдау-тапсыру жұмыстары 4-кесте. Электр машиналарының электр монтаждаушысы орындайтын КС бірліктерінің сипаттамасы Еңбек функ-циясы № Еңбек мәні Еңбек құралдары Міндеттер (еңбек іс-әрекеттері) 1 Электр машинасы арнайы киім, аяқ киім, құрал-саймандар мен құрылғылар 1-1) Қаптауын таза күйінде сақтау, құрал-саймандар мен құрылғыларды таза және техникалық тұрғыдан іске жарамды күйде ұстау 2 Электр машинасы Электр машинасының орналасу схемасы 2-1) Жұмыс орнын жоспарлау, орнатылатын жабдықты орналастыру схемасы 3 Электр машинасы Электр машинасының техникалық құжаттамасы 3-1) Жабдықты, іргетастар ді шолып қарау, бекіту материалдарын және қосалқы құрал-сайман мен құрылғыларды, көтермелі-қозғалмалы механизмдерін дайындау 4 Электр машинасының негізгі және қосалқы түйіндері, бөліктері құрал-саймандар мен құрылғылар 4-1) Негізгі және қосалқы түйіндерді, электр машиналарының бөліктерін жабдықты электрмен қоректендіру схемасына сәйкес монтаждау жұмыстарын жүргізу 5 Электр машинасы Құрал-саймандар мен құрылғылар 5-1) Негізгі және қосалқы жабдықтың бекітпе, қоршауының бар болуын, жерлендірілуін тексеру 6 Электр машинасы Электр машинасының техникалық құжаттамасы 6-1) Іске қосу және ретттеу жұмыстары (реле қорғанысы және автоматика (РҚА) реттеу, электр жабдығын сынау және өлшеу), сынақты іске қосу, нәтижелерді талдау, сынау қорытындыларын жасау 7 Электр машинасы Электр машинасының техникалық құжаттамасы 7-1) Қабылдау-тапсыру жұмыстарын жүргізу 5-кесте. СБШ 2-біліктілік деңгейіндегі электр машиналарының электр монтаждаушысы құзыреттеріне қойылатын талаптар Міндет № Жеке және кәсіби құзыреттер Біліктері мен дағдылары Білімі 1-1) Нәтиже үшін шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін көздейтін , басшылық етумен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет Электр энергетикалық және электр техникалық жабдықты монтаждау бойынша құрал-саймандармен және құрылғылармен жұмыс істеу; алғашқы медициналық көмек көрсету. Электр энергетикалық және электр техникалық жабдықты монтаждау бойынша құрал-саймандармен және құрылғылармен қауіпсіз жұмыс істеу әдістері 4-1) Орындаушылық, электр энерге-тикалық және электр техникалық жабдықты монтаждау кезінде шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін көздейтін , басшылық етумен құрастыру бойынша ұсынымдарды орындау Электр энергетикалық және электр техникалық жабдықты монтаждау бойынша жұмыстарды орындау; алғашқы медициналық көмек көрсету. Электр энергетикалық және электр техникалық жабдықты монтаждау жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік ережелері 5-1) Орындаушылық, шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін көздейтін , басшылық етумен жабдықтың бекітпе, қоршауының бар болуын, жерлендірілуін тексеру бойынша ұсынымдарды қатаң орындау Электр энергетикалық және электр техникалық жабдықтың бекітпе, қоршауының бар болуын, жерлендірілуін тексеру, алғашқы медициналық көмек көрсету Электр энергетикалық және электр техникалық жабдықтың орналасу орны, бекітпе, қоршауына, жерлендірілуіне қойылатын талаптар 6 Кесте. СБШ 3-біліктілік деңгейіндегі электр машиналарының электр монтаждаушысы құзыреттеріне қойылатын талаптар Міндет № Жеке және кәсіби құзыреттер Біліктері мен дағдылары Білімі 2-1) Орындаушылық, жұмыстарды дайындау және жүргізу кезінде өз бетінше жоспарлауды көздейтін басшылық етумен жабдықты жоспарлау мен орналастыру бойынша ұсынымдарды қатаң орындау Электр энергетикалық және электр техникалық жабдықты монтаждау үшін орнатылатын жабдықты орналастыру; сызбалар мен электр схемаларын оқу Электр энергетикалық және электр техникалық жабдықты орналастыруды жоспарлау кезінде жұмыстарды қауіпсіз жүргізу әдістері 7 Кесте. СБШ 4-біліктілік деңгейіндегі электр машиналарының электр монтаждаушысы құзыреттеріне қойылатын талаптар Міндет № Міндет № Жеке және кәсіби құзыреттер Біліктері мен дағдылары 3-1) Бағынышты қызметкерлердің міндеттерді өз бетінше белгілеуін, нормаларды ұйымдастыру және іске асыруды бақылауын, жұмыс нәтижелері үшін жауапкершілікті көздейтін, басшылық етумен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық-басқарушылық қызмет Жабдықтың, іргетастардың , бекіту материалдарын және қосалқы құрал-сайман мен құрылғыларды, көтермелі-қозғалмалы механизмдерінің болуын тексеру Жабдықтың, іргетас , бекіту материалдары және қосалқы құрал-сайман мен құрылғылардың, көтермелі-қозғалмалы механизмдерінің тізбесі 6-1) Орындаушылық, бағынышты қыз-меткерлердің міндеттерді өз бетін-ше белгілеуін, нормалардың іске асы-рылуын ұйымдастыру және бақы-лауын көздейтін басшылық етумен талаптарды орындау, нәтиже үшін жауапкершілік Іске қосу және реттеу жұмыстары, сынақты іске қосу, орнатылған электр энергетикалық және электр техникалық жабдықты сынау Сынақты іске қосу, орнатылған электр энергетикалық және электр техникалық жабдықты сынау кезіндегі қауіпсіздік техникасы қағидалары 7-1) Бағынышты қызметкерлердің міндеттерді өз бетінше белгілеуін, нормалардың іске асырылуын ұйымдастыру және бақылауды, жұмыс нәтижелері үшін жауапкершілікті көздейтін, басшылық етумен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық-басқарушылық қызмет Электр энергетикалық және электр техникалық жабдықты пайдалануға беру жұмыстарын орындау Электр энергетикалық және электр техникалық жабдықты қабылдау-тапсыру қағидалары «Электр және электрмеханикалық жабдық» кәсіби стандартына 3 Қосымша Күштік желілері және электр жабдығының электр монтаждаушысы 1 Кесте. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы Код согласно Государственному классификатору занятий Республики Казахстан (ГКЗ) Базалық топ 7137 «Күш беруші желілер монтажшысы» Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (БТБА) БТБА шығарылымы, бөлімі 3-шығарылым, «Электр станциялары мен желілердің жабдығын жөндеу. Құрылыс, монтаждау және жөндеу - құрылыс жұмыстары» БТБА бойынша кәсіп Электр жабдықтар, күш беруші желілер жөніндегі электр монтажшы Салалық біліктілік шеңбері (СБШ) біліктілік деңгейі БТБА бойынша разрядтар 2 2 3 3-4 4 5-6 2-кесте. Күштік желілер және электр жабдығы жөніндегі электр монтаждаушысының еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар Кәсібі бойынша болуы мүмкін жұмыс орындары (кәсіпорындар, ұйымдар) Жабдықталған және аттестатталған жұмыс орындары Зиянды және қауіпті еңбек жағдайы Ірі көлемді бұйымдармен, биіктікте, ашық алаңда жұмыс істеу, электрмагниттік сәуле шығару, электр кернеуі, электрмен зақымдану қаупін туғызатын факторлар Жұмысқа рұқсат берудің ерекше жағдайлары Денсаулық жағдайына қарай рұқсат алу; Электр қауіпсіздігі бойынша рұқсат алу СБШ біліктілік деңгейі Кәсіби білім алу мен оқыту деңгейі Талап етілетін жұмыс тәжірибесі 2 Жалпы орта білімі бар болған кезде қысқамерзімді курстар немесе кәсіпорында оқыту талап етілмейді 3 Техникалық және кәсіби білімнің белгіленген деңгейі және практикалық жұмыс тәжірибесі СБШ 2-деңгейінде 2 жыл 4 Техникалық және кәсіби білімнің жоғары дәрежелі деңгейі талап етілмейді 3-кесте. Күштік желілер және электр жабдығы жөніндегі электр монтаждаушысы орындайтын еңбек функцияларын айқындайтын КС бірліктерінің тізбесі. Еңбек функ-циясының № Еңбек функциясының атауы(кәсіби стандарттың бірлігі) 1 Құрал-саймандар мен құрылғылардың қапталуын, іске жарамдылығын тексеру 2 Жұмыс орнын жоспарлау, орнатылатын жабдықты орналастыру схемасы 3 Жабдықты, күштік кабельдерді, сымдарды, шкафтарды, бекіту материалдарын және қосалқы құрал-сайман мен құрылғыларды, көтермелі-қозғалмалы механизмдерін тексеру 4 Күштік электр сымдарын, электр жабдығын орналастыру схемасы мен жабдықты қосу схемасына сәйкес монтаждау 5 Бекітпе, қоршау, жабдықтың жерлендірілуін тексеру 6 Сынақты іске қосу, сынау 7 Қабылдау-тапсыру жұмыстары 4-кесте. Күштік желілер және электр жабдығы жөніндегі электр монтаждаушысы орындайтын КС бірліктерінің сипаттамасы Еңбек функциясы № Еңбек мәні Еңбек құралдары Міндеттер (еңбек іс-әрекеттері) 1 Күштік желілері мен электр жабдығы арнайы киім, аяқ киім, құрал-саймандар мен құрылғылар 1-1) Қаптауын таза күйінде сақтау, құрал-саймандар мен құрылғыларды таза және техникалық тұрғыдан іске жарамды күйде ұстау 2 Күштік желілері мен электр жабдығы Күштік желілері мен электр жабдығы орналастыру мен монтаждау схемалары 2-1) Жұмыс орнын жоспарлау, орнатылатын жабдықты орналастыру схемасы 3 Күштік желілері мен электр жабдығы Күштік желілері мен электр жабдығының техникалық құжаттамасы 3-1) Жабдықты, іргетастарды шолып қарау, бекіту материалдарын және қосалқы құрал-сайман мен құрылғыларды, көтермелі-қозғалмалы механизмдерін дайындау 4 Күштік желілері мен электр жабдығының схемасы, негізгі және қосалқы түйіндері, бөліктері, құрал-саймандар мен құрылғылар 4-1) Жабдықты орналастыру мен іске қосу схемаларына сәйкес электр жабдығын орнату, трассаларды белгілеу мен күштік электр сымын монтаждау 5 Күштік желілері мен электр жабдығы құрал-саймандар мен құрылғылар 5-1) Негізгі және қосалқы жабдықтың бекітпе, қоршауының бар болуын, жерлендірілуін тексеру 6 Күштік желілері мен электр жабдығы Күштік желілері мен электр жабдығының техникалық құжаттамасы 6-1) Іске қосу және ретттеу жұмыстары сынақты іске қосу, нәтижелерді талдау, сынау қорытындыларын жасау 7 Күштік желілері мен электр жабдығы Күштік желілері мен электр жабдығының техникалық құжаттамасы 7-1) Қабылдау-тапсыру жұмыстарын жүргізу 5-кесте. СБШ 2-біліктілік деңгейіндегі күштік желілер және электр жабдығы жөніндегі электр монтаждаушысы құзыреттеріне қойылатын талаптар Міндет № Жеке және кәсіби құзыреттер Біліктері мен дағдылары Білімі 1-1) Міндеттерді өз бетінше белгілеуді, жұмыстардың нәтижесі үшін міндеттердің орындалуына жауапкершілікті көздейтін , басшылық етумен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет Күштік желілері мен электр жабдығын монтаждау бойынша құрал-саймандармен және құрылғылармен жұмыс істеу Күштік желілері мен электр жабдығын монтаждау бойынша құрал-саймандармен және құрылғылармен жұмыстарды қауіпсіз орындау әдістері 4-1) Орындаушылық, күштік желілері мен электр жабдығын монтаждау кезінде шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін көздейтін , басшылық етумен құрастыру бойынша ұсынымдарды қатаң орындау Күштік желілері мен электр жабдығын монтаждау бойынша жұмыстарды орындау Күштік желілері мен электр жабдығын монтаждау бойынша жұмыстарды орындау кезіндегі қауіпсіздік ережелері 5-1) Орындаушылық, шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін көздейтін , басшылық етумен жабдықтың бекітпе, қоршауының бар болуын, жерлендірілуін тексеру бойынша ұсынымдарды қатаң орындау Күштік желілері мен электр жабдығының бекітпе, қоршауының бар болуын, жерлендірілуін тексеру Күштік желілері мен электр жабдығының орналасу орны, бекітпе, қоршауына, жерлендірілуіне қойылатын талаптар 6 Кесте. СБШ 3-біліктілік деңгейіндегі күштік желілер және электр жабдығы жөніндегі электр монтаждаушысы құзыреттеріне қойылатын талаптар Міндет № Жеке және кәсіби құзыреттер Біліктері мен дағдылары Білімі 2-1) Орындаушылық, жұмыстарды дайындау және жүргізу кезінде өз бетінше жоспарлауды көздейтін басшылық етумен жабдықты жоспарлау мен орналастыру бойынша ұсынымдарды қатаң орындау Күштік желілері мен электр жабдығын монтаждау үшін орнатылатын жабдықты орналастыру; сызбалар мен электр схемаларын оқу Күштік желілері мен электр жабдығын орналастыруды жоспарлау кезінде жұмыстарды қауіпсіз жүргізу әдістері 7 Кесте. СБШ 4-біліктілік деңгейіндегі күштік желілер және электр жабдығы жөніндегі электр монтаждаушысы құзыреттеріне қойылатын талаптар Міндет № Жеке және кәсіби құзыреттер Біліктері мен дағдылары Білімі 3-1) Бағынышты қызметкерлердің міндеттерді өз бетінше белгілеуін, нормаларды ұйымдастыру және іске асыруды бақылауын, жұмыс нәтижелері үшін жауапкершілікті көздейтін, басшылық етумен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық-басқарушылық қызмет Жабдықтың, іргетастардың, бекіту материалдарын және қосалқы құрал-сайман мен құрылғыларды, көтермелі-қозғалмалы механизмдерінің болуын тексеру Жабдықтың, іргетас , бекіту материалдары және қосалқы құрал-сайман мен құрылғылардың, көтермелі-қозғалмалы механизмдерінің тізбесі 6-1) Орындаушылық, шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін көздейтін , басшылық етумен жабдықтың бекітпе, қоршауының бар болуын, жерлендірілуін тексеру бойынша ұсынымдарды қатаң орындау Күштік желілері мен электр жабдығының бекітпе, қоршауының бар болуын, жерлендірілуін тексеру Күштік желілері мен электр жабдығының орналасу орны, бекітпе, қоршауына, жерлендірілуіне қойылатын талаптар 7-1) Бағынышты қызметкерлердің міндеттер-ді өз бетінше белгілеуін, нормалардың іске асырылуын ұйымдастыру және бақылауды, жұмыс нәтижелері үшін жауапкершілікті көздейтін, басшылық етумен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық-басқарушылық қызмет Күштік желілері мен электр жабдығын пайдалануға беру жұмыстарын орындау Күштік желілері мен электр жабдығын қабылдау-тапсыру қағидалары «Электр және электрмеханикалық жабдық» кәсіби стандартына 4 Қосымша Жарықтандыру және жарық беру желілерінің электр монтаждаушысы 1 Кесте. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы Қазақстан Республикасы Кәсіптердің мемлекеттік жіктеуішіне (КМЖ) сәйкес коды Базалық топ 7137 «Жарық беру және жарық беру желілері бойынша электрмонтаждаушы» Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (БТБА) БТБА шығарылымы, бөлімі 3-шығарылым, «Электр станциялары мен желілердің жабдығын жөндеу. Құрылыс, монтаждау және жөндеу - құрылыс жұмыстары» БТБА бойынша кәсіп Жарық беру және жарық беру желілері бойынша электрмонтаждаушы Салалық біліктілік шеңбері (СБШ) біліктілік деңгейі БТБА бойынша разрядтар 3 3-4 4 5 2-кесте. Жарықтандыру және жарық беру желілері электр монтаждаушысының еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар Кәсібі бойынша болуы мүмкін жұмыс орындары (кәсіпорындар, ұйымдар) Жабдықталған және аттестатталған жұмыс орындары Зиянды және қауіпті еңбек жағдайы Ірі көлемді бұйымдармен, биіктікте, ашық алаңда жұмыс істеу, электрмагниттік сәуле шығару, электр кернеуі, электрмен зақымдану қаупін туғызатын факторлар Жұмысқа рұқсат берудің ерекше жағдайлары Денсаулық жағдайына қарай жұмысқа рұқсат алу; Электр қауіпсіздігі бойынша рұқсат алу СБШ біліктілік деңгейі Кәсіби білім алу мен оқыту деңгейі Талап етілетін жұмыс тәжірибесі 2 Жалпы орта білімі бар болған кезде қысқамерзімді курстар немесе кәсіпорында оқыту талап етілмейді 3 Техникалық және кәсіби білімнің белгіленген деңгейі және практикалық жұмыс тәжірибесі СБШ 2-деңгейінде 2 жыл 4 Техникалық және кәсіби білімнің жоғары дәрежелі деңгейі талап етілмейді 3-кесте. Жарықтандыру және жарық беру желілері электр монтаждаушысы орындайтын еңбек функцияларын айқындайтын КС бірліктерінің тізбесі Еңбек функ-циясының № Еңбек функциясының атауы (кәсіби стандарттың бірлігі) 1 Құрал-саймандар мен құрылғылардың қапталуын, іске жарамдылығын тексеру 2 Жұмыс орнын жоспарлау, орнатылатын жабдықты орналастыру схемасы 3 Жабдықты, күштік кабельдерді, сымдарды, шкафтарды, бекіту материалдарын және қосалқы құрал-сайман мен құрылғыларды, көтермелі-қозғалмалы механизмдерін тексеру 4 Жарықтандыру желілері мен кабельдерін және аспаптарды жарық беру желілерінің схемаларына сәйкес монтаждау 5 Бекітпе, қоршау, жабдықтың жерлендірілуін тексеру 6 Сынақты іске қосу, сынау 7 Қабылдау-тапсыру жұмыстары 4-кесте. Жарықтандыру және жарық беру желілері электр монтаждаушысы орындайтын КС бірліктерінің сипаттамасы Еңбек функциясы № Еңбек мәні Еңбек құралдары Міндеттер (еңбек іс-әрекеттері) 1 Жарық беру аспап-тары, сымдар және кабельдер арнайы киім, аяқ киім, құрал-саймандар мен құрылғылар 1-1) Қаптауын таза күйінде сақтау, құрал-саймандар мен құрылғыларды таза және техникалық тұрғыдан іске жарамды күйде ұстау 2 Жарық беру аспаптары, сымдар және кабельдер Жарықтандыру мен жарық бер желілерінің орналасу және монтаждау схемасы 2-1) Жұмыс орнын жоспарлау, орнатылатын жабдықты орналастыру схемасы 3 Жарық беру аспап-тары, сымдар және кабельдер Жарықтандыру мен жарық бер желілерінің техникалық құжаттамасы 3-1)Жабдықты,іргетастарды шолып қарау, бекіту материалдарын және қосалқы құрал-сайман мен құрылғыларды, көтермелі-қозғалмалы механизмдерін дайындау 4 Негізгі және қосалқы жарық беру аспаптары, сымдар және кабельдер құрал-саймандар мен құрылғылар 4-1)Жабдықты орналастыру мен іске қосу схемаларына сәйкес жарықтандыру аспаптарын орнату орнын белгілеу, жарықтандыру мен жарық беру желілерінің негізгі және қосалқы құрылғыларын кабельдер мен сымдарға арналған трассаларды салу 5 Жарық беру аспаптары, сымдар және кабельдер құрал-саймандар мен құрылғылар 5-1) Жабдықтың бекітпе, қоршауының бар болуын, жерлендірілуін тексеру. 6 Жарық беру аспаптары, сымдар және кабельдер Жарықтандыру мен жарық беру желілері жүйесінің техникалық құжаттамасы 6-1) Іске қосу және ретттеу жұмыстары сынақты іске қосу, нәтижелерді талдау, сынау қорытындыларын жасау 7 Жарық беру аспаптары, сымдар және кабельдер Жарықтандыру мен жарық беру желілері жүйесінің техникалық құжаттамасы 7-1) Қабылдау-тапсыру жұмыстарын жүргізу 5-кесте. СБШ 2-біліктілік деңгейіндегі жарықтандыру және жарық беру желілері электр монтаждаушысы құзыреттеріне қойылатын талаптар Міндет № Жеке және кәсіби құзыреттер Біліктері мен дағдылары Білімі 1-1) Міндеттерді өз бетінше белгілеуді, жұмыстардың нәтижесі үшін міндеттердің орындалуына жауапкершілікті көздейтін , басшылық етумен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет Жарықтандыру мен жарық беру желілері жабдығын монтаждау бойынша құрал-саймандармен және құрылғылармен жұмыс істеу Жарықтандыру мен жарық беру желілері жабдығын монтаждау бойынша құрал-саймандармен және құрылғылармен жұмыстарды қауіпсіз орындау әдістері 2-1) Орындаушылық, Жарықтандыру мен жарық беру желілері жабдығын монтаждау кезінде шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін көздейтін , басшылық етумен құрастыру бойынша ұсынымдарды қатаң орындау Жарықтандыру мен жарық беру желілері жабдығын монтаждау бойынша жұмыстарды орындау Жарықтандыру мен жарық беру желілері жабдығын монтаждау бойынша жұмыстарды орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы қағидалары 3-1) Орындаушылық, шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін көздейтін , басшылық етумен жабдықтың бекітпе, қоршауының бар болуын, жерлендірілуін тексеру бойынша ұсынымдарды қатаң орындау Жарықтандыру мен жарық беру желілері жабдығының бекітпе, қоршауының бар болуын, жерлендірілуін тексеру Жарықтандыру мен жарық беру желілері жабдығының орналасу орны, бекітпе, қоршауына, жерлендірілуіне қойылатын талаптар 6-Кесте. СБШ 3-біліктілік деңгейіндегі жарықтандыру және жарық беру желілері электр монтаждаушысы құзыреттеріне қойылатын талаптар Міндет № Жеке және кәсіби құзыреттер Біліктері мен дағдылары Білімі 2-1) Орындаушылық, жұмыстарды дайындау және жүргізу кезінде өз бетінше жоспарлауды көздейтін басшылық етумен жабдықты жоспарлау мен орналастыру бойынша ұсынымдарды қатаң орындау Жарықтандыру мен жарық беру желілері жабдығын монтаждау үшін орнатылатын жабдықты орналастыру; сызбалар мен электр схемаларын оқу Жарықтандыру мен жарық беру желілері жабдығын орналастыруды жоспарлау кезінде жұмыстарды қауіпсіз жүргізу әдістері 7 Кесте. СБШ 4-біліктілік деңгейіндегі жарықтандыру және жарық беру желілері электр монтаждаушысы құзыреттеріне қойылатын талаптар Міндет № Жеке және кәсіби құзыреттер Біліктері мен дағдылары Білімі 4-1) Бағынышты қызметкерлердің міндеттерді өз бетінше белгілеуін, нормаларды ұйымдастыру және іске асыруды бақылауын, жұмыс нәтижелері үшін жауапкершілікті көздейтін, басшылық етумен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық-басқарушылық қызмет Жабдықтың, іргетастардың , бекіту материалдарын және қосалқы құрал-сайман мен құрылғыларды, көтермелі-қозғалмалы механизмдерінің болуын тексеру Жабдықтың, іргетас, бекіту материалдары және қосалқы құрал-сайман мен құрылғылардың, көтермелі-қозғалмалы механизмдерінің тізбесі 5-1) Орындаушылық, бағынышты қызметкер-лердің міндеттерді өз бетінше белгіле-уін, нормалардың іске асырылуын ұйым-дастыру және бақылауын көздейтін бас-шылық етумен талаптарды орындау, нәтиже үшін жауапкершілік Сынақты іске қосу, орна-тылған жарықтандыру және жарық беру жабдығын сынау Сынақты іске қосу, орна-тылған жарықтандыру және жарық беру жаб-дығын сынау кезіндегі қауіпсіздік техникасы қағидалары 6-1) Бағынышты қызметкерлердің міндеттерді өз бетінше белгілеуін, нормалардың іске асырылуын ұйымдастыру және бақылауды, жұмыс нәтижелері үшін жауапкершілікті көздейтін, басшылық етумен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық-басқарушылық қызмет Жарықтандыру және жарық беру жабдығын пайдалануға беру жұмыстарын орындау Жарықтандыру және жарық беру жабдығын қабылдау-тапс