Елорда – егемендік еншісі

Қазақстан бүгінде мемлекеттігін тұғырлы етті. Әлемді өзгертетін жасампаздық идеялар ұсынатын парасатты елге айналды. Бірлігі мен татулығы жарасқан халқының өрелі істерін барша дүниеге паш етті. Адамзаттың алтын бесігі – Еуразияның қақ ортасынан ойып тұрып жаңа астанасын салды. Жазиралы сайын даланың жауһарына айналған елордамыз – Астана тарихы баршамызды қызықтыратыны сөзсіз. Астана қаласының Тәуелсіз мемлекетіміздің елордасына ай­налғанына биыл он жеті жыл толады. Астана осындай аз мерзім көлемінде әлемнің көптеген елде­рінің ежелден қалыптасқан астаналарымен тең дәрежеде әлемдік қауымдастыққа кеңінен танылып, егемен мемлекеттің бас қаласына айналғандығын барынша айқындап отыр. Шетелдік қонақтар әр келген сайын елдегі, ең алдымен елордамыз – Астана қаласында тұр­ғы­зылып жатқан жаңа ғажайып құры­лыстарды көреді. Бұл сәулетті құры­лыстар Тұңғыш Президентіміз Нұр­сұлтан Назарбаевтың идея­ла­­ры­ның көрінісі болып табылады. Ас­­тана бүгінгі күні тәуелсіз ел­дің ор­­талығы, Қазақстанның саяси-эко­номикалық өрлеуінің темірқазығы. Астананың көк шалғынды көрікті жерінде түндігін түріп тас­тап, қасқайып бой көтерген ға­жайып ғимарат – Қазақстан Рес­публикасының Тұңғыш Президенті – Елбасының кітапханасы. Ма­қаламызға осы кітапханадағы Елбасының жеке мұрағаты қорында сақталған тарихи құжаттар, елорданы Алматыдан Ақмолаға көшіру туралы мәселе көтерілген Жоғарғы Кеңестің отырысының стенограммаларынан бастап Елбасының Астана турасында, оның байтақ тарихы мен қазіргі замандағы маңызы хақындағы сөйлеген сөздері арқау болып отыр. 1994 жылдың 6 шілдесінде Президент Н.Ә.Назарбаев Қа­зақ­стан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің таңертеңгі отырысында ата-бабаларымыздың сан ғасырлар бойы аңсаған армандары, жерұйық іздеген Асан қайғының сапарлары жайлы тереңнен қозғап, Кеңес мүшелерін осы пікірді қолдауға көндіруі жүректі шымырлатады. Елбасының еліміздің астанасын Алматыдан Ақмолаға ауыстыру туралы шешімі де осындай мақ­сат­тарды көздеген дана шешім бол­ғандығы бүгін ақиқатқа айналды. Қазақстан өзінің территориялық аумағы бойынша әлемдегі аса ірі елдердің алғашқы ондығына кіреді. Қазақстанның территориясы арқылы бірнеше сағаттық белдеулер өтеді. Сондықтан да мемлекеттің басқару орталығын орасан зор кеңістікті алып жатқан елдің географиялық орталығы болып табылатын жерге орналастыру өте әділ шешім болды. Жаңа елорда бүкіл Еуразия құрлығының кіндік ортасына орналастырылуы тек Қазақстанның ғана емес, сонымен қатар біздің елімізбен тығыз іскерлік қатынастар орнатқан алыс-жақын шет мемлекеттер үшін де оңтайлылық туғызды. Қазақстан – ел тәуелсіздігінің кепілі үшін құрлықтар ара­сын­дағы достық қарым-қатынастарға мүдделі мемлекет. Сондықтан да елорданың тоғыз жолдың торабында қоныс тебуі ішкі және сыртқы саясаттың ауқымды мәселелерін, жаһандық маңызы бар саяси-экономикалық мәселелерді шешу үшін айрықша маңызды. Астана экологиялық апатты аймақтардан алшақта, табиғаттың дүлей күштерінен туындайтын келеңсіздіктерге ұшырау қаупі аз аймақта орналасқан. Бұл қандай да болсын стратегиялық маңызы бар орталықтар үшін ерекше мән беруді талап ететін фактор. Астана – егемендіктің еншісі, тәуелсіз тарихымыздағы орны да, маңызы да ерекше қала. Кез келген елді оның елордасы арқылы танып, мойындайды. Астананың қазіргі таңдағы даму үдерісі елдің болашаққа жасаған болжамын, Қазақстанның өзге әлемге қатынасын білдіреді. Астананың келбеті – қазақстандықтардың келбеті, мемлекетіміздің нышаны. Бүгінгі таңда Астана біздің келешегімізге қатысты маңызды шешімдер қабылдайтын мемле­кеті­міздің саяси орталығы ғана емес, сонымен бірге әлемдік дең­гейдегі саяси, экономикалық, әлеу­меттік, гуманистік, мәдени, діни мәсе­лелерді шешу үшін дүниежүзінің саясаткерлері мен көшбасшылары бас қосатын ізгіліктің ордасына айналып отыр. Елбасы елорданың мемлекеттің дамуындағы рөлі турасында: «Астана біздің Отанымыздың жүрегінде, халықты біріктірген ұлттық идеяға айналды, ол халықтың өз күші мен ұлы мақсаттарына деген сенімнің символына айналды,» – дейді. Шындығында, Президентіміз Астананы асқақтату арқылы Қазақстанды келешегі кемел, әлеуеті қуатты мемлекет ретінде төрткүл дүниеге танытты. Астанада көпұлтты, көп­кон­фессиялы тәуелсіз Қазақ­станда орныққан тұрақтылық, татулық пен бейбітшілік дінаралық және ұлтаралық келісім мен өзара ықпалдастықты қалыптастыру жо­лындағы, жаһанданудан сақтану, әлемде қалыптасқан мәдениет­аралық, дінаралық қақтығыстар мен түрлі лаңкестік іс-әрекеттерге тос­қауыл қою үшін әлемдік дең­гей­дегі маңызды бастамалар көтерілді. Елбасы 2005 жылы Астанадағы Орталық мешіттің ашылу салтанатында: «Қазақстандағы рухани келісім ғайыби құбылыс емес, өміріміздің әбден орныққан қағидаты. Бұл құбылыс – ең алдымен, мемлекетіміздің дін саласында жүргізіп отырған, әрі әлемнің көптеген мемлекеттеріне үлгі бола алатын сындарлы да салиқалы саясатының нәтижесі» – деп Қа­зақстан қоғамындағы татулық пен тұрақтылық ахуалының эконо­микалық реформалардың табыс­ты өтуіне, әлеуметтік саладағы жетістіктерге, халықтың әл-ауқатының жақсаруына тигізген оң ықпалына баға берді. Дүниежүзілік мәдениет пен діндердің даму тарихында алғаш рет Астанада құбылмалы әлемдегі өзара түсіністіктің аса күрделі мәселелері бойынша мәдени және тең құқылы диалогтың орасан зор оң үлгісін берген Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің съезі өтті. Әлемдік деңгейдегі дуалы ауыз саясаткерлердің дені Біріккен Ұлттар Ұйымының қазақстандық үлгісі деп атап жүрген Қазақстан халқы Ассамблеясы да өз жемісін беріп келеді. Әлемде баламасы жоқ бірегей тәжірибені дүниежүзінің барлық мемлекеттері пайдалану керек деген тұжырымды Батыс пен Шығыстың көптеген саясаткерлері жарыса айтуда. Қоғамдағы барлық құбылыстар, оның ішінде бір елдегі әртүрлі ұлттардың мәдениеттері өзара тығыз байланысты. Осы байла­ныстарды ел игілігі мен ұлт бір­лігін нығайтуға пайдалану үлкен саяси өнер. Қазақстан халқы Ассам­блеясы осындай игілікті істі атқару үшін алғаш құрылған қоғамдық институт. Қазақ елінің Сарыарқа төсін­дегі елордасы – Астана осындай қордалы мәселелерді талқы­лай­тын ынтамақтастықтың алаңына, бітім­гершіліктің ордасына айнал­ды. Жер бетіндегі Біріккен Ұлт­тар Ұйымынан кейінгі үлкен құры­лым – 56 елдің басын қос­қан Еуро­падағы қауіпсіздік және ынты­мақ­тастық ұйымының үшін­ші мың­жылдықтағы – ХХІ ғасыр­дағы саммиті Қазақстанның төраға­лығымен Астанада өтті. Астана саммиті жаһандық саясатқа «Астана рухы», «Еуразиялық қауіпсіздік» деген жаңа ұғымдарды енгізді. Қа­зақстан төрағалығы ЕҚЫҰ-ның өзіне жаңа мазмұн дарытты, жаңа бағыт әкелді. Қазақстанның ұйым­ға төрағалық етуі Қазақ елінің мәрте­бесін биіктетіп, Қазақстан хал­қы­ның патриоттық сезімін арттырды. Географиялық орналасуы, тарихы мен саяси орталық ретіндегі маңызынан басқа Астананың сәулеттік ерекшелігінің өзі таңдай қақтырарлық, өз алдына әңгіме қозғарлық мәселе. Астана – бұл мемлекеттің ажары. Елорданың ұтымды географиялық орналасуы алуан түрлі архитектуралық қиялдардың жүзеге асуына мүм­кіндік берді. Астананың архи­тек­ту­ралық келбеті болашаққа ­ұмты­лысты көрсететіндей болуы керек, яғни біздің мемлекеті­міз­дің мәдениет­тердің өзара ықпалдастығы мен прогреске ашықтығын үйлестіре алатындай болуы керек еді. Бүгінгі Астана – азиялық астаналардың ішіндегі неғұрлым еуропалық қала. Ол барлық еуразиялық жолдардың тоғысында орналасқан. Иә, Сарыарқаның бір кездері ақселеу бұйырғын, қара жусан қаптаған сайын даласында осындай көрсең көзің тоятын, алып шаһар орнайды деген ешкімнің ойына келмек түгілі, түсіне де кірмеген шығар, сірә. Шүкір делік, қаншама замандар бойы ата-бабаларымыздың шыбын жанын шүберекке түйіп, нар тәуекелге бел байлап, азаттық жолындағы күресі еш кетпей, ға­сыр­лардың сынынан, тарих-тағдырдың тезінен аман-есен өтіп, бүгінгідей құтты қайырлы күнге жеттік. Қазіргі Астана ұлтымыздың рухының құдіреттілігін әлемге танытып отыр. Астана – мемле­кетіміздің биік мәртебесі, жоғары дәрежесі, бақ-берекесі, елдік пен бірліктің тұт­қасы, дербестігіміздің дара тумасы. Ескерту: Қазақстан Респуб­ли­­касының Тұңғыш Президенті – Ел­­­­басы кітапханасының мұра­­ға­­тын­дағы құжаттар пайдаланылды. Ақбота Хамитова, Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы кітапханасының аға сарапшысы.