Дүбірге толы дүние

БАСШЫҒА БАҒЫНБАҒАН ЖЕРДЕ БЕРЕКЕ ЖОҚ Қырғыз ағайындарда жағдайдың оңалатын түрі жоқ. Ес жиятындай уақыт болды. Бүлінген нәрсе көп. Жыртықты жамамаса, қазір жаз болғанмен, ертең қыс келеді, тоңатындары анық. Тамақ та керек. Азын-аулақ егілген нәрсені жинап алудың орнына халықтың көпшілігі даурығып көшеде жүр. Қазіргі уа­қыт­та бүкіл қырғыз қауы­мын­дағы үлкен әңгіме – елге Еуропадағы қа­уіп­­сіздік және ын­тымақ ұй­ы­мының (ЕҚЫҰ) кеңесші по­ли­циялық тобын кіргізбеу жөнінде республиканың әр жерінде оған қарсы акциялар өткізіліп жатыр. Ош қаласының кеңесінде депутаттар бұл топты қалаға кіргізбеу жөнінде шешім қабылдапты. “Қырғызстан халқы сыртқы күштерге қарсы” деген халықтық қозғалыс құрылған. Әсіресе, оған мүше болған жастар ұйымдары айрықша белсенділік көрсетіп отыр. Бұл мәселеге байланысты уақытша президент Роза Отун­бае­ваның өзі Ошқа келіп, жастармен кездесу өткізіп, елдің оңтүстігіне ЕҚЫҰ полиция тобын енгізудің қажеттігін айтқанмен, оған құлақ асқан жұрт болмады. Жастар ұйымының жетекшісі Қоңырбек Жүнісбеков президентке шетел полициясынан бас тартуды талап ретінде мәлімдеген. Бұл талап орындалмаған күнде қарсылық акциясы жалғастырылмақ. “Қырғыз халқы сыртқы күш­терге қарсы” қозғалысының бір көсемі Мәулен Асқарбековтың пікірінше, Ошқа ЕҚЫҰ полиция тобын кіргізу жағдайды ушықтыра түседі, елді екіге бөлуі мүмкін. Қозғалыс көсемі өздерін халық қолдайтынын айтады. Ал “ел президенті Роза Отунбаева халықтың сөзіне құлақ аспаса, біз төтенше әрекеттерге барамыз”, деп қорқытады ол. Бұл әрекеттің бірі – стратегиялық жолдарға тосқауыл қою екен. Алдымен оны Бішкекте өткізіп, онан соң облыс орталықтары – Ош, Нарын, Қара­қол және Таласта өткізбек. Енді сол “елді екі бөлуі мүмкін” ЕҚЫҰ-ның полициялық тобына келейікші. Бұл өзі жағдайды жақсартар деген ни­еттен туған ұсыныс. Жалпы ха­лық­аралық үрдісте кең қол­да­нылатын қадам. Елді бөледі деген күдіктің бір тү­йір де негізі жоқ. Бұл жерде ЕҚЫҰ Бас хат­шысы Марк Пер­­рен де Бри­шамбоның сөзі­не жүгінген жөн болар. Оның ай­ту­ынша, бұл топқа “жағдайға ара­ласу мандаты бе­ріл­меген”. “Оның мүшелері ешкімді де ұс­тап, тұтқындай алмайды, қыл­мыс­ты ашумен де айналыс­пайды”. Бұл топтан зиян болмасы анық. Ал қазір күйзелген елдегі саяси ойынға белсенді қатысып жүргендердің көздегені – лай судан балық аулау. Оларға әсте де ел тыныштығы, халық өмірінің қалыпқа түсуі керек емес. Тіпті, олар күні кеше халық болып сайлаған президент Роза Отун­баеваның өтініш-ұсыныс­тарын да тыңдағысы келмейді, өздерінің тар мүдделерінен туындаған ұшқары ойларын жүзеге асыруды бәрінен жоғары қояды. Ең қиыны – елдегі қазіргі күн­­де қалыптасқан биліктің әлсіздігі, ондағы ауызбірліктің жоқ­тығы. Қабылдаған шешім ор­ындалмай жататын болса, би­ліктің бір тармағы екіншісін мо­йындамаса, мұндай жерде береке болмайтыны белгілі. Осы ретте жақында жұртқа жария етілген Ош қаласының әкімі Мэлис Мырзахматовтың ел президенті Р.Отунбаеваға шарт қоюы елдегі жағдайдың сипатын аңғартады. Ол өзін ешкім орнынан ала алмайтынын, ондай әрекет болса, халықты құрылтайға шақыра­тынын айтады. Бұл жерде сол саяз шенеу­нік­ке президентті бүкіл ел халқы сайлағанын, ел конституциясы оған үлкен өкілеттік беретінін түсіндіріп жату артық. Өйткені, елде қалыптасқан жағдай оған осындай жетесіз мәлімдеме жа­сауға мүмкіндік береді. Ал пре­зидент оны орнына қоя алмаса, одан да қадір-қасиеттің, беделдің кеткені. Бұл – ел қасіреті. Ағайын елдегі жағдайға көрші елдер ғана емес, бүкіл әлем алаңдап отыр. Халықаралық демеушілер бұл елге 1,1 миллиард доллар қаржы да бөлмек. Үлкен қолдау. Биліктегі берекесіздік, елді елірткен арандатушылық соның бәрін желге ұшыра ма деген күдік көңілді күпті етеді. Мамадияр ЖАҚЫП.