Адал қызмет ел сенімін арттырады

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев сәрсенбі күні Ақордада құқық қорғау қызметінің көкейкесті мәселелері бойынша кеңес өткізді Онда үлестік құрылыс проблемалары, елде заңдылық пен тәртіпті қамтамасыз ету және кәсіпкерлер құқықтарын қорғау мәселелері сөз болды. Кеңес жұмысына Премьер-Министр Кәрім Мәсімов, Мемлекеттік хатшы – Сыртқы істер министрі Қанат Саудабаев, Президент Әкімшілігінің Басшысы Аслан Мусин, Бас прокурор Қайрат Мәми, Жоғарғы Сот Төрағасы Мұсабек Әлімбеков, Ішкі істер министрі Серік Баймағанбетов, Экономикалық қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес агенттігінің (Қаржы полициясы) төрағасы Қайрат Қожамжаров және құқық қорғау құрылымдары мен мемлекеттік органдардың басшылары қатысты. Президент тұрғын үй құры­лы­сына үлестік қатысушылар проб­ле­маларына ерекше тоқталды. Үлес­керлер құқын қорғау бойын­ша мемлекет жеткілікті шаралар қа­былдап отыр. 518,8 миллиард теңге бюджеттен арнайы бөлініп, бұл қаржылар үлестік құрылысты қолдауға бағытталған. Соның нә­ти­жесінде 353 тұрғын үй кешені са­лынып, 45 мыңнан астам үлескер мәселесі шешімін тапты. – Біздің көптеген елдер секілді бұл проблемадан сырт қалуымызға да болар еді, бірақ біз өз азамат­тарымызға қолдау көрсетпей тұра алмадық және бұл мәселені ше­шуге қаражат таптық, – деді Нұрсұлтан Әбішұлы. Сонымен бірге Президент үлес­керлердің құқын қорғауда жауапсыз құрылыс компаниялары жымқырған мүліктерді іздестіруді және олардың қылмыстық жолмен тапқан табыстарын заңдастырудың алдын алуды құқық қорғау орган­дарына қатаң тапсырды. Бұл әсі­ре­се Астана, Алматы және Өске­мен қалаларына қатысты. Жауап­сыз құрылыс компанияларының активтерін іздеп тауып, кері қай­та­ру, олардың үлескерлер мен мем­лекетке келтірген залалын мәж­бүрлеп өтету басты міндетке айналуы тиіс. Осы ретте Елбасы соттардың үлескерлердің құрылыс ұйымдарының үстінен берген өтініштерін жылдам әрі әділ қа­рауды қамтамасыз етуде, үлес­кер­лер­дің орынды талаптарын қана­ғат­тандыруда заң аясындағы бар­лық амалдарды қолдануға тиіс екендігін де ескерте кетті. Үлес­керлердің құқықтарын сот арқылы сапалы қорғау үшін бұл сияқты сот шешімдерінің толық және уа­қытылы орындалуын қамтамасыз ету қажет. Бұл мәселелер заңнамалық деңгейде де, практикалық қызмет жағдайында да сапалы ойласты­ру­ды қажет етеді. Үлескерлердің құ­қық­тарын қорғау тұрғысында Нұр­сұлтан Назарбаев құқық қорғау органдарына арамқол құрылыс салушылар ұрлаған мүлікті, соның ішінде елден сыртқары жерлерде де іздестірудің тиімділігін арттыру және олардың қылмыстық жолмен тапқан табыстарын заңдастыру­лары­ның алдын алу жөнінен қо­сым­ша шаралар қабылдауды тап­сырды. Ал Үкіметке мемлекеттік ор­гандармен бірлесе отырып үлестік тұрғын үй құрылысы саласындағы қатынастарды реттейтін заңна­ма­ларды жетілдіруді тапсырды. Осы орайда жауапсыз құрылыс ком­па­нияларынан ақшалай қаражатты, басқа да мүліктерді өндіріп алу жө­ніндегі сот шешімдерінің орын­далуын қамтамасыз ету және бө­лін­ген қаржыны қайтару тетігін жа­сау да басты назарға алынуы тиіс. Елдегі заңдылық пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету мәселесіне қатысты үміттендірерліктей мәлі­мет­тер келтірілді. Құқық қорғау органдары қызметінің 2010 жыл­дың бірінші жартыжылдығындағы қорытындылары бойынша оң өз­герістердің орын алғандығы бай­қалады. Ауыр және аса ауыр қыл­мыстар, жасөспірімдер арасындағы және экономика саласындағы қылмыстар саны азайған. Бүтіндей алғанда қылмыстың ашылуы ар­тып отыр. Дегенмен, Президент атап өткендей, біріншіден, статис­тика барлық уақытта бірдей ахуал­ды толық бейнелей бермейді, екін­шіден, оң өзгерістер болған күннің өзінде де ол өзімізді өзіміз ты­ныш­тандыруға себеп болуға тиіс емес. Осыған орай Нұрсұлтан На­зар­баев Үкіметке құқық бұзушы­лық­тың алдын алуға, маскүнемдікпен күреске, әйелдер мен кәмелетке тол­мағандарға қатысты қылмыс­тар­дың өсімін төмендетуге, қыл­мыстық істерді тергеген кездегі әуре-сарсаңдарды жоюға, құқық қорғау органдарының азаматтар мен заңды тұлғалардың өтініш­те­рін қарауды уақытылы және сапалы жүзеге асыруына айрықша көңіл бөлуді тапсырды. Сонымен қатар Мемлекет басшысы кеңеске қатысушылардың назарын жол қозғалысы қауіпсіздігі мен көп­те­ген адамдардың өмірін қиған жол-көлік оқиғалары проблемаларына аударды. Соның ішінде жақында 21 адамның өмірі қиылған Жам­был облысында орын алған жол апа­ты да атап көрсетілді. Осы қай­ғылы оқиғаға байланысты Нұр­сұлтан Назарбаев қайтыс болған­дар­дың отбасыларына көңіл айтты. Мемлекет басшысы кеңес ба­рысында құқық қорғау органда­ры­на қылмыспен күресті жанданды­рып, азаматтардың конституция­лық құқықтарын қорғауды күшей­ту қажеттігі тұрғысында түбегейлі шаралар қабылдау жөнінде тап­сыр­ма берді. Атап айтқанда, Бас прокуратура құқық қорғау орган­дарын қадағалауды күшейтуге, олардың қызметін үйлестіру дең­гейін жақсартуға, қылмысты тер­геу мен ашу, қылмыстық істерді соттарда қарау және жазаны бас бостандығынан айыру орын­да­рын­да өтеу кезінде заңдылықтың сақталуын қамтамасыз етуге тиіс. Мұндай тапсырмалар Ішкі істер министрлігіне де берілді. Тарқатып айтқанда, ішкі істер ведомствосы пайдакүнемдік, күш көрсету қыл­мыс­тарының жолын кесу, қоғам­дық тәртіпті сақтау мен қылмыс­тың алдын алуды күшейту, жол қозғалысы қауіпсіздігін қамтамасыз етуді жақсартуда қосымша шаралар қабылдау, заңсыз есірткі бизнесі мен нашақорлыққа қарсы күресті күшейту, оның ішінде есірткі зат­та­рын қолдануды жасыру және олардың білім беру ұйымдары мен ойын-сауық орындарында тара­ты­луы деректерін анықтау және жою, тұрғындардың нашақорлыққа са­лы­ну­ға бейімдеу келетін тобын нақ­тылап, сақтандыруды күшейту сияқты бағыттар бойынша шаралар кешенін қабылдау қажет. Ал Эко­номикалық қылмысқа және сы­бай­лас жемқорлыққа қарсы күрес агент­тігі жалған кәсіпкерлік пен қолдан жасалған банкроттыққа қарсы күресті күшейтуді қолға алуы тиіс. Сонымен қатар агенттікке банк саласындағы қылмыстардың жолын кесу, қылмыстық жолмен та­былған ақшаны заңдастыруға және шетелге кеткен қаражаттың қайтпай қалуына қарсы күресті күшейту, сыбайлас жемқорлық пен экономикалық қылмыс салдарынан келген залалды барынша толық өтету бойынша қосымша шаралар қабылдау жөнінен нақты тапсыр­малар берілді. Қаржы министрлігіне берген тапсырмасында Президент Кеден одағының сыртқы кедендік ше­ка­ра­сына бақылауды күшейту қажет­тігін ерекше атады. Нақтырақ айт­қанда, халық тұтынатын тауарлар контрабандасын, қару-жарақ пен есірткінің заңсыз тасымалын анық­тап, жолын кесу бойынша шаралар қабылдауды және жүзеге асыруды қамтамасыз ету басты міндет болуға тиіс. Әділет министрлігіне берілген тапсырмада түзету мекемелерінде тәртіп орнатуға жеткілікті түрде ша­ра қолданып, бас бостан­ды­ғы­нан айыру орындарындағы жағ­дай­ды бақылауда ұстауды жақсарту қа­жеттігі баса айтылды. Маңғыс­тау­дағы орын алған жағдайды мысалға келтіре отырып, Н.Назарбаев жазаны өтеу орындарының проб­лемаларын да тілге тиек етті. Мемлекет басшысы сот жүйе­сі­нің жұмысын күшейту тұрғысында да бірнеше бағыттарды атап көрсетті. Соттар Ата Заң мен өзге де заңдардың мүлтіксіз сақталуын қамтамасыз етуге міндетті. Істер жедел әрі әділ түрде өз шешімдерін табуы тиістігі де қатаң ескертілді. Кез келген сотқа жүгінушілер өз талабының әділ де жедел шешіл­генін қалайтыны түсінікті де. Пре­зи­дент судьялар өз жұмысында жіберілген қателіктеріне және өзі­нің жеке әрекеттеріне де ең қатаң жауапкершілік тұрғысынан қарауы керек дегенді қадап айтты. – Судьяның бір ғана лайықсыз қылығы қоғамның сотқа деген сенімін төмендетіп, сот жүйесінде қол жеткізілген бүкіл жетістіктерді желге ұшыруы мүмкін, – деп ескертті Елбасы. Олай болса, соттарда қабылдан­ған шешімдер тиянақты орын­да­лу­ға жатады. Мәселен, азамат немесе ұйым үшін соттың әділ шешім шығаруы әншейін мақсат емес, олар үшін ең бастысы – бұзылған құқының қалпына келгені болмақ. Соттар тұрғындар үшін барынша ашық және жария болуы керек. Мемлекет басшысы сот шешім­дері­нің орындалуын қамтамасыз ету қыз­метінің жоғары деңгейде ұйым­дастырылуы тиістігін де ерекше ескертіп өтті. – Жалпы алғанда, сіздердің ал­дарыңызда тұрған міндеттер қол­же­тімді және құқық қорғау орган­да­рын­да ол үшін қажетті әлеует бар. Қойылған міндеттерді сіздердің ат­қарып шыға алатындарыңызға се­немін, алайда, құқық қорғау құры­лымдарының басшылары қажетті қорытынды шығаруы және тиімді әрі нақты шаралар қабылдауы қа­жет, – деп атап көрсетті Нұрсұлтан Назарбаев. Күн тәртібіндегі соңғы мәселе кәсіпкерлікпен айналысып жүрген азаматтардың құқын қорғауға қатыс­ты болды. Кәсіптің соңында жүрген азаматтардың құқын қамтамасыз ету саласында Мемлекет басшысының тапсырмасымен “www.akorda.kz” ресми сайты ашылған-ды. Аталған сайттағы “Президенттің бизнесті қорғауы” атты арнайы бөлім рөлінің маңыздылығы да ерекше аталып өтілді. Мәселен, бес айға жуық мерзім ішінде сайтқа кәсіпкерлерден 800-ге тарта хат түскен. Сол хаттардың 247-сі қадағалау-бақылау және құқық қорғау органдары тарапынан кәсіпкерлер құқы мен мүддесінің бұзылуына қатысты шағымдар көрінеді. – Мен қашанда шағын және орта бизнесті қолдау және дамыту мәселелеріне, оның дамуына тос­қауыл болатын әкімшілік кедер­гі­лерді жоюға айрықша назар аударып келемін және алдағы уақыттарда да солай бола береді. Менің тапсырмам бойынша сайттағы шағымдар Пре­зидент Әкімшілігінің қатаң бақы­лауына алынды және белгіленген тәртіпке сай тиісті органдар қарап жатыр. Біз кәсіпкерлікті қолдауды қамтамасыз етуде ауқымды жұмыс­тар атқарудамыз, – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Сайт кәсіпкерлік қыз­метті жүзеге асырушы азаматтардың құқын қорғаудың тағы бір маңызды тетігі болып табылады. Кеңес отырысын қорыта келе Мемлекет басшысы құқық қорғау жүйесін тиімді жетілдіру арқылы аза­маттарымыздың жан-жақты қор­ға­луына жағдай жасалып, сол ар­қылы еліміздің дамуына үлкен үлес қосылатынын жеткізді. Бүгінгі таңда экономикамызға қыруар қаржы жұмсалып жатса, бұл қаржы көздері еліміздің игілігіне қызмет етуге тиіс. Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ.