Жаңбырсыз жаз, картоп, баға...
Көктен тамшы тамызбаған жаңбырсыз жаз Қостанай өңіріндегі картоп шығымына да әсерін тигізбей қоймады. Асқа көп пайдалануына байланысты халықтың өзі “екінші нан” деп атап кеткен бұл азықтың шығымы да, өнімі де өңірде біркелкі емес. “Иволга-Холдинг” жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің агрономы Александр Елкин картоптың гектарына айналымы 300 центнерден келіп жатқанын айтып желпініп қойды. Ол қуаңшылық жылы мұндай табысқа таңданудың қажеті жоқтығын айтты. Себебі, шаруашылық озық технологияны пайдаланғалы да біршама жыл болды. Оның үстіне картоп еккен алқап Тобыл өзенінің табанында жатыр, тамыр ылғалдан тапшы болған жоқ. Германиядан алдырған озық техника өнімділік кепілі болып отыр. Бүгінде қостанайлықтардың барлығы да алқапқа шыққан дерсің, картоп жинау науқаны иволгалық шаруашылықтарда қызып тұр.
Негізі картоп облыстың басқа өңіріне қарағанда Қостанай ауданында көп егіледі. Мұндағы “Аққұдық”, “Садчиков” жауапкершілігі шектеулі серіктестігі мен “Терра” шаруашылық қожалықтары әр гектардан 150 центнерден картоп жинады. Суармалы жердегі алқаптарда осындай мол табысқа қол жеткізілді. Облыста ірі шаруашылықтар, шаруа қожалықтары, жеке сектордағы, яғни тұрғындардың бақшалары мен саяжайларының барлығын қосып есептегенде 9850 гектар жерге картоп егілген. Алайда техникасы, суы бар ірі шаруашылық қана алқапты жаздай судан тапшы еткен жоқ. Ал шағын қожалықтар мен тұрғындар суды тек көктен тіледі. Қыркүйек молшылығын жасап жатқан да суармалы жердің картобы. Алайда жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің картоп алқабы барлық көлемнің он пайызына да жетпейді, яғни 648 гектар ғана. Оның есесіне жеке сектордағы картоп алқабының көлемі 7800 гектардан асады. Қалған алқап шаруа қожалықтарының еншісінде.
Жаздай арқасын күнге күйдіріп, бақшадан шықпай, картоптың шөбін жұлып, қоңызын тазалағанмен тұрғындар биыл өнімді өткен жылғыдан бірнеше есе аз жинады.
– Өткен жылы алты қап алған жерден биыл үш қапқа жетер-жетпес картоп қазып алдым. Былтыр үш қап алсақ та картобымыз ірі болған еді, биылғы жинағанымыз бұршақ секілді, – дейді Сарыкөл ауданындағы Лесной ауылының тұрғыны Бөлтірік Медебаев. – Күтімі кем болған жоқ, бірақ ылғал тапшы жылы бұл дақыл дұрыс өнбейді.
Бір Бөлтірік емес, бақша ұстағандардың көпшілігінің айтары осы. Ал саяжайлар суарылғандықтан қалалықтардың жинаған өнімі жаман емес. Күтімі келіскен саяжайдың берекесі бар.
Облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының маманы Наталья Федорованың айтуынша, облыста орта есеппен 140-150 мың тонна картоп жиналуға тиіс. Ал облыс тұрғындарының жыл бойғы азықтық картопқа сұранымы 65-66 мың тонна болады. Қазір тұрғындарды картоп түсімімен қатар оның бағасы да ойландырады. Әзірге Қостанай базарларында оның килосы 70-75 теңге. Тіпті картоп егетін шаруашылықтар көтерме базарларда өнімнің килосын 50-60 теңгеден сатып жатыр. Қанша қуаңшылық болғанымен де жеткілікті картоп жиналғандықтан оның бағасы қыс айларында шарықтамауға тиіс деген үміт те жоқ емес. Бірақ нарықтың өз заңы бар, баға да соған бағынады.
Нәзира ЖӘРІМБЕТОВА, Қостанай.