Рухани байлық – адамзат қазынасы

Үстіміздегі жылдың 18-20 қазаны аралығында Астана қаласында Бүкіләлемдік рухани мәдениеттің форумы (БРМФ) өтетінін бұдан бұрын хабарлаған болатынбыз. Біз осы шараны ұйымдастыру комитеті тең төрағаларының бірі, Парламент Сенатының депутаты Төлеген МҰХАМЕДЖАНОВҚА жолығып, форум туралы әңгімелеп беруін өтінген болатынбыз. – Бүкіләлемдік рухани мәде­ниеттің форумын өткізу мәселесі 1992 жылы басталған еді. Сол жыл­дың 18 қазанында біз Ал­матыда тұңғыш рет Рухани келісім конгресін өткізген болатынбыз. Бұл Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев қызу қолдағандығының арқасында ғана іске асырылған шара болды. Өйткені, осы конгресс 1992 жылы Ресейде өткізіледі деп белгіленген еді. Бірақ ол кезде Ресей билігінде ауыс-түйіс болып, жаңа басшы­ның командасы бұрынғының баста­ма­ларын қолдай қоймады да, кон­гресс жұмысы аяқсыз қала жаз­дады. Сол кезде ұйымдастыру комитеті басшыларының бірі ретінде мен конгресті Қазақстанда өткізсек қайтеді деген ұсыныс жа­садым. Оған ұйымдастырушылар келісті, бірақ Мемлекет басшы­сы­нан рұқсат алуды өзімізге жүктеді. Біз Елбасының атына ұйымдасты­ру комитетінің жиырма шақты мүшесінің атынан хат жаздық. Президент Нұрсұлтан Назарбаев мұндай бастаманы қолдайтынын бірден білдіріп, жазбаша түрде жауап берді. Сол жылғы сәуір айында Ал­матыда шараның тұсаукесерін өткізіп, дайындық жұмыстарына кірісіп кеттік. Ал 18 қазанда конгресс Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың сөзімен ашылды. Сол күн “Рухани келісім күні” деп аталды. Содан бері біз жыл сайын, 18 қазанды біз рухани келісім күні деп атап өтіп келеміз. Бұл күндері түрлі конференциялар, дөңгелек үстелдер, қайырымдылық шара­лары және т.б. ұйымдастырылады. Сол конференциялардың бірінде, нақтырақ айтқанда, 2006 жылы Бүкіләлемдік рухани мәдениет форумын өткізсек қайтеді деген идея көтерілді. Сол жерде ресейлік әріптестеріміз әлемнің барлық түкпірінен аса танымал, атақты адамдарды жинау үшін форумның басына дүние жүзіне белгілі, бе­делді әрі ықпалды мемлекет бас­шысын таңдауымыз керек. Сонда ғана форум жұмысын табысты өткізе аламыз десті. Ақылдаса келе ұйымдастырушылардың бәрі рухани салаға үлкен мән беріп, Әл­емдік және дәстүрлі діндер көш­бас­шыларының съезі сияқты фо­румды өткізіп жүрген Қазақстан Пре­зиденті Нұрсұлтан Назарбаев­тың осы іске бірден-бір лайықты адам екенін бірауыздан қолдап, фо­румды біздің елімізде өткізуге ке­лісті. Бұл ұсыныс Нұрсұлтан Әбіш­ұлы тарапынан да қолдау тапты. Содан кейін дайындық жұмыс­тары басталып кетті. 2008 жылы елордада конференция өткіздік. Оның тақырыбы: “Астана – әлем­нің рухани елордасы” деп аталды. Оған Еуропадан, Азиядан, Аме­рикадан атақты адамдар қатысып, форумға дайындық мәселелері туралы ойларын ортаға салды. – Форумның мақсаты қандай? Онда қандай мәселелер көтеріл­мекші? – Бүгінгі күні адамдар рухани, адамгершілікті дүниені емес, тек қана материалдық байлықты көк­сеп кеткені белгілі. Тіпті, жеке адам­дар емес, тұтас мемлекеттер де тек өздерінің материалдық мүд­де­ле­рін көздеп, адамзат алдында тұр­ғ­ан ортақ проблемаларға мойын бұр­май отыр. Осындай өзімшіл көз­­қарастың шектен шыққаны сондай, адамзат бүгін материалдық байлықтың соңына қатты түсу үл­кен апаттарға, әлемдік эколо­гия­лық проблемаларға ұрындырып жатқанын көріп отырса да оған мән бермейтін болып барады. Бұ­рын, мәселен, КСРО-ның кезінде мақта өсіріп баюды ғана көздеген сол кездегі өкімет көз алдымызда дү­ниедегі ең сұлу теңіздердің бірін құртып жіберді емес пе? Сол кез­дері әлемдік қоғамдастық, соның ішінде қоғамдық ұйымдар бірлесіп, осы проблемаға байланысты КСРО-ға өздерінің қарсылықта­рын білдірген болса, бәлкім Арал теңізі бүгін орнында болар ма еді. Бірақ ол кезде, өкінішке қарай, әлемдік деңгейдегі озық ойлы өкілдері салғырттық танытты. Бүгінгі күні табиғаттың адам­дар­дың өзін шексіз ашкөздікпен құртып жатқанына ғаламат қар­сылық әрекеттерін, үлкен апаттар­ды көзіміз көріп, бастан ке­шу­деміз. Апаттарды табиғат адамзат­тың өзіне жасаған қысастығына қарсы тудырған әрекеттері екенін ғылым да дәлелдеп отыр. Есірткі бизнесі, лаңкестік, ұй­ымдасқан қылмыс сияқты адамдар тудырған әрекеттер ауқымы да шек­тен шығып барады. Жаппай қырып-жоятын қаруларды шектеу әрекеттері де кей жағдайда тиім­сіз­дік көрсетуде. Осының бәрі адам­дардың бойындағы иманды­лық­тың әлсіреуінен туындап от­ырған қасіреттер. Қандай жолмен болса да материалдық игілікке же­туді көздеген ашкөздік адамзатты ғаламдық апатқа әкеле жатыр. Ос­ындай жағдайлар әлемдік озық ой­лы адамдардың, дарынды тұлға­лар­дың күш біріктіріп, наразылық біл­дірмей, мәселеге салғырт қара­ған­дығынан да болып жатыр деп ай­туға болады. Бірақ, қазіргі дүние­жүзілік ахуал әлемдік ой-өрісі озық адамдардың тымырайып, өз өк­і­мет­терінің немесе басқа елдердің жалпы адамзаттық проблемаларды тудыруына мелшиген күйі, тыныш қарап отыра бермейтін кезеңіне жетті. Сондықтан, біздің мақсатымыз – шығармашылығы мен өнері, білімі мен сөз салмағы әлемдік аре­нада зор рухани қуатқа ие адам­дар­дың басын қосып, олардың на­зарын адамзаттың алдында тұрған проблемаларға аударып қана қой­май, өткен дағдарысты шешуге жұмылдыру. Тек осындай адамдар­дың қосыла шыққан үндері ғана қа­лыптасқан жағдайдан шыға­ра­тын ғаламшарлық ортақ жобаны жасауға серпіліс беруі мүмкін. Біздің форум осы мақсатпен шақырылып отыр. Әрине, әлемнің ресми, заңды органдары дүние жү­зін­дегі осындай қатерлерге алаң­дау­шылық білдіруде. Бірақ олар­дың дүниежүзілік ауқымдағы қау­іп-қатерлерді барлауы жеткілікті дәрежеде болмай отыр. Біз өз жұ­мысымыздың барысында Жер ша­рына, мемлекеттер басшыларына үн­деу қабылдаймыз және соның орындалуын талап етеміз. – Бүгінгі күні ұйымдастыру комитетінің алдында тұрған мәселелер толық шешілді ме? – Елбасының қолдауымен қа­зір барлық ұйымдастыру жұмыс­тары негізінен аяқталып қалды. Ке­леміз деген адамдардың тізімі қа­зір біздің қолымызда. Бүгінгі күні 70-тен астам мемлекеттен 500-ден артық адам келгелі отыр. Әрине, бірқатар аса атақты тұл­ға­лар денсаулықтарына байланысты келе алмайтын болды. Соның іш­інде Нельсон Мандела, Габриель Гарсиа Маркес және т.б. бар. Бірақ олардың бәрі де форумды қолдай­мыз деген хаттарын жіберді. – Ұйымдастыру комитетінің құрамында кімдер бар? – Форумды өткізу үшін Қа­зақстанда, Еуропада және Ресейде үш штаб құрылды. Қазақстандағы штабты мен басқарып отырмын. Штабтарды қаржыландыру демеу­ші­лер мен өзге де мүдделі тұлға­лар­ды тартумен жүргізілді. Ұй­ымдастырушы қоғамдар арасында “Мәдениет арқылы бейбітшілікке” атты халықаралық ассоциация, “Рухани келісім қоры” халық­ара­лық қоғамдық қоры және басқа да ұйымдар бар. Астанада өткізілетін БРМФ қар­жыландыру шығыны респуб­ли­калық бюджетте қарастырылған. Сонымен бірге, түрлі демеушілер де тауып жатырмыз. Шақырылған қонақтардың жол, жатын орын шығындары біздің мойнымызда. Ал өздігінен келетін қонақтар өз шығындарын өздері көтеретін бо­лып келісілді. Қазір форум бағ­дарламасының жобасы жасалды. Оның жұмысы пленарлық отырыс және секцияларға бөлініп жұмыс істеу тәртібімен жүргізілетін бо­ла­ды. Негізгі баяндаманың тақы­ры­бы жобалап айтқанда мынадай: “Бүкіләлемдік рухани мәдениет фо­румы және оның рухани адам­гер­шілік негізін құрудағы қажеттілігі”. – Оқырмандарға айқынырақ болу үшін секцияларда көтерілетін тақырыптар туралы да айта кет­сеңіз. – “Рухани мәдениет: өрке­ниетті дамуға әсер ету жолдары” атты секцияның жұмыстарына О.Сүлейменов, И.Кобзон, Ю.Аге­шин, Э.Балашов, И.Дарнева сияқ­ты тұлғалар жауапты болып бел­гі­ленді. И.Кобзон “Рухани мәдениет өмір талап еткен реформалардың кілті”, Э.Балашов “Барлық бала – біздің баламыз”, В.Порохова “Ис­лам – бастауына қол жеткізу”, т.с.с тақырыптарда баяндамалар жасалады. “Білім және ар” деп аталған екінші секцияның жұмыстарына жауаптылар болып Р.Абдулатипов, В.Аугустат, В.Захаров, С.Глазьев және т.б. белгіленді. Сондай-ақ “Рухани мәдениет және БАҚ”, “ІІІ мыңжылдықтағы білім және жастар” секілді ұзын саны тоғыз секция жұмыс істейтін болады. Соңғысының жауапты адамдары В.Садовничий, Ш.Амонашвили сияқты әлемдік деңгейдегі оқымыстылар. Форумның жұмысы қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде жүргізіледі деп ұйғардық. – Қазір ЕҚЫҰ-ның саммиті сияқты аса маңызды форумға дай­ындық жүріп жатыр. Оның жұ­мыстары сіздердің дайындық­та­рыңызға кедергі келтірмей ме? – Керісінше, ЕҚЫҰ-ның сам­митіне дайындық біздің форумның жақсы өтуіне де игі ықпалын ти­гі­зіп жатыр деп айтуға болады. Өйт­кені, жүргізіліп жатқан жөндеу жұмыстары, қонақүйлердің барлық қызметтерге дайындығы – бізге де қажетті дүниелер емес пе... – Форумның сәтті өтуіне тілектеспіз, әңгімеңізге рахмет. Әңгімелескен Жақсыбай САМРАТ.