Ғажайып қасиеттер иесі

Атырауда Пір Бекеттің туғанына 260 жыл толуына орай құран бағышталып, ас берілді Атырауда Ақмешіт дейтін қа­сиетті мекен бар. Жем өзенінің жа­ғасындағы биік төбенің басында.  Ақ­мешітте Бекет атаның кіндік қаны тамған, 1750 жылы дейді тарих дерегі. Атасы Жаналы, әкесі Мырзағұл мен анасы Жәния, ұлы Тоғай мәңгілік тыныстаған мекен бұл. Соңғы кездері Ақмешітке ба­ру­­шылар тіптен көбейді. Қа­зақ­стан­­ның әр облысынан, өзге де көр­­шілес елдерден. Ақмешітке ке­лушілер Бекет ата аруағына сы­йы­нып, жанына медет тілейтініне та­лай куә болдық. Дәл осы Ақ­ме­шітте де Бекет ата жер асты меші­тін салған. Бірақ мешітті кезінде имансыздар оқ-дәрімен жарып, құ­латып тастаған. Көнекөз қариялар мешіттің орнында қос шұңқыр ғана қалғанын айтады. Сол мешітті Жылыой ауданының жүрегіне иман ұялаған азаматтары 1998 жылы қайта жаңғыртты. Төкен Жұ­ма­ғұ­лов осы ауданның әкімі болғанда ше­жіреші қария­лармен ақылдасты, Маңғыстаудан шеберлер шақырды. Әрине, Бекет атаның мешітін жаңғырту үшін. Ақмешітте Ислам   қажы Мыр­забекұлы Бекет атаның қайта жаңғырған жер асты мешітін ұстап отыр. Келушілерге Бекет атаның қасиеті туралы еш жалықпастан әңгімелейді. Қажының айтуынша, Бекет ата Ақмешіттен ілім-білім іздеп, Хорезмдегі Бақыржан қа­жы­дан дәріс алуға аттанады. Бақыр­жан қажы өзге  шәкірттерден гөрі Бе­кет атаның ұстамдылығына, бі­лімге құмарлығына, зеректілігіне ри­за болып, батасын беріпті. Ке­йіннен Бекет ата Ақмешіттен, Бей­неу­ден, Баялыдан, Оғы­лан­дыдан жер асты мешіттерін қашап са­лыпты. Ислам қажы Бекет атаның ерекше қасиеттерін, сәулеткерлігін тереңірек тану үшін Ақмешіттегіден бастап барлық мешіттерін көріп, Бақыржан қажы дәріс берген Хо­резм­дегі медресеге де барып қайтқан. Шымкент, Жам­был өңір­лерінде, Түркімен­станда тұратын ата ұрпақтарымен кездесіп, ел жадында жатталған аңызға бергісіз тарихи әңгімелерді жинас­тыр­ды. Сөйтіп, 2008 жылы 740 бет­тік “Бе­кет Ата”  кітабын шығарды. Бекет атаның туғанына 260 жыл толуына орай өткен аптада қасиетті мекен –Ақмешіт маңайында арнайы ас беріліп, құран бағыш­тал­ды. Шараға жан-жақтан жиналған жұртшылық Бекет ата туралы кеңірек тануға, көбірек білуге ынта қойды. Жас ұрпақ тағылым алар­лық үлгісі рет-ретімен жалғасын тапқан салтанатты шарада облыс әкімі Бергей Рысқалиев сөз алды. –Атырау – тарихы терең, шежіресі –бай, талай ұлылар кіндік кескен киелі өңір. Туған жер то­пы­ра­ғында дүниеге келген ұлықтың бі­регейі – Бекет атаны тек аты­рау­лық­тар ғана емес, иісі қазақ, жалпы мұсылман қауымы қастерлейді. “Мединада –Мұ­хаммед, Түркіс­тан­да –Қожахмет, Маңғыстауда –Пір Бекет”, –деп халқымыз Бекет ата­ны ең қасиетті тұлғасына теңеген. Жерін қорғаған батыр, бойындағы тылсым күшті халқына шипалыққа арнаған тәуіп, таңғажайып қасиет иесі, болашақты болжай білген көріпкел, сәулет өнерінің қай­та­лан­бас шебері, жастарға имандылық нұрын сепкен ағартушы, жас кезінен ізгілік жо­лын таңдаған бабамыз тек атаның ғана емес, адамзаттың баласы болды. Бекет ата –феномен тұлға. “Қорыққанда же­беген, торыққанда демеген, жауға –айбат, досқа–қайрат”  бол­ған тарихи тұлғаның біздің то­пырағымызда, Ақмешітте дүниеге кел­гені –атыраулықтар үшін зор мақтаныш, үлкен абырой. Шежірелі тарихымызды тү­гендер келісті істің бәрі Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың үлкен қолдауымен “Мәдени мұра” бағдарламасының  аясында жүзеге асуда. Бүгінгі ата рухына арналған  еске алу салтанаты – хал­қы­мыз­дың Бекет атаға шексіз құрметінің бір көрінісі, имандылық жолын­дағы биік парызы. Еліміз –тыныш, аспанымыз–ашық, болашағымыз –айқын. Елімізді, ұлтымызды Пір Бекет аруағы әрдайым желеп-же­беп, қорған болып жүргей!  –деді  облыс әкімі Б. Рысқалиев. Содан соң Мемлекеттік хатшы ­­– Сыртқы істер министрі Қанат Саудабаевтың құттықтау хатын оқып берді. Қазақстанның Еңбек Ері, қоғам қайраткері Әбіш Кекілбаев Пір Бекет Мырзағұлұлының ел тарихындағы орны мен маңызына тоқталып, тереңнен тарта тебірене сөйлеген шежірелі сөзін “Бекет Атаның бүкіл өмірі адамдар мен ха­лықтар арасындағы қақты­ғыст­ар­ды тежеп, қоғам мен табиғат ара­сын­дағы үйлесімділікке шақы­рады. Береке мен пәтуаны, ын­тымақ пен ыждағатты іздепті. Әулекіліктен тартындырып, әділеттілікті мұрат етті. Шариғат пен Ата жолын та­быс­тырып, заманауи өзгерістерді жақсылыққа қызмет етуге үндеді. Бекет өнегесі –тарихи сабақ­тас­тық­қа адал­дық­тың үлгісі. Екі жүз алпыс жыл бо­йына отаршылдық пен тота­ли­тарлық басыбайлыққа тойтарыс бе­ріп, отаншылдық пен бұқа­ра­шыл­дықты жебеді. Тәуел­сіз­дік алған хал­қымыз бабамызға шек­сіз риза­ш­ылығын білдіріп, ба­сын иіп, із­гілікке үндеген ша­ра­патты жолын қастерлей береді. Іл­гері басқан әр қадамымызды қа­йырлы қыла көр, жақсылықтың жа­рылқаушысы Пір Бекет әулие! деп түйіндеді. Бұдан соң салтанатты шара тарихшылар Бекет атаның ғажайып қасиеттері әр қырынан  тануға талпынысымен жалғастырды. Бекет атаға жыр арнаған ақындар мү­шәй­расына қазақтың аяулы ақын қызы, Мемлекеттік сый­лықтың иегері Фариза Оңғарсынова әділ қазылық етті. Нәтижесінде  Нұрбейбіт Нұ­ғыманов, Бақтыбай Жайлау, Ам­ан­дық Сасаев және  Асантемір Қар­шығаұлындай әр жастағы ақындар топ жарды. Бекет атаның өмірі мен ғажайып қасиеттері туралы кеңінен баян етілген деректі фильм көр­сетілді. Өнер шеберлеріне кезек тигенде, әсіресе, талантты күйші Айгүл Үлкенбаеваның домбыраның қос ішегінен күмбірлете төккен құлаққа жағымды тәтті күйлері, Мұхит пен Ғарифолла мектебінің сарқытындай көрінетін танымал әнші  Қатимолла Бердіғалиевтың  әуелете салған әсем әндері жұрт­шылықтың бойына шым-шымдап тарап жатты. Пір Бекет рухына арналған ша­раға Атыраудан, Ақтөбеден, Маң­ғыстаудан балуандар мен атбегілер ке­ліпті. Боз кілем үстіндегі ба­луандар белдесуінде Мейрамбек Ес­мағамбетов, Қайрат Өтеген, Аян Тайжанов сынды балуандар қар­сы­лас­тарынан айласын асырып, қа­зақ күресінің өрістей түскенін көрсетті. Төрт аяғымен жер тар­пыған сәйгүліктер бәйгесіне Төкен Жұмағұловтың бір өзі үш мәшине –“Джип”, “Нексия” және “Жи­гули” көліктерін тігіпті. Үш кө­ліктен бөлек Ақтөбе облысының азаматтары 15 шақырымдық ат бәйгесінде бірінші келген тұл­пар­дың иесі –Төкен  Жұмағұловқа  “Жигули” көлігін сыйға тартты. Жорға бәйгесінде Өнербай Жан­ба­ланың үстінен су төгілмес тұлпары “Жигулиді” иемденді. Ал 21 ша­қы­рым­дық бәйгеде Қайыржан Бал­жі­гіттің “Водопад” атты сәй­гүлігі мәреге шашасына шаң жұқпай жетіп, шабандозына “Нексияның” кілтін ұстатты. Аламан бәйгеде Төкен Жұма­ғұловтың қылқұй­рықты жүйрігі  40-тан астам сәйгү­лікті шаң қаптырды. Бір таңданарлығы, мәрт мінезімен танылып жүрген  Төкен Жұмағұлов бұл жолы да сол қал­пынан айнымады. Ол ат бәйгесінен жеңіп алған екі көлікті иемденбей, “Жигулиді” Бекет атаның Же­тісайдан келген ұрпағына сыйға тартты. “Джипті” аламан бәйгеге сәйгүлік баптаған атбегі Тимурға мінгізген Төкеннің Атымтай жомарттығын жұртшылық  өте орынды деп құптады. Аузынан “Пір Бекеті” түспейтін Төкен Жұмағұлов бұрын Ақмешіттегі мешітті қайта жаңғыртуға ұйытқы болса, енді міне, осы шараның басты демеушілігін өз мойнына алыпты. Рас, Қайыржан Балжігіт, Мақсым Ізбасов, Ерқұл Дәулетбаев сынды азаматтар Төкен ағасының ұлағатты ісіне қолдау көрсетуден тартынбапты. Ұйымдастыру жұ­мыс­тарын Айгүлдей әлем таныған дүлдүл күйшінің әкесі Нариман аға Үлкенбайұлы атқарып жүрді. “Бекет атаның есімін бала күнімізден құлағымызға сіңіріп өстік. Отарбай атам отырса да, тұрса да “Иә, Бекет!” деуші еді. Өзіміз де ата рухына сыйынып жүреміз. Бекет ата жайлы әлі де біле түссек дейміз. Рас, кітаптар, фильм  бар. Ендігі мақсат –Бекет ата жайлы роман тұрғысында бола ма, терең ғылыми зерттеуге құ­рыл­ған академиялық кітап шығару. Өйткені, Бекет ата –ғажайып тұлға. Бекет атаның қайталанбас қасиеттерін, шежіре деректерді толық зерделеп, тарихи кітап етуді кешеуілдетпегеніміз жөн. Тіпті бір­не­ше роман жазылса да артық ет­пейді” дейді шы­ғармалары бірнеше тілге ауда­рылған қазақтың белгілі драматург-жазушысы Ра­хым­жан Отарбаев.  Айтса айт­қандай, Ақ­­ме­шітте Бекет атаның  асатая­ғының кө­шірмесі тұр. Асатаяқтың көшір­ме­сінен арабша жазуларды көр­дік. Демек, бұл асатаяқтың түп­нұс­­қа­сында да жазылған.  “Оны оқи ала­тын араб ғалымдары қажет” деп еді Ислам қажы Мырзабекұлы Ақ­ме­шітке тамыз айында келген бір сапа­ры­мызда. Шынында да Бекет ата­­ның асатаяғында не жазылды екен?!. Ай аунап, жылдар жылжыған сайын жұртшылықтың Бекет ата­ның бір басына қонған ғажайып қа­сиеттерін терең танып, аруағына сы­­йынуға ынта-ықыласы арта түс­кеніне тағы да көз жеткіздік. Алаш жұртын аруағыңмен қолдай бер, Бекет ата! Жолдасбек ШӨПЕҒҰЛ, Атырау облысы, Жылыой ауданы.