Текетірес

Мәселенің мәнісі “Не бел кетеді, не белбеу үзіледі” “Мен, Әшірбай Гүлзира Оң­түстік Қазақстан облысы, Сайрам ауданына қарасты Құтарыс ауыл­дық округінде орналасқан Ақарыс елді мекеніндегі №31 Бәйдібек атын­дағы жалпы орта мектебіне 2003 жылы жолдамамен келіп ор­на­ластым. Ба­сын­да бәрі де жақсы болатын. Дау­дың басы бір топ мұ­ға­лімнің аудан­дық қаржы поли­циясына жазған арызынан бастал­ды. Себебі, біздер­дің, яғни бір топ ұс­таздың зейнет­ақы қорына ақша­сы түспеген. Сол арызға қол қой­ған­дардың ішінен директор тек мені ғана қудалауға кірісті. Ол ма­ған ескертпей, менің сыртым­нан кәсіподақ жиналысын өткізіп, күн тәртібіне менің қызмет­тік ісімді талқылаған болып, жұмыс­тан бо­сату туралы мәселе қараған. Жина­лысқа қатысқан азаматтардан тек қана сол М.Орманға туысқан­дық қарым-қатынасы бар мұғалім­дер ғана оның ниетін мақұлдап, мені жұмыстан шығарылсын деп дауыс берген. Яғни, М.Орман менің мә­се­лемді сырттай талқылап, менің тағдырымды сырттай шешеді. “Білімі саяз, сауатсыз” деген ауыр айып тағып, менің құқығымды аяқ­ас­ты етеді. Онымен қоймай, М.Ор­ман өзінің мақсатын жүзеге асыру ниетінде мектептің 17 мұға­лімін және ата-аналарды арандат­ты. Оның негізгі ойы – мені мек­теп­тен, ұжымнан аластату бола­тын. Өзінің маған деген қиянатын жүзеге асыру үшін М.Орман менің басқан ізімді аңдуға, сыртымнан жала жабуға, жалған актілер түзуге дағдыланып алды. 2008 жылы Сайрам аудандық сотында менің талап-арызым бо­йынша іс қарау барысында оның маған қатысты шығарған №54 сан­ды бұйрығын өз қолымен жояты­нына уәде берген болатын. Соны­мен бірге М.Орман сот алдында 2-ші санатқа (категория) өтуіме ықпал ететінін, маған ендігәрі ешқандай қиянат көрсетпейтіні туралы соттың алдында уәде берді. Соған сеніп, мен бітімгершілікке келісім бердім. Алайда ол бұл уәделерден тайқып, арада бес-алты күн өткеннен кейін мені заң­сыз бұйрықпен жұмыстан босатты. Онысымен қоймай, маған мектеп ұжымының алдында балағат сөздер айтып, қол жұмсады (көкірегімнен итеріп жіберді). 2009 жылы 24 желтоқсанда Оң­түстік Қазақстан облыстық соты­ның қадағалау алқасының қаулы­сымен өз жұмысыма қайта тұр­дым. Мектеп директоры М.Орман­ның мені жұмыстан шығарған бұйрығы заңсыз деп танылды. Менің бір емес, бірнеше рет сот арқылы құқығымды қорғаға­ныма қарамастан, мектеп дирек­торы­ның қиянат іс-әрекеті тыйы­лар емес. Сыртымнан күнде жина­лыс жасау, ұжымды маған қарсы қою, мәжбүрлеп “қолдау хатқа” қол қойғызу әліге дейін жалғасуда. Үстіміздегі жылдың 10 қыркүйе­гінде аудан әкімінің орынбасары Бақытжан Рысбаевтың қатысуы­мен кәсіподақ жиналысы өтті. Осы жиналыста Б.Рысбаев мені “бар­лық жерге айтып шықтым, сені ешқайда жұмысқа алмайды” деп қор­қытты. Бір сөзбен айтқанда, бұл жиналыс М.Орманның іс-әрекетін талдауға емес, менің мәселемді қарауға арналды”. Мұғалім Әшірбай Гүлзира­ның редакцияға жазған арыз-хатының ұзын-ырғасы осындай. Оңтүстікке сапар кезінде арыз иесі­мен кезде­сіп, әңгімелесудің сәті түсті. – Гүлзира, мектеп дирек­торымен екеуіңіздің араңыздағы текетірес бүкіл мектептің, мектеп ұжымының қалыпты жұмыс істеуіне кесірін тигізеді деп ойламайсыз ба? – Егер Орман Мақұлбек ди­рек­торлық қызметтен кетпесе, ұжым­да ешқашан береке бол­майды. – Мәселен, сізге ауыл ақ­сақал­дары, дуалы ауыз қариялар келіп, “Гүлзира қарағым, осы дауды өршітпей, Орман Мақұлбекті кешіре салсаңшы” деп өтініш айтса не істер едіңіз? – Мен алған бетімнен қайт­паймын. Орман Мақұлбекті қызметтен кетірмей қоймаймын. “Не бел кетеді, не белбеу үзіледі” деген принципке бекінгенмін... “Ол арыз жазуға шаршамаса да, мен ақталудан шаршадым” “Мен Сайрам ауданы Құтарыс ауыл округіне қарасты Ақарыс елді мекенінде орналасқан №31 Бәйді­бек атындағы жалпы орта мек­те­бін­де 1974 жылдан бері мұғалім, 1991 жылдан бастап мектеп дирек­торы қызметіндемін. Мектептің мұғалімі Әшірбай Гүлзира Аман­гелдіқызы 2007 жылдан бері маған негізсіз жала жабумен келеді. Жеке пи­ғылды ұстана отырып, жала жабу әрекеттерін бүгінгі күнге дейін доғарар емес. 2007 жылы “зей­нетақы қорын есепшімен бірге жеп қойды” деген жаламен аудан­дық қаржы полициясына шағым­данды. Тексеру нәтижесінде заң бұзушы­лық анықталмады. Ата-аналар оның үстінен жұмысында өрескел қателік­терге жол берген­дігі туралы маған және аудандық білім бөлі­міне арыз түсірген. “Түскен арызды мектеп директоры әдейі ұйымдас­тырды”, деген жалған мәліметпен менің үс­тім­нен тағы да арыз жазды. Тексеру нәтижесі көрсеткендей, бұл арыз да өз дәлелін таппады. Кейін: “Мек­тепке туған-туысқан­дарын жинап алған”, деп аудандық мәс­ли­хаттың тексеру комис­сиясына, Сайрам ай­ма­­ғы бойынша қаржы полициясына арыз жазды. Бұл ары­зы да тексері­ліп, дәлелін тап­пады. Сайрам аудан­дық ішкі істер басқармасының бас­тығы Н.Қыр­ғыз­әлиевке “мені кө­кі­­ре­гім­нен ите­ріп жіберді, соның сал­дары­нан құлап, жарақат алдым” де­ген жа­лаға толы арызы да тек­серілді. Бұл да бұрынғы арыз­дарын­дай дәлелін таппады. Осы тексеру­лердің бар­лық құжаты менде сақ­тал­ған. Мек­теп мұғалімдері А.Ах­мето­ва, Г.Жа­қыпова, Айжан Ах­метова, З.Есен­байдың дипломдары жалған деп, сол үшін мектеп дирек­торының үс­ті­нен іс қозғалсын деген тағы да арыз жазды. Тексеру бары­сында аталған мұғалімдердің дип­лом­дары­­н­ың жалған екендігі дәлелденбеді. Сайрам аудандық әкімдігі тарапынан Әшірбай Гүлзираның шағымына орай, жалпы мектептегі мән-жайды анықтау мақсатында әкімнің орынбасары Б.Рысбаевтың төрағалығымен “Нұр Отан” пар­тиясы, кәсіподақ, ата-аналар коми­теті мүшелері қатынасқан жал­пы жиналыста тексеруге кел­ген­дер көп жағдайға көз жеткізді. Әшірбай Гүлзира сол жиналыста маған тағар кінәсі не екенін түсіндіріп бере алмады. Мектеп ұжымы Әшірбай Гүл­зираның мектепте жұмыс істеуіне бүтіндей қарсы. Ол мектептің ішкі еңбек тәртібін сақтамайды. Қала­ған уақытында келеді, қалаған уақытында кетеді. Жасалған ескертпелерге пысқырмайды да. “Үстеріңнен арыз жазамын” деген қоқанлоқымен қорқытып болды”. ... Бұл мектеп директоры Орман Мақұлбектің бізбен кездескенде айтқан уәжі. – Ауылдың аумағынан шығып, аудан, облысты шулатқан, жаңғырығы Астанаға жеткен осы текетіресті тоқтатудың амалын жасамадыңыз ба? – Бүкіл мүмкіндігін іздедім. Оған талай адам тоқтау айтты. Тыңдамады. Тіпті, туыстық қаты­сы бар бір сыйлы кісіге өтініш біл­дірдім. Оны да тыңдамапты. “Ал­ған бетімнен қайтпаймын”, депті. – Екеуара кикілжіңнің ақыры немен тынады деп ойлайсыз? – Шынымды айтсам, ол жала жабуға шаршамағанымен, мен ақта­лудан шаршадым. Сол ауыл­дың ақсақалымын. Ел ішінде абы­ройым да бар. Бірақ осы барысы болса, сол абыройдан жұрнақ та қалмайды-ау деп қорқамын. Қойылмай қалған сұрақтар немесе тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні Айғайы Астанаға жеткен бұл даудың нүктесі қойылған жоқ. Әл-әзір сол нүктенің қойылатын түрі де байқалмайды. “Не бел кеткен­ше, не белбеу үзілгенше” деген Гүл­зира Әшірбай да, “жалған жала­дан ақталудан шаршадым” деген Мақұлбек Орман да теке­тірес­терін тоқтатар емес. Олар үшін шегінетін жер қалмаған сияқты. Айтпақшы, арыз иесімен қоштасар кезде: “Сенің әрекетің кекшілдік емес пе?” деген сұрақты қойғымыз-ақ келіп еді. Қоя алма­дық. Бәлкім, Гүлзира Әшірбай бұл сұрағымызды басқаша түсініп қа­лар деп. Сол сияқты Мақұлбек Ор­манға да: “Сіз директорлықтан кетсеңіз ауыл да, аудан да тыныш­талып қалар ма еді?” деген сұрақ­ты қойғымыз келген. Оған да сол сұрақты қоя алмадық. Кө­ңіліне келіп қала ма деген күдікпен. Түбінде бұл сұрақтар да қойылар, оған тиісті жауаптары да қайтарылар, екеуара текетірес те тоқтар... бірақ оған дейін ел іші алатайдай бүлінбесе нетті... Шарафаддин ӘМІР, Астана – Шымкент.